Nga tuyên bố phá hủy hệ thống Patriot trị giá 1 tỷ USD ở Ukraine

Bộ Quốc phòng Nga vừa tuyên bố phá hủy hoàn toàn hệ thống phòng không Patriot trị giá 1 tỷ USD của Ukraine bằng tên lửa Iskander-M. Nếu xác thực, đây là đòn giáng mạnh vào năng lực phòng thủ của Kyiv và đặt ra dấu hỏi lớn về vũ khí phương Tây.

Theo trang tin quân sự Bulgarianmilitary.com (Bulgaria) ngày 23/5, Bộ Quốc phòng Nga vừa tuyên bố đã thực hiện một cuộc tấn công chính xác bằng tên lửa đạn đạo Iskander-M, phá hủy hoàn toàn một hệ thống phòng không Patriot do Mỹ cung cấp tại khu vực Dnipropetrovsk, gần Ordzhonikidze, Ukraine. Nếu được xác nhận, đây sẽ là một đòn giáng mạnh vào năng lực phòng thủ của Ukraine, đồng thời làm dấy lên những câu hỏi về tính dễ bị tổn thương của các hệ thống phòng không tiên tiến nhất trước hỏa lực của Nga.

Trước đó hãng thông tấn TASS (Nga) cũng dẫn thông báo của Bộ Quốc phòng Nga đưa tin lực lượng vũ trang nước này đã phá hủy vị trí của một hệ thống tên lửa phòng không Patriot gần Ordzhonikidze bằng tên lửa Iskander-M.

Hệ thống tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M khai hoả tại thao trường Kapustin Yar ở vùng Astrakhan, Nga. Ảnh: Sputnik.

Bộ Quốc phòng Nga nêu rõ, tên lửa Iskander-M đã đánh trúng và phá hủy một radar đa chức năng AN/MPQ-65, một cabin chỉ huy và điều khiển, cùng hai bệ phóng của hệ thống Patriot. Đoạn video được công bố trên kênh Telegram chính thức của Bộ Quốc phòng Nga cho thấy một vụ nổ lớn kèm ánh sáng chói và các vụ nổ thứ cấp, được cho là do tên lửa Patriot bị kích hoạt. Tuy nhiên, tính xác thực và mức độ thiệt hại vẫn chưa được xác minh độc lập bởi Ukraine hay các quan chức phương Tây.

Iskander-M là hệ thống tên lửa đạn đạo chiến thuật chủ lực của Nga, được thiết kế để tấn công chính xác các mục tiêu giá trị cao. Với tầm bắn lên tới 500 km và tốc độ vượt 7.500 km/h, Iskander-M có khả năng bay không theo quỹ đạo thông thường nên rất khó bị đánh chặn và đạn tên lửa được điều khiển trong toàn bộ quá trình bay.

Được định danh là vũ khí tấn công cấp chiến thuật, tổ hợp tên lửa Iskander-M có thể khai hỏa vào 2 mục tiêu khác nhau trong vòng 1 phút. Đạn tên lửa Iskander-M nặng 3,8 tấn và mang theo đầu đạn nổ phá mảnh nặng 480 kg. Hệ thống dẫn đường tích hợp quán tính, định vị vệ tinh và tham chiếu địa hình, cho phép tên lửa tấn công với độ chính xác cao, sai số chỉ từ 5 đến 30 m.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), thiết kế của Iskander-M kết hợp công nghệ hiện đại, khiến nó trở thành mối đe dọa đáng gờm đối với các cơ sở cố định như hệ thống phòng không. Iskander-M rất hiệu quả trong việc phá hủy các công trình quân sự cố định của đối phương như: Sân bay, kho tàng, trung tâm chỉ huy… Mỗi xe phóng tên lửa Iskander-M thường mang theo 2 đạn tên lửa.

Patriot: "Lá chắn thép" vẫn có điểm yếu

Hệ thống Patriot là một trong những vũ khí phòng không hàng đầu của Mỹ, nổi tiếng với khả năng chống lại nhiều mối đe dọa từ máy bay đến tên lửa đạn đạo. Trung tâm của hệ thống là radar AN/MPQ-65, có khả năng theo dõi đồng thời tới 100 mục tiêu ở phạm vi hơn 100 km.

