Mỹ và phương Tây ra sức gom mặt hàng chiến lược để dự trữ, Trung Quốc ‘nóng mắt’, lập tức đưa ra cảnh báo

Động thái của Trung Quốc cho thấy nước này muốn duy trì quyền kiểm soát đối với ngành công nghiệp quan trọng giữa căng thẳng thương mại với Mỹ.

Trung Quốc cảnh báo các doanh nghiệp Mỹ và phương Tây không tích trữ đất hiếm, nếu không sẽ đối mặt với nguy cơ thiếu hụt nghiêm trọng hơn, tờ Financial Times dẫn lời 2 nguồn tin cho biết.

Theo đó, Bắc Kinh đã yêu cầu các công ty nước ngoài không được gom hàng hoặc tích trữ sản phẩm đất hiếm, chủ yếu là nam châm sử dụng trong động cơ điện và các thiết bị công nghệ then chốt. Việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu các kim loại đất hiếm đang đẩy nhu cầu tăng mạnh.

“Trung Quốc đang yêu cầu các công ty không được xây dựng kho dự trữ đất hiếm lớn, nếu không sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt”, một nguồn tin cho biết.

Nguồn tin khác cho hay giới chức Trung Quốc đang siết hạn ngạch xuất khẩu nhằm ngăn chặn hoạt động tích trữ của doanh nghiệp phương Tây. “Từ giờ, đây sẽ là một công cụ gây sức ép”, người này nói.

Hiện Trung Quốc chiếm khoảng 90% công suất chế biến đất hiếm toàn cầu và sản xuất 94% nam châm vĩnh cửu. Bắc Kinh từng sử dụng lợi thế này như một “vũ khí” trong chiến tranh thương mại với Mỹ. Việc ngăn các công ty xây dựng kho dự trữ – vốn giúp họ linh hoạt hơn trước biến động giá và nguồn cung – cho thấy Bắc Kinh muốn duy trì tối đa quyền kiểm soát ngành chiến lược này.

Tháng 4, Trung Quốc đưa 7 loại đất hiếm quan trọng vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, cùng với nam châm vĩnh cửu và các sản phẩm hoàn thiện khác, nhằm đáp trả thuế quan của Mỹ. Động thái này đã gây thiếu hụt nguyên liệu ở nhiều ngành, đặc biệt là ô tô.

Dù Washington và Bắc Kinh vừa gia hạn thêm 90 ngày “đình chiến thuế quan” trong tuần này, kiểm soát đất hiếm vẫn là vấn đề lớn trên bàn đàm phán.

Trung Quốc kiểm soát sản lượng đất hiếm thông qua hạn ngạch khai thác và chế biến, với chỉ 2 doanh nghiệp nhà nước được cấp hạn ngạch vào năm ngoái. Sau khi Mỹ và châu Âu nêu quan ngại về tình trạng thiếu hụt, Bắc Kinh đã nới lỏng một phần xuất khẩu, nhưng dữ liệu thương mại và khảo sát cho thấy hoạt động này vẫn bị kiểm soát chặt.

Theo khảo sát của Hội đồng Doanh nghiệp Mỹ-Trung (USCBC) hồi tháng trước, một nửa số doanh nghiệp tham gia cho biết hầu hết hồ sơ xin nhập khẩu đất hiếm của họ bị trì hoãn hoặc từ chối.

Tháng 6, Trung Quốc xuất khẩu 3.188 tấn nam châm vĩnh cửu đất hiếm, gấp đôi so với tháng 5 nhưng vẫn giảm 38% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong 3 tháng kể từ khi lệnh hạn chế được ban hành, lượng xuất khẩu nam châm chỉ bằng một nửa so với cùng kỳ năm trước.

USCBC cho biết các đơn hàng lớn, đặc biệt là vượt xa mức mua thông thường của doanh nghiệp, sẽ bị giám sát chặt để ngăn tích trữ. Hồ sơ được xem xét kỹ từng dòng và chỉ một sai sót nhỏ có thể bị trả lại hoặc trì hoãn xử lý.

Các hiệp hội ngành và nhóm vận động doanh nghiệp thường xuyên chuyển danh sách các trường hợp khẩn cấp tới Bộ Thương mại Trung Quốc để được ưu tiên xem xét.

Tình trạng siết xuất khẩu đã khiến một số doanh nghiệp phương Tây chuyển sản xuất sang Trung Quốc để tận dụng nguồn cung trong nước. Louis Pinkham, CEO Regal Rexnord (Mỹ), cho biết công ty đã chuyển một phần sản xuất sang Trung Quốc để lắp ráp nam châm đất hiếm ngay tại đây, giúp dễ dàng xuất khẩu hơn.

“Suốt 4 tháng qua, tuần nào tôi cũng phải họp 1-2 lần để xử lý vấn đề này”, ông nói.

Tham khảo: FT