Mức lương của người lao động chênh lệch thế nào giữa các ngành?

Chênh lệch thu nhập giữa các ngành đang ngày càng rõ nét tại Việt Nam. Trong khi một số ngành như tài chính - ngân hàng, AI, logistics có mức lương cao và tăng đều đặn, thì lao động phổ thông vẫn khó đảm bảo mức sống cơ bản.

Ngày 13.6, tại TP.HCM đã diễn ra Diễn đàn lao động Việt Nam 2025 với chủ đề xây dựng tổ chức lớn mạnh thông qua tuân thủ, ứng phó rủi ro và phát triển bền vững. Sự kiện thu hút khoảng 800 đại biểu là lãnh đạo doanh nghiệp, quản lý nhân sự cấp cao và các nhà hoạch định chính sách.

Phát biểu khai mạc, ông Lê Hồng Phúc, Chủ tịch Câu lạc bộ Nhân sự Việt Nam (VNHR), cho biết đây là lần thứ 8 sự kiện thường niên được tổ chức và cũng là năm đầu tiên mang tên mới "Diễn đàn lao động Việt Nam", thay cho Hội nghị luật lao động Việt Nam.

Với sự mở rộng về nội dung, chương trình năm nay tập trung vào các chủ đề lớn là bức tranh lao động Việt Nam 2025; quy tắc ứng xử và đạo đức nghề nghiệp; chính sách lao động; tái cấu trúc nhân sự; quản trị rủi ro với AI và ESG (môi trường, xã hội, quản trị doanh nghiệp).

Phân hóa mức lương giữa các ngành nghề

Trình bày tại sự kiện, TS Nguyễn Hoàng Hà, chuyên gia luật lao động, Văn phòng Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), cho hay Việt Nam hiện có lực lượng lao động dồi dào, chiếm 69% dân số từ 15 tuổi trở lên, với khoảng 500.000 người gia nhập thị trường lao động mỗi năm.

Mức thu nhập bình quân của người lao động hiện đạt 8,3 triệu đồng/tháng (theo Cục Thống kê, quý 1/2025). Tuy nhiên, TS Hà cho hay mức lương tối thiểu hiện tại Việt Nam vẫn chưa theo kịp tốc độ lạm phát. Trong khi chỉ số giá tiêu dùng tăng dao động từ 3,5% - 4,5%/năm, thì lương tối thiểu tăng trung bình khoảng 3,3%/năm.

Điều này dẫn đến nhiều tác động đối với người lao động, điển hình là chỉ 61,6% lao động được tăng lương mỗi lần điều chỉnh; lao động trong ngành dệt may, sản xuất gặp khó khăn trong việc đảm bảo mức sống thu nhập; biến động lao động gia tăng do thu nhập không đủ sống…

Đáng lưu ý, dựa trên nhiều nguồn tài liệu, trong đó có hướng dẫn lương của Manpower năm 2025, TS Hà cũng chỉ ra tình trạng phân hóa thu nhập giữa các ngành nghề đang ngày càng rõ nét. Cụ thể:

Sự chênh lệch lớn về thu nhập giữa các ngành cho thấy thị trường lao động đang chịu tác động mạnh mẽ từ tốc độ phát triển công nghệ, nhu cầu kỹ năng cao, cũng như sự dịch chuyển của dòng vốn đầu tư.

Nhiều ngành mở rộng, nhiều ngành dần bị thay thế

TS Nguyễn Hoàng Hà cho hay các ngành công nghệ, AI, sản xuất hiện đại, logistics và ESG đang mở rộng nhu cầu tuyển dụng, trong khi đó, các công việc nhập liệu, chăm sóc khách hàng, bán hàng truyền thống và phiên dịch lại đang dần bị thay thế vì xu hướng tự động hóa.

Mặt khác, xu hướng việc làm linh hoạt đang phổ biến. Ngày càng nhiều người lao động muốn làm tự do (freelance), làm việc từ xa và hay "hybrid" (kết hợp trực tiếp và trực tuyến).

Chính những thách thức này đặt ra yêu cầu cấp thiết về tái đào tạo, nâng cao tay nghề và thích ứng với những xu hướng mới để không bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên lao động số.

Ở tầm vĩ mô, TS Hà phân tích rằng thị trường lao động Việt Nam chịu nhiều thách thức trước những tác động về kinh tế - chính trị thế giới, mà điển hình là chính sách thuế quan của Mỹ. Nếu các mức thuế 46% được áp dụng, nhiều ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may, điện tử sẽ chịu tác động nặng nề, ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn việc làm.

Tuy nhiên, bên cạnh thách thức, vẫn có những điểm sáng. Theo TS Hà, những ngành chế biến - chế tạo, xuất khẩu công nghệ cao và thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) tiếp tục có xu hướng tăng trưởng, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ cao. Các ngành dịch vụ như du lịch, vận tải, lưu trú, ăn uống cũng ghi nhận tín hiệu phục hồi nhờ lượng khách quốc tế tăng trở lại.

Do đó, TS Hà nhấn mạnh rằng người lao động cần thích nghi bằng cách tập trung phát triển kỹ năng số, kỹ năng giao tiếp - hợp tác, tư duy giải quyết vấn đề, khả năng quản lý bản thân và kỹ năng lãnh đạo - quản trị.

Trong bối cảnh AI hỗ trợ ngày càng nhiều công việc, người lao động cần biết "làm chủ công cụ" để làm việc hiệu quả hơn.

Đối với doanh nghiệp, đây là giai đoạn then chốt để đầu tư vào nguồn nhân lực. Việc đào tạo lại, nâng cấp kỹ năng trong các lĩnh vực công nghệ, ESG, quản trị số và đổi mới sáng tạo là điều tất yếu.

Song song đó, doanh nghiệp cần cải thiện phúc lợi, xây dựng môi trường làm việc linh hoạt, giữ chân nhân tài và tận dụng các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.