Ngập ở TP.HCM - Kỳ 2: Những dự án chống ngập nghìn tỷ và câu hỏi bỏ ngỏ

TP.HCM vẫn chưa thể thoát cảnh ngập triền miên sau mỗi trận mưa hay đợt triều cường. Nhiều tuyến phố, khu dân cư và chợ lớn thường xuyên chìm trong nước, gây ùn tắc giao thông, buôn bán đình trệ và đời sống đảo lộn. Từ quy hoạch cũ kỹ, hạ tầng quá tải đến thói quen xả rác, lấn chiếm kênh rạch, hàng loạt nguyên nhân được các chuyên gia chỉ ra, đặt ra yêu cầu cấp bách về một chiến lược chống ngập đồng bộ và hiệu quả hơn.

Ngập ở TP.HCM không còn là chuyện lạ. Người dân đã quen với cảnh xắn quần, dắt xe, chợ búa chìm trong nước. Như đã phản ánh trong phóng sự trước, ngập không chỉ là nỗi ám ảnh trong sinh hoạt, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến giao thông, buôn bán, và đời sống kinh tế- xã hội.

Thế nhưng, điều khiến dư luận trăn trở hơn cả, là suốt hàng chục năm qua, thành phố đã đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng cho các dự án chống ngập với kỳ vọng giải quyết tận gốc tình trạng này.

Nhưng sau tất cả, câu hỏi vẫn còn đó: Vì sao ngập vẫn hoàn ngập?

Là đô thị đặc biệt với quy mô dân số lớn nhất cả nước, TP.HCM ngày càng chìm sâu trong những trận mưa, ngập kéo dài, không chỉ do mưa lớn mà còn do triều cường dâng cao, gây ảnh hưởng nặng nề đến đời sống sinh hoạt và phát triển kinh tế. Theo GS.TSKH Lê Huy Bá, TP.HCM hiện nay là một “đô thị bán ngập triều”, ông đã chỉ ra hàng loạt vấn đề mấu chốt khiến nỗ lực chống ngập tại TP.HCM vẫn loay hoay suốt nhiều năm qua, dù hàng chục ngàn tỉ đồng đã được chi ra.

Trong những năm qua, TP.HCM đã khởi động hàng loạt dự án, giải pháp chống ngập, từ quy mô nhỏ đến siêu dự án; đã có không ít quy hoạch chống ngập như Quy hoạch 752 vào năm 2001 và Quy hoạch 1547 năm 2008 đặt ra mục tiêu đầy kỳ vọng: 6.000km cống thoát nước, 103 hồ điều tiết, 170 km đê bao, 12 cống ngăn triều lớn. Nhưng đến nay, mới chỉ hơn 60% hệ thống cống được xây dựng, còn các hồ điều tiết gần như vẫn… nằm trên giấy.

Không chỉ chậm tiến độ, nhiều công trình “nghìn tỉ” lại rơi vào cảnh dang dở. Điển hình là dự án chống ngập do triều cường hơn 10.000 tỷ đồng, đã hoàn thiện 90%, nhưng suốt gần 9 năm qua vẫn chưa thể nghiệm thu, vận hành. Nhiều tuyến cống ngăn triều, khối bê-tông khổng lồ nằm phơi nắng mưa, trở thành sự lãng phí khiến người dân ngán ngẩm. Như vậy rõ ràng, nếu không có sự thay đổi trong cách làm, tình trạng ngập sẽ còn kéo dài.

Đương nhiên, câu chuyện chống ngập không phải chỉ đứng yên 1 chỗ. Thực tế, để tập trung giải quyết chống ngập, thời gian gần đây, TP.HCM đã có những động thái quyết liệt hơn. UBND TP.HCM đã chỉ đạo Sở Xây dựng khẩn trương nạo vét, mở rộng kênh rạch; đẩy nhanh dự án thoát nước Thảo Điền - Quốc Hương - Xuân Thủy - Nguyễn Văn Hưởng; hoàn thiện rạch Cầu Ngang, bờ tả sông Sài Gòn để sớm phát huy hiệu quả. Đáng chú ý, thành phố cũng tính tới giải pháp mới: thí điểm hồ điều tiết ngầm tại khu đất CLB Bóng đá Linh Tây, chống ngập cho chợ Thủ Đức. Đồng thời đề xuất đầu tư hơn 5.000 tỷ đồng cho các dự án kè, cải tạo rạch Thủ Đức, xây trạm bơm công suất 120.000m³/giờ và đường thoát nước mương Ngọc Thủy.

Những dự án lớn, nguồn vốn đầu tư lớn… đã và đang thắp lên nhiều kỳ vọng. Điều mà người dân chờ đợi chắc lẽ vẫn là sự thay đổi cụ thể trong đời sống: mưa xuống, đường phố không còn ngập nước, chợ không còn bị đảo lộn, và sinh hoạt hằng ngày được đảm bảo bình thường. Để hiện thực hóa kỳ vọng đó, cần thêm sự đồng bộ trong triển khai, sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp, và trên hết là tốc độ đưa công trình vào phục vụ đời sống.

Trong phóng sự tiếp theo, sẽ là góc nhìn của các chuyên gia để tìm lời giải cho câu hỏi: làm thế nào để những nỗ lực chống ngập thật sự phát huy hiệu quả, và liệu rằng, có giải pháp nào được đề xuất để giúp TP.HCM từng bước thoát khỏi vòng luẩn quẩn của tình trạng ngập nước.