Mỗi tổ hợp Patriot có giá khoảng 1 tỷ USD, bao gồm radar, trạm điều khiển, máy phát điện và nhiều bệ phóng. Tên lửa PAC-3 của Patriot, được tối ưu hóa để đánh chặn tên lửa đạn đạo, sử dụng công nghệ "hit-to-kill" (đánh trực tiếp vào mục tiêu) để tối đa hóa hiệu quả phá hủy. Mặc dù sở hữu năng lực tiên tiến, bản chất tĩnh và sự phụ thuộc vào việc phát xạ radar liên tục khiến Patriot dễ bị trinh sát đối phương phát hiện. Đây chính là điểm yếu mà lực lượng Nga dường như đã khai thác trong cuộc tấn công này. So với hệ thống phòng không S-400 của Nga, vốn cũng đã bị Ukraine tấn công bằng tên lửa ATACMS, Patriot cũng cần thời gian thiết lập và sự phụ thuộc vào một số cơ sở hạ tầng cố định, khiến nó trở thành "mục tiêu tĩnh" hơn. Chiến thuật của Nga Cuộc tấn công trên phản ánh một chiến lược rộng hơn của Nga nhằm làm suy yếu khả năng phòng không của Ukraine. Trong năm qua, Nga đã tăng cường nhắm mục tiêu vào các hệ thống do phương Tây cung cấp, bao gồm Patriot và S-300 thời Liên Xô, thông qua sự kết hợp của tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và thiết bị bay không người lái. Việc nhắm vào radar AN/MPQ-65, vốn rất quan trọng đối với hoạt động của Patriot, nhằm mục đích "làm mù" hệ thống phòng thủ của Ukraine, tạo điều kiện cho không quân Nga hoạt động dễ dàng hơn. Hệ thống tên lửa phòng không Patriot trong cuộc diễn tập quân sự ở Constanta, Romania ngày 15/11/2023. Ảnh: AFP/TTXVN. Các lực lượng Nga ngày càng dựa vào sự kết hợp giữa hình ảnh vệ tinh, tình báo tín hiệu và thiết bị bay không người lái (UAV) như Orlan-10 để xác định vị trí các mục tiêu giá trị cao. Sau khi xác định được vị trí của Patriot, có thể là gần Ordzhonikidze - một trung tâm công nghiệp và hậu cần quan trọng, tên lửa Iskander-M được phóng từ bệ phóng di động đặt sâu trong vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát. Tốc độ và quỹ đạo thấp của tên lửa không cho lực lượng phòng thủ Ukraine nhiều thời gian phản ứng. Việc Ukraine chỉ nhận được một số ít tổ hợp Patriot từ các nước phương Tây khiến bất kỳ tổn thất nào cũng tác động đến mạng lưới phòng không vốn đã mỏng manh của nước này. Trong quá khứ, Patriot đã chứng tỏ khả năng chống lại tên lửa hành trình và thiết bị bay không người lái của Nga tốt hơn, nhưng lại gặp khó khăn trước các mối đe dọa đạn đạo tốc độ cao như Iskander-M. CSIS nhận định hiệu quả của Patriot phụ thuộc rất nhiều vào khả năng tích hợp với các hệ thống phòng không khác và khả năng cung cấp thông tin tình báo kịp thời. Cuộc tấn công của Nga cũng làm nổi bật cuộc cạnh tranh công nghệ đang diễn ra giữa khả năng tấn công và phòng thủ. Trong khi Iskander-M thể hiện sự tiến bộ trong công nghệ tên lửa đạn đạo về tốc độ và khả năng cơ động, điểm yếu của Patriot nhấn mạnh nhu cầu về các hệ thống phòng không thế hệ tiếp theo có khả năng chống lại các mối đe dọa như vậy. Do đó, Mỹ đang phát triển hệ thống radar LTAMDS, cảm biến đầu tiên được thiết kế đặc biệt cho các hoạt động phòng thủ tên lửa và phòng không tích hợp của quân đội, đồng thời cung cấp khả năng phòng thủ trước các mối đe dọa tiên tiến nhất bao gồm tên lửa đạn đạo chiến thuật, tên lửa hành trình, máy bay cánh cố định và UAV, để thay thế AN/MPQ-65, nhưng việc triển khai tới Ukraine còn là một viễn cảnh xa vời. Nếu được xác nhận, việc mất một hệ thống Patriot sẽ có tác động chiến lược đáng kể. Nó có thể buộc Ukraine phải điều chỉnh việc bố trí các hệ thống còn lại, có khả năng khiến các khu vực quan trọng khác gặp rủi ro. Đối với Nga, việc tấn công thành công hệ thống Patriot củng cố câu chuyện về ưu thế công nghệ của nước này, ngay cả khi tác động thực tế bị phóng đại. Cuộc tấn công cũng đặt ra câu hỏi về tính bền vững của viện trợ quân sự phương Tây, vì việc thay thế một hệ thống trị giá 1 tỷ USD là một thách thức đáng kể về mặt hậu cần và tài chính.Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước MỹMục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay, cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.