Nghề sâm Ngọc Linh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có quyết định về việc công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh được gọi tên.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam, tên gọi của di sản văn hóa phi vật thể là tri thức dân gian về khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh ở huyện Nam Trà My, thuộc loại hình tri thức dân gian.

Địa điểm phân bố của di sản trên địa bàn huyện, vùng trồng sâm Ngọc Linh ở các xã Trà Linh, Trà Nam, Trà Cang, Trà Tập, Trà Dơn, Trà Leng, Trà Don và Trà Vinh.

Chủ thể văn hóa là cộng đồng cư dân thuộc các xã Trà Linh, Trà Cang, Trà Nam, Trà Dơn, Trà Tập, Trà Leng, Trà Don và Trà Mai.

Trước đó tháng 5-2024, UBND tỉnh Quảng Nam có công văn gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc đề nghị đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh, huyện Nam Trà My.

Tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh, dân gian gọi là cây "thuốc giấu" với đồng bào các dân tộc thiểu số, đây được coi là một loại thần dược có tác dụng chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe rất tốt.

Sống dựa vào thiên nhiên nên từ xa xưa đồng bào các dân tộc thiểu số cư trú quanh dãy núi Ngọc Linh, đặc biệt là đồng bào dân tộc Xơ Đăng đã biết đến một loài cây thuốc quý mọc trong các khu rừng nguyên sinh.

Đây là tri thức dân gian có giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc gắn liền với nền nông nghiệp nương rẫy và kinh tế rừng. Điều này cũng minh chứng cho sự gắn bó, gần gũi và hòa hợp với môi trường thiên nhiên của cộng đồng cư dân nơi đây.

Việc tiếp cận, nhân giống, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh mang lại giá trị kinh tế rất cao, cho thấy sự thay đổi, phát triển về tập quán sản xuất từ khai thác, hái lượm sang sản xuất tập trung, đầu tư thâm canh chuyên sâu, nhờ đó một bộ phận người dân huyện Nam Trà My thoát nghèo bền vững.

Qua quá trình thực hành di sản, cộng đồng địa phương đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý báu hình thành nên hệ thống tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh khá hoàn chỉnh.

Tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh của đồng bào các dân tộc thiểu số ở huyện Nam Trà My có thể xem là kho tàng quý giá, vừa mang giá trị văn hóa, vừa có ý nghĩa to lớn về phát triển kinh tế xã hội.

Bên cạnh những tiềm năng từ cây sâm mang lại thì việc bảo tồn và phát huy tri thức dân gian nghề nghiệp trong việc khai thác, trồng, chế biến sâm Ngọc Linh cũng cần được bảo lưu, gìn giữ.