Ngành ô tô toàn cầu nguy cơ 'tê liệt' khi Trung Quốc giảm xuất khẩu đất hiếm

Dây chuyền sản xuất một số mẫu mã ô tô đặc biệt là xe điện đang có nguy cơ "tê liệt" khi Trung Quốc xem xét hạn chế xuất khẩu nguyên vật liệu, khoáng sản, đất hiếm… thường được sử dụng trong ngành sản xuất bán dẫn hay một số linh phụ kiện dành cho ô tô.

Trung Quốc được xem là một trong những mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng nguyên vật liệu, phụ tùng linh kiện phục vụ cho hoạt động sản xuất của nhiều lĩnh vực khác nhau trên toàn cầu, trong đó có chế tạo ô tô. Theo Reuters, khoảng 90% lượng vật liệu đất hiếm sử dụng trong hoạt động sản xuất toàn cầu do Trung Quốc cung ứng. Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại đang diễn ra căng thẳng bởi các lệnh áp đặt thuế quan, từ tháng 4.2025 Trung Quốc đã xem xét việc hạn chế xuất khẩu nguyên vật liệu, khoáng sản, đất hiếm.

Trước động thái này, các nhà sản xuất thuộc ngành công nghiệp ô tô đã cảnh báo về mối đe dọa ngày càng gia tăng đối với hoạt động sản xuất do phụ thuộc vào nguồn cung khoáng sản, đất hiếm từ Trung Quốc.

Theo Reuters, mới đây Suzuki đã buộc phải ngừng sản xuất mẫu xe Swift do thiếu hụt linh kiện xuất phát từ việc hạn chế xuất khẩu nguyên vật liệu, đất hiếm của Trung Quốc. Dây chuyền sản xuất Swift được cho là đã tạm dừng từ ngày 26.5 và có thể tiếp tục ảnh hưởng đến các mẫu xe khác từ ngày 13.6.

Không chỉ Suzuki là hãng sản xuất ô tô duy nhất gặp thách thức, BMW được cho cũng bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu hụt nguyên vật liệu, đất hiếm. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại hoạt động sản xuất của hãng xe Đức vẫn diễn ra bình thường.

Hiệp hội các nhà cung cấp ô tô châu Âu (CLEPA) đã cảnh báo rằng chuỗi cung ứng "đã trải qua sự gián đoạn đáng kể do lệnh hạn chế xuất khẩu gần đây của Trung Quốc đối với các nguyên tố đất hiếm và nam châm". Theo CLEPA điều này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của ô tô động cơ đốt trong và xe điện mà còn đe dọa đến công việc của hàng ngàn lao động đang làm việc tại các nhà máy ô tô của các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu.

Thực tế, điều này dường như đã diễn ra khi một số dây chuyền sản xuất của nhà cung cấp được cho là đã đóng cửa. Một số hãng xe như Mercedes-Benz, Volkswagen dù chưa chịu ảnh hưởng nhưng cũng đang tìm kiếm phương án để phòng tránh. Mercedes-Benz cho biết họ đang nỗ lực giảm đáng kể lượng đất hiếm được sử dụng trong các sản phẩm của hãng.

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có những cuộc thảo luận về đất hiếm trong một cuộc điện đàm gần đây. Ông Trump sau đó nói rằng: "Chúng tôi có một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc, như bạn biết đấy, nhưng chúng tôi đang làm rõ một số điểm chủ yếu liên quan đến đất hiếm, nam châm và một số thứ khác".

Điều này cho thấy, Trung Quốc có thể đang sử dụng các nguồn khoáng sản như đất hiếm để gây sức ép buộc Mỹ dỡ bỏ các chính sách thuế quan đối với hàng hóa của mình.

Theo thông tin mới nhất vừa được Reuters cập nhật, Trung Quốc đã cấp giấy phép xuất khẩu đất hiếm tạm thời cho các nhà cung cấp của Ford, General Motors (GM) và Stellantis. Một số giấy phép có hiệu lực trong 6 tháng. Điều này có thể giúp các nhà sản xuất ô tô có thêm thời gian để chuẩn bị sau khi hoạt động sản xuất Ford Explorer bị dừng lại vào tháng 5 do tình trạng thiếu đất hiếm.