Mỹ rà soát AUKUS, đồng minh lo về số phận thỏa thuận tàu ngầm hạt nhân

(Dân trí) - Mỹ xem xét lại thỏa thuận AUKUS với Anh và Australia, khiến các đồng minh thân cận của Washington lo ngại về tương lai của sáng kiến an ninh này.

Lầu Năm Góc vừa khởi động một cuộc rà soát hiệp ước quốc phòng AUKUS nhằm đảm bảo nó phù hợp với chủ trương "Nước Mỹ trên hết" của Tổng thống Donald Trump, khiến thỏa thuận trị giá 240 tỷ USD giữa Mỹ, Anh và Australia đứng trước nhiều nghi vấn.

Cuộc rà soát này làm gia tăng thêm lo lắng từ các đồng minh về tương lai của liên minh 3 bên được tạo ra nhằm đối phó với các đối thủ của phương Tây trong khu vực. Trong đó, Australia đặc biệt trông cậy vào AUKUS để hiện đại hóa toàn bộ đội tàu ngầm của mình.

“Một phần trong quá trình rà soát này là để đảm bảo sáng kiến do chính quyền tiền nhiệm khởi xướng phù hợp với chương trình nghị sự Nước Mỹ trên hết của Tổng thống”, một quan chức Lầu Năm Góc cho biết.

“Điều này đồng nghĩa với việc đảm bảo mức sẵn sàng cao nhất cho binh sĩ Mỹ, yêu cầu các đồng minh phải đóng góp đầy đủ cho quốc phòng tập thể, và nền công nghiệp quốc phòng phải đáp ứng được nhu cầu trong nước", quan chức trên nhấn mạnh.

Theo thỏa thuận được ký kết dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden vào năm 2021, Australia sẽ mua các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân, trong đó Mỹ cam kết bán tối đa 5 chiếc tàu ngầm lớp Virginia từ năm 2032. Một mẫu tàu ngầm chung hoàn toàn mới dự kiến sẽ được phát triển vào đầu những năm 2040.

Tuy nhiên, theo nhiều nguồn tin ẩn danh tiết lộ với Financial Times, hiện nay người được giao dẫn dắt cuộc rà soát lại chính là Elbridge Colby, Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ có quan điểm hoài nghi về AUKUS.

Chính phủ Anh phản ứng một cách thận trọng trước thông tin Mỹ đang rà soát lại hiệp ước, tuyên bố: “AUKUS là một thỏa thuận hợp tác an ninh và quốc phòng mang tính bước ngoặt với 2 trong số những đồng minh thân cận nhất của chúng tôi.

Đây là một trong những mối quan hệ đối tác chiến lược quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ qua, góp phần gìn giữ hòa bình và an ninh tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và châu Âu - Đại Tây Dương, đồng thời thúc đẩy việc làm và tăng trưởng kinh tế tại cả 3 quốc gia".

“Hoàn toàn dễ hiểu khi một chính quyền mới muốn rà soát lại cách tiếp cận đối với một thỏa thuận lớn như vậy, giống như Anh từng làm vào năm ngoái. Vương quốc Anh sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Mỹ và Australia ở mọi cấp độ để tối đa hóa lợi ích và cơ hội mà Aukus mang lại cho cả ba nước", tuyên bố viết.

Hiện chỉ có 6 quốc gia vận hành tàu ngầm hạt nhân: Mỹ, Anh, Nga, Trung Quốc, Pháp và Ấn Độ. AUKUS được kỳ vọng sẽ giúp Australia trở thành quốc gia thứ 7.

Khả năng tồn tại của AUKUS hiện vẫn bị đặt dấu hỏi.

Bản thân Tổng thống Trump dường như không coi hiệp ước này là ưu tiên, theo Guardian. Khi được hỏi về AUKUS trong chuyến thăm của Thủ tướng Anh Keir Starmer hồi tháng 2, ông Trump tỏ ra không quen thuộc với từ viết tắt này và đáp lại: “AUKUS là gì vậy?”

Cuộc rà soát diễn ra sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth tuần trước yêu cầu Australia nâng chi tiêu quốc phòng từ 2% lên 3,5% GDP. Thủ tướng Australia Anthony Albanese hiện mới cam kết mức 2,4%, và khẳng định Australia sẽ tự xác định các ưu tiên quốc phòng của mình.