Nga đưa 3 đề xuất buộc Ukraine phải làm nếu muốn hòa bình, đặt 1 dấu hỏi lớn về Tổng thống Zelensky

Bộ Ngoại giao Ukraine chưa bình luận về thông tin này. Nhà Trắng và NATO cũng chưa lên tiếng.

Hé lộ 3 đề xuất mới của Nga

Tổng thống Nga Vladimir Putin yêu cầu Ukraine từ bỏ toàn bộ khu vực Donbas, từ bỏ tham vọng gia nhập NATO, giữ trung lập và không cho phép quân đội phương Tây hiện diện tại nước này, theo Reuters.

Ngày 15/8, tại Alaska, ông Putin đã gặp người đồng cấp Mỹ Donald Trump trong hội nghị thượng đỉnh Nga-Mỹ đầu tiên sau hơn bốn năm. Gần như toàn bộ cuộc họp kín kéo dài ba giờ được dành để bàn thảo khả năng đạt một thỏa thuận liên quan đến Ukraine.

Phát biểu bên cạnh ông Trump sau cuộc gặp, Tổng thống Nga cho biết hai bên hy vọng mở ra con đường hòa bình cho Ukraine, song cả hai nhà lãnh đạo đều không tiết lộ chi tiết thảo luận.

Trong bản tin được coi là chi tiết nhất từ trước đến nay về đề xuất của ông Putin, Reuters phác thảo các điểm chính trong yêu cầu của Điện Kremlin cho một thỏa thuận hòa bình chấm dứt xung đột. Theo đó, Kiev phải nhượng bộ toàn bộ bốn tỉnh mà Nga tuyên bố sáp nhập: Donetsk và Luhansk ở miền Đông (tạo thành vùng Donbas), cùng Kherson và Zaporizhzhia ở miền Nam.

Tuy nhiên, Kiev đã bác bỏ các điều khoản này, coi đó là sự đầu hàng.

Trong đề xuất mới, ông Putin vẫn giữ yêu cầu Ukraine rút quân hoàn toàn khỏi những khu vực Donbas. Đổi lại, Nga sẽ dừng tấn công trên các mặt trận Zaporizhzhia và Kherson.

Theo ước tính từ Mỹ và dữ liệu nguồn mở, Nga hiện kiểm soát khoảng 88% Donbas và 73% Zaporizhzhia – Kherson. Moscow cũng được cho là sẵn sàng trả lại một phần nhỏ lãnh thổ ở Kharkiv, Sumy và Dnipropetrovsk như một phần của thỏa thuận tiềm năng.

Ngoài ra, ông Putin vẫn kiên trì các yêu cầu cũ: Ukraine phải từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO; liên minh do Mỹ dẫn đầu phải cam kết ràng buộc về mặt pháp lý không mở rộng thêm về phía Đông; quân đội Ukraine phải bị giới hạn; và không có lực lượng phương Tây nào được triển khai tại Ukraine dưới danh nghĩa gìn giữ hòa bình.

Bộ Ngoại giao Ukraine chưa bình luận về thông tin này. Nhà Trắng và NATO cũng chưa lên tiếng.

Tổng thống Putin đã thể hiện nhượng bộ

Theo dữ liệu Mỹ, lực lượng Nga hiện kiểm soát khoảng 1/5 lãnh thổ Ukraine, diện tích tương đương tiểu bang Ohio.

Ba nguồn tin thân cận với Điện Kremlin cho rằng hội nghị tại Anchorage (Alaska) là cơ hội tốt nhất cho hòa bình kể từ khi xung đột bùng phát, bởi hai bên đã thảo luận cụ thể về điều kiện của Nga.

“[Tổng thống] Putin sẵn sàng cho hòa bình – cho sự thỏa hiệp. Đó là thông điệp ông gửi đến [ Tổng thống] Trump”, một nguồn tin nói với Reuters.

Tuy nhiên, các nguồn tin cũng thừa nhận chưa rõ Ukraine có chấp nhận từ bỏ phần còn lại của Donbas hay không. Nếu Kiev không đồng ý, xung đột sẽ tiếp diễn. Ngoài ra, cũng chưa rõ Mỹ có công nhận các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát hay không.

Ngày 21/8, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov khẳng định ông Putin sẵn sàng gặp Tổng thống Ukraine, nhưng trước tiên cần giải quyết các vấn đề liên quan và làm rõ tính hợp pháp của ông Zelensky trong việc ký thỏa thuận. 

Theo lý thuyết, nhiệm kỳ của ông Zelensky đã kết thúc từ tháng 5/2024, song do chiến sự nên bầu cử tổng thống mới chưa thể tổ chức. Kiev vẫn khẳng định ông Zelensky là Tổng thống hợp pháp.

Đảm bảo an ninh cho Ukraine

Theo hai nguồn tin, đặc phái viên của Tổng thống Trump – ông Steve Witkoff – đóng vai trò quan trọng trong việc mở đường cho hội nghị thượng đỉnh. Ngày 6/8, ông Witkoff đã gặp Tổng thống Putin tại Điện Kremlin cùng trợ lý Yuri Ushakov. Trong cuộc gặp, ông Putin nêu rõ thiện chí thỏa hiệp và các điều kiện có thể chấp nhận để đạt hòa bình.

Nếu hai bên đạt được đồng thuận, có nhiều phương án cho một thỏa thuận chính thức – trong đó có khả năng Nga, Ukraine và Mỹ ký kết văn kiện được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc công nhận. 

Một lựa chọn khác là khôi phục thỏa thuận Istanbul năm 2022, theo đó Ukraine duy trì trung lập lâu dài để đổi lấy đảm bảo an ninh từ năm thành viên thường trực Hội đồng Bảo an.

“Một là hòa bình, hai là xung đột. Nếu không có hòa bình, chiến sự sẽ tiếp tục”, một nguồn tin nhấn mạnh.