Ngân hàng, doanh nghiệp tài chính cần chuẩn bị những gì để đáp ứng các "yêu cầu bắt buộc" từ NHNN?

Năm 2024 và 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng cho ngành tài chính – ngân hàng Việt Nam, khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chính thức áp dụng và siết chặt các quy định bắt buộc qua Thông tư 50/2024/TT-NHNN. Những quy định này không chỉ tác động đến các ngân hàng mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến các công ty tài chính, fintech và tổ chức trung gian thanh toán.

Thay vì chỉ là những yêu cầu kỹ thuật, các quy định bắt buộc (Mandatory) giờ đây đã trở thành yếu tố chiến lược, quyết định khả năng vận hành, cạnh tranh và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Vậy, làm thế nào để doanh nghiệp không chỉ đáp ứng đúng quy định mà còn biến thách thức này thành cơ hội dẫn đầu thị trường? 

Theo các chuyên gia của DTSVN – đơn vị đồng hành cùng nhiều tổ chức lớn trong hành trình chuyển đổi số và bảo mật thông tin – dưới đây là những lưu ý cần thiết để doanh nghiệp sẵn sàng cho làn sóng thay đổi này.

Hiểu đúng về quy định bắt buộc

Các yêu cầu bắt buộc từ NHNN không chỉ đơn thuần là danh sách tiêu chí cần hoàn thành. Đây là tập hợp các quy chuẩn nhằm bảo vệ thông tin khách hàng, đặc biệt trong các giao dịch tài chính trực tuyến, đồng thời quản lý rủi ro công nghệ để giảm thiểu nguy cơ tấn công mạng và gian lận số. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn phải tuân thủ các quy trình giám sát, báo cáo theo chuẩn NHNN, cũng như đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật như lưu trữ dữ liệu, mã hóa, định danh khách hàng (KYC, eKYC) và các chuẩn quốc tế như PCI-DSS, ISO/IEC 27001 hay NIST.

Những yêu cầu này không chỉ mang tính pháp lý mà còn phản ánh xu hướng hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của ngành tài chính. Vì vậy, thay vì chỉ xem đây là nghĩa vụ, doanh nghiệp nên nhìn nhận các quy định bắt buộc như đòn bẩy để nâng cấp công nghệ, gia tăng niềm tin từ khách hàng và nhà đầu tư, từ đó củng cố vị thế trên thị trường.

Chuẩn bị gì để tuân thủ?

Để đáp ứng các yêu cầu từ NHNN, doanh nghiệp tài chính cần xây dựng một nền tảng vững chắc, tập trung vào 5 khía cạnh cốt lõi. Trước tiên, bảo mật phải được tích hợp ngay từ khâu thiết kế hệ thống (Security-by-Design). Trong bối cảnh số hóa mạnh mẽ, các lỗ hổng bảo mật có thể xuất hiện từ ứng dụng, API, thiết bị đầu cuối hay hạ tầng mạng. Do đó, doanh nghiệp cần triển khai mã hóa toàn diện, xác thực đa yếu tố (MFA), quản lý chứng chỉ số và áp dụng các công nghệ bảo vệ giao dịch đạt chuẩn quốc tế, chẳng hạn như giải pháp V-OS từ V-Key.

Thứ hai, định danh và xác thực số là yếu tố không thể thiếu, đặc biệt khi Thông tư 50 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác minh khách hàng trong các giao dịch tài chính. Doanh nghiệp cần triển khai giải pháp eKYC an toàn, chuẩn hóa quy trình đăng ký khách hàng, đồng thời sử dụng công nghệ phân tích hành vi để phát hiện gian lận và tích hợp các phương thức xác thực mạnh như sinh trắc học hoặc thiết bị bảo mật phần cứng.

Tiếp theo, khả năng giám sát và xử lý sự cố an ninh mạng trong thời gian thực là yêu cầu quan trọng. Doanh nghiệp cần trang bị hệ thống quản lý thông tin và sự kiện bảo mật (SIEM) để thu thập, phân tích dữ liệu hệ thống, đồng thời tích hợp các giải pháp phản ứng tự động (SOAR) để xử lý nhanh các nguy cơ. Việc xây dựng đội ngũ giám sát an ninh mạng hoặc hợp tác với các đơn vị cung cấp dịch vụ 24/7 cũng là bước đi cần thiết.

Ngoài ra, hạ tầng lưu trữ và phân tích dữ liệu phải đảm bảo tính toàn vẹn, bảo mật và khả năng truy xuất. Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống lưu trữ phi tập trung, mã hóa và sao lưu đa tầng, đồng thời phân loại dữ liệu theo mức độ nhạy cảm để đáp ứng yêu cầu phân tích log và báo cáo định kỳ cho NHNN.

Cuối cùng, NHNN không chỉ yêu cầu doanh nghiệp triển khai giải pháp mà còn phải chứng minh hiệu quả thông qua kiểm toán nội bộ định kỳ và đánh giá độc lập từ các tổ chức thứ ba, chẳng hạn như các đơn vị kiểm định chuẩn PCI hay ISO. Việc xây dựng lộ trình cải thiện bảo mật minh bạch theo từng giai đoạn sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng tốt các yêu cầu này.

Từ tuân thủ đến cơ hội dẫn đầu thị trường

Thay vì chỉ coi các quy định bắt buộc là chi phí để tránh phạt, nhiều ngân hàng và fintech đang biến thách thức này thành cơ hội để nâng cấp toàn diện. Việc đáp ứng đầy đủ yêu cầu không chỉ giúp cải thiện trải nghiệm khách hàng, từ giao dịch an toàn đến các dịch vụ cá nhân hóa, mà còn là minh chứng cho sự chuyên nghiệp và bền vững, từ đó gia tăng niềm tin từ thị trường và nhà đầu tư. Hơn nữa, với các tiêu chuẩn tại Việt Nam đang tiệm cận chuẩn toàn cầu, việc tuân thủ tốt sẽ mở đường cho doanh nghiệp vươn ra khu vực và quốc tế.

Vai trò của đối tác công nghệ

Theo ông Nguyễn Bá Chiến, Tổng giám đốc DTSVN, việc tự phát triển các giải pháp bảo mật phức tạp như xác thực đa yếu tố hay quản lý khóa mã hóa thường tốn kém và thiếu đồng bộ. Đây là lý do doanh nghiệp cần hợp tác với các đối tác công nghệ uy tín. 

Chẳng hạn với DTSVN, công ty đang đồng hành của V-Key – nhà cung cấp giải pháp bảo mật đạt chuẩn quốc tế như FIPS 140-2 và Common Criteria EAL3+ mang đến nhiều lợi thế vượt trội. Các giải pháp đơn vị này đang triển khai giúp rút ngắn thời gian triển khai xuống chỉ 6-8 tuần nhờ thiết kế module hóa, giảm tới 60% chi phí so với phát triển nội bộ, đồng thời đảm bảo tuân thủ toàn diện Thông tư 50 và các chuẩn quốc tế. Đặc biệt, các giải pháp của V-Key còn có khả năng bảo vệ ứng dụng ngay cả khi thiết bị người dùng bị can thiệp (root/jailbreak).

"Việc đáp ứng các quy định bắt buộc từ NHNN không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn là cơ hội để tái cấu trúc, nâng cấp công nghệ và khẳng định vị thế trong kỷ nguyên tài chính số. Với sự hỗ trợ từ các đối tác công nghệ , doanh nghiệp tài chính có thể vững vàng trên hành trình chuyển đổi số, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững" - ông Chiến nói.