Mỹ có thể ép Ấn Độ ‘cai’ dầu Nga?

Mặc dù Mỹ liên tiếp gây sức ép thuế quan, Ấn Độ có khả năng vẫn chần chừ chưa ngừng mua dầu Nga do phụ thuộc nhiều vào nguồn cung năng lượng từ Moscow.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay nhau tại Nhà Trắng hôm 13/2. Ảnh: Reuters.

Hôm 15/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã cam kết sẽ ngừng mua dầu từ Nga “trong thời gian ngắn”. Theo Al Jazeera, Ấn Độ và Trung Quốc là hai nước mua dầu thô xuất khẩu đường biển lớn nhất của Nga.

Ông Trump đang tìm cách tận dụng đàm phán thương mại để gây áp lực lên Ấn Độ. Hồi tháng 8, ông chủ Nhà Trắng viện dẫn việc Ấn Độ nhập khẩu dầu Nga làm cái cớ áp thêm thuế quan.

Tuy nhiên, New Delhi vẫn từ chối nhượng bộ. Suốt thời gian qua, các quan chức khẳng định việc mua năng lượng từ Nga rất quan trọng với an ninh quốc gia.

Al Jazeera nhận định nếu Ấn Độ ngừng nhập khẩu dầu mỏ Nga, quyết định này sẽ báo hiệu thay đổi bước ngoặt từ một trong những khách hàng lớn nhất của Moscow.

Tại sao dầu mỏ Nga lại khiến Mỹ - Ấn xích mích?

Hồi tháng 8, ông Trump tuyên bố áp đặt thêm 25% thuế quan thương mại với Ấn Độ, nâng tổng mức thuế lên 50%, với lý do New Delhi nhập khẩu dầu mỏ Nga.

Tuy nhiên, tổng thống Mỹ lại bỏ qua Trung Quốc, quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất của Nga. Theo dữ liệu hải quan, Trung Quốc mua kỷ lục 109 triệu tấn dầu thô từ Nga trong năm 2024, chiếm gần 20% tổng năng lượng nhập khẩu của nước này. Trong khi đó, con số này của Ấn Độ là 88 triệu tấn.

Do đó, New Delhi cáo buộc Washington nhắm mục tiêu có chọn lọc trong đợt áp thuế mới nhất. Một số nhà phân tích nhận định lập trường của ông Trump phần nào phản ánh sự thất vọng của Washington khi Ấn Độ không sẵn lòng chấp nhận các yêu cầu cụ thể từ Mỹ trong đàm phán thương mại.

“Các biện pháp bảo hộ lâu nay của Ấn Độ - như thuế quan cao với hàng nông sản và trợ cấp dược phẩm - là điểm chưa thể thống nhất trong đàm phán thương mại Mỹ - Ấn”, Alicia Garcia Herrero - chuyên gia kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis - chia sẻ.

Nga là nguồn cung dầu lớn nhất của Ấn Độ. Ảnh: Reuters.

Ngược lại, ông Trump áp dụng cách tiếp cận mềm mỏng hơn với Trung Quốc, tránh đưa ra mức thuế liên quan tới năng lượng. Một số nhà quan sát tin rằng Nhà Trắng đang chờ thời cơ đạt được thỏa thuận thương mại ưng ý với Bắc Kinh, trong đó có khả năng tiếp cận kim loại đất hiếm.

Đất hiếm là một nhóm gồm 17 nguyên tố thiết yếu cho nhiều ngành sản xuất khác nhau, từ phụ tùng ôtô tới công nghệ quân sự. Trung Quốc từ lâu đã thống trị khai thác và chế biến khoáng sản đất hiếm, và hiện hạn chế xuất khẩu 12 loại.

“Trung Quốc có nhiều đòn bẩy hơn so với Ấn Độ, trong đó có lệnh hạn chế xuất khẩu gần đây”, bà Garcia Herrero giải thích.

Trong thông báo gần đây nhất, Trung Quốc yêu cầu các công ty nước ngoài phải xin phép nếu muốn mua một số sản phẩm đất hiếm. Để đáp trả, ông Trump đe dọa áp thuế 100% với hàng hóa Trung Quốc kể từ ngày 1/11. Tuy nhiên, lãnh đạo hai nước dự kiến vẫn gặp mặt vào cuối tháng 10 trong khuôn khổ Diễn đàn APEC.

