'Nên dạy học sinh kiến thức dinh dưỡng cạnh tích phân, đạo hàm'

"Tôi là một trong những người không đồng tình việc dạy quá nhiều tích phân, đạo hàm cho mọi học sinh. Một trong những lý do là có quá nhiều môn khác quan trọng không kém mà học sinh Việt lại không được học. Cụ thể ở đây là những kiến thức về dinh dưỡng. Chúng ta sinh ra từ ngày đầu đến lúc chết hầu như chưa lúc nào ngừng ăn uống, bệnh tật (ung thư, béo phì, tim mạch, tiểu đường...) cũng từ miệng mà ra. Quan trọng như thế mà có rất nhiều kiến thức về dinh dưỡng đến tận lúc già nhiều người mới biết.

Tại sao chúng ta không dạy trẻ kỹ những thứ này ngay từ cấp một? Ví dụ đường chuyển hóa trong cơ thể thế nào, cellulose thế nào, tinh bột, protein, các chất bảo quản thực vật, đồ ăn, nước uống, cồn, calories... cách đọc các thành phần này trên bao bì thực phẩm, đồ uống... Tôi cho rằng những khái niệm này rất dễ dạy và học sinh có thể trực quan tìm hiểu được luôn.

Một số kiến thức khác cũng quan trọng không kém như: Kiến thức pháp luật (ví dụ thế nào là xâm hại thể chất, thế nào là xâm hại tinh thần, luật pháp trừng phạt thế nào...?); kiến thức về môi trường (ô nhiễm không khí, nước, bụi mịn, rác thải nhựa...); kiến thức quản lý tài chính và tiền bạc...

Trong khi đó, Toán học cao cấp rất khó. Chúng ta có rất nhiều học sinh giỏi Toán, nhưng quản lý tài chính (chủ yếu là cộng, trừ, nhân, chia) thì không phải ai cũng làm tốt được. Elon Musk từng nói: "Giáo dục tốt nhất là sự mô phỏng của cuộc sống thật trong tương lai". Vậy nên, thấy cái gì bức thiết ngoài xã hội thì đưa luôn vào giáo dục.

Ở đây, cấp một chỉ nên dạy khái niệm, cấp hai dạy nâng cao, cấp ba mới đi sâu vào kiến thức hàn lâm và nên được tự chọn. Môn dinh dưỡng dạy cơ bản rất dễ, nhưng cần hàn lâm như kiểu y học, hay hóa phân tử thì lên cấp ba và để học sinh tự chọn. Các kiến thức dinh dưỡng dạy cơ bản rất dễ, nhưng nếu dạy kiểu hàn lâm như y học, hay hóa phân tử thì lên cấp ba mới nên dạy và để học sinh tự chọn".

Đó là quan điểm của độc giả Bách Khoa để góp ý dự thảo Luật Phòng bệnh mới đây. Theo đó, nhiều Đại biểu Quốc hội đề nghị kiểm soát đồ ăn "siêu ngon khó cưỡng", thiết lập "vùng an toàn dinh dưỡng học đường" để bảo vệ trẻ em. Khảo sát UNICEF năm 2025 tại Hà Nội cho thấy nhiều căng-tin trường học bày bán trà sữa, nước dừa trân châu, đồ uống đóng chai nhiều hương liệu, thu hút học sinh vì "ngon và nhiều vị". Trong khi đó, tỷ lệ thừa cân - béo phì ở trẻ 5-19 tuổi tại Việt Nam tăng từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020, gần gấp đôi trong một thập kỷ.

>> Vật vã học Toán rồi quên sạch

Ủng hộ quan điểm cần đẩy mạnh giáo dục và truyền thông để nâng cao nhận thức về dinh dưỡng cho học sinh, bạn đọc Toankeqc bổ sung thêm: "Đưa giáo dục dinh dưỡng vào chương trình học chính khóa là một hành động cần thiết để giúp học sinh hiểu rõ tác hại của nước ngọt, đồ ăn nhanh, thực phẩm siêu chế biến...

Chúng ta có thể thực hiện bằng các hình thức: chiếu phim, tổ chức trò chơi, cuộc thi, câu lạc bộ sức khỏe học đường để tạo hứng thú tự nhiên cho học sinh, thay vì chỉ cấm đoán cứng nhắc. Ngoài ra, cần tăng cường truyền thông rộng rãi trên truyền hình, mạng xã hội, trường học, bệnh viện... đặc biệt hướng đến phụ huynh, vì họ là người mua chính.

Bên cạnh đó, cần có những chính sách và quy định song hành để đảm bảo hiệu quả của chương trình: đánh thuế cao đối với nước ngọt, đồ ăn nhanh, thực phẩm chứa nhiều đường, muối, chất béo bão hòa (tương tự nhiều nước đang áp dụng "thuế đường"); cấm quảng cáo nước ngọt, snack, đồ chiên rán hướng tới trẻ em, nhất là trong các chương trình thiếu nhi, sân trường, khu vui chơi; yêu cầu nhà sản xuất dán nhãn cảnh báo nguy cơ rõ ràng trên bao bì sản phẩm có hàm lượng đường cao; kiểm soát thực phẩm bày bán quanh trường học, không cho phép bán đồ uống có gas, thức ăn nhanh, đồ chiên dầu mỡ công nghiệp...

Cuối cùng là thay đổi môi trường học đường: phát triển "bếp ăn học đường an toàn", khuyến khích hoặc bắt buộc các trường có thực đơn lành mạnh, hạn chế đồ chế biến sẵn; tạo khu vực bán đồ ăn tốt cho sức khỏe, như sữa chua, trái cây, nước lọc, sinh tố ít đường, các món truyền thống (bánh cuốn, xôi, cơm cuộn...); giám sát căng tin và hàng rong quanh trường, phối hợp giữa nhà trường, phụ huynh và chính quyền địa phương".

Lê Phạm tổng hợp