Ấn Độ phụ thuộc vào năng lượng Nga đến mức nào?

Nga là nguồn cung dầu lớn nhất của New Delhi. Theo công ty phân tích vận tải biển Kpler, Ấn Độ nhập khẩu 4,5 triệu thùng dầu thô mỗi ngày trong tháng 9. Trong số đó, nguồn cung từ Nga chiếm khoảng 1,6 triệu thùng, tương đương 34% tổng lượng dầu nhập khẩu.

Đây là mức tăng chóng mặt 2.250% so với tháng 1/2022, thời điểm trước khi diễn ra xung đột Nga - Ukraine. Khi đó, Ấn Độ chỉ nhập khoảng 68.000 thùng dầu mỗi ngày từ Nga.

Ở chiều ngược lại, Ấn Độ trở thành nước mua năng lượng Nga lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc. Cụ thể, vào tháng 9, Trung Quốc mua 47% xuất khẩu dầu thô của Nga, theo sau là Ấn Độ với 38%.

Các quan chức khẳng định việc mua năng lượng từ Nga rất quan trọng với an ninh quốc gia Ấn Độ. Ảnh: Reuters.

Dầu Nga giá rẻ đã giúp New Delhi thu hẹp thâm hụt tài khoản vãng lai. Mức thâm hụt này giảm 65% trong năm tài chính 2023-2024 so với kỳ trước. Việc nhập khẩu dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga đã trở thành ngành công nghiệp hái ra tiền.

Năm 2021, dầu thô Nga chỉ chiếm 3% lượng nhập khẩu tại nhà máy lọc dầu Jamnagar của Reliance, cơ sở tư nhân lớn nhất Ấn Độ. Đến năm 2025, tỷ lệ này tăng vọt lên khoảng 50%. Nhà máy lọc dầu Jamnagar xuất khẩu 85,9 tỷ USD sản phẩm dầu tinh chế ra toàn cầu từ tháng 2/2022-7/2025. Ước tính 42% (36 tỷ USD) trong số này được chuyển đến các quốc gia đang trừng phạt Nga.Ấn Độ chưa chính thức xác nhận tuyên bố từ ông Trump. Hôm 16/10, Randhir Jaiswal - phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Độ - nhắc lại lập trường về tầm quan trọng của dầu Nga, nhưng ám chỉ nước này có thể tìm cách đa dạng hóa nguồn nhập khẩu.“Đảm bảo giá năng lượng ổn định và nguồn cung an toàn là hai mục tiêu song song trong chính sách năng lượng của chúng tôi, trong đó có mở rộng nguồn cung năng lượng và đa dạng hóa khi cần thiết. Về phía Mỹ, nhiều năm qua chúng tôi đã tìm cách mở rộng hoạt động mua sắm năng lượng. Chính quyền hiện tại có thể hiện sự quan tâm đến tăng cường hợp tác năng lượng với Ấn Độ. Chúng tôi vẫn đang thảo luận”, ông cho hay.Trong khi đó, bà Garcia Herrero nhận định trong 3-6 tháng tới, mối quan hệ thương mại Mỹ - Ấn sẽ mắc kẹt trong tình trạng vừa hòa hoãn vừa thực dụng. “Thuế quan sẽ được nới lỏng nếu Ấn Độ hạn chế nhập khẩu dầu Nga, mở đường cho thỏa thuận nhỏ vào đầu năm 2026”, vị chuyên gia kết luận.Nghệ thuật đàm phán "phủ đầu" của Donald TrumpNhiều năm về trước, ông Donald Trump từng là tác giả sách, đồng tác giả cuốn The Art of the Deal năm 1987 (xuất bản tiếng Việt với tên Nghệ thuật đàm phán).

Cuốn sách kể chi tiết về thời thơ ấu và các giao dịch bất động sản của Trump cùng với những lời khuyên kinh doanh ngắn gọn. Tác phẩm cũng cho thấy nhiều chiến thuật được ông Trump thực hiện trong các hành động thuế quan gần đây.