Mùa hè học sinh không thích về quê vì buồn và chán?

Kỳ nghỉ hè từng là thời gian con trẻ về quê với ông bà, sống gần thiên nhiên, gắn bó với cội nguồn. Nhưng ngày nay, nhiều học sinh ở lại thành phố suốt mùa hè vì lý do… ở quê chán, không có gì chơi. Có những gia đình rơi vào tình cảnh muốn đưa con về quê dịp hè, nhưng con đều lắc đầu từ chối.

Về quê dịp hè không còn hấp dẫn học sinh?

Anh Nguyễn Quang Thân (37 tuổi), ngụ ở 19H đường 229 (H.Củ Chi, TP.HCM), cho biết sau khi kết thúc năm học, anh muốn đưa hai con đang học lớp 7 và lớp 3 về quê ở tỉnh Quảng Trị. "Nhưng hai con đều lắc đầu từ chối. Tôi hỏi lý do, con lớn trả lời "mùa hè về quê chán lắm, không có gì chơi, không có bạn bè, thích ở lại thành phố hơn". Còn con nhỏ nói "thích ở lại thành phố vì không muốn về quê suốt ngày chỉ nhìn thấy bò, thấy gà, thấy vịt". Tôi đành chiều lòng hai con".

Dương Thanh Bảo, lớp 7 Trường THCS Linh Trung (TP.Thủ Đức, TP.HCM), nói: "Em không muốn về quê. Ở lại thành phố, chiều chiều đi đánh cầu lông với bạn. Năm lớp 5 đã từng được mẹ đưa về quê ở tỉnh Phú Yên, nhưng buồn lắm".

Đào Lê Hưng, lớp 10 Trường THCS Và THPT Bắc Sơn (Q.12, TP.HCM) cho biết: "Em sợ về quê sẽ mất kết nối bạn bè, máy lạnh, mạng xã hội…".

Một khảo sát nhỏ của PV với các phụ huynh tại TP.HCM, có đến 11/14 người cho biết không để con về quê dịp hè này. Trong số này, có 7/11 người đưa ra lý do muốn con ở lại thành phố để thuận tiện quản lý và cho con tham gia các hoạt động ngoại khóa, học thêm. 4/11 người cho biết "con tôi không thích về quê vì thiếu tiện nghi, sợ buồn".

Anh Nguyễn Quốc Phục (33 tuổi), ngụ ở 24 Lâm Văn Bền (Q.7, TP.HCM), cho hay: "Dù thương ông bà nội ở quê ngoài Thanh Hóa, nhưng nói thật là tôi cũng ngại cho con về. Lý do là lo không có ai trông kỹ con an toàn, sợ muỗi, mà con thì không quen sống thiếu internet".

Chị Phan Huỳnh Như Mai (32 tuổi), ngụ ở hẻm 304 Tân Kỳ Tân Quý (Q.Bình Tân, TP.HCM), nói: "Tôi không thể để con lãng phí cả mùa hè chỉ để chơi ở quê. Con phải học thêm IELTS, luyện đàn piano".

Theo anh Lê Thành Tân, nghiên cứu sinh tâm lý, Trường ĐH Newcastle (Úc), có nhiều lý do dẫn đến câu chuyện về quê dịp hè không còn hấp dẫn học sinh.

"Đó là ở thành phố, trẻ em quen với tiện nghi, giải trí online, học thêm liên tục. Với trẻ em Gen Alpha (thế hệ sinh từ năm 2013 đến khoảng năm 2025 - PV), về quê dịp hè không phải là một kỳ nghỉ, mà là một sự gián đoạn. Nếu như ngày trước, quê là "thiên đường mùa hè" thì nay trong mắt nhiều đứa trẻ thành thị, đó là vùng "mất sóng". Phụ huynh cũng góp phần không nhỏ vào xu hướng này. Không ít cha mẹ xem kỳ nghỉ hè là "thời gian tăng tốc", tiếp tục cho con học thêm, luyện tiếng Anh, kỹ năng mềm…", anh Minh nói.

Cũng theo anh Minh, ở chiều ngược lại, thế hệ ông bà cũng đang "đuối hơi" trong việc níu kéo kết nối. "Nhiều người lớn tuổi không biết làm sao để cháu thấy vui khi về quê. Không hiểu mạng xã hội, không quen các ứng dụng, không hiểu được tâm lý gen Alpha, nhiều ông bà lúng túng trong giao tiếp với cháu", anh Tân cho hay.

Cần để mùa hè lưu lại trong ký ức trẻ nhỏ những dấu ấn khó quên

Theo chuyên gia xã hội học Vũ Thị Quỳnh Dương, Trung tâm tư vấn tâm lý An Nam (TP.Thủ Đức, TP.HCM), câu chuyện học sinh thành thị không muốn về quê dịp hè có thể để lại những hệ lụy.

"Thứ nhất là sự mất kết nối gia đình. Khoảng cách giữa các thế hệ ngày càng xa. Nhiều học sinh không còn biết tên cô chú, không nhớ họ hàng, không hiểu những câu chuyện làng quê của ông bà. Ký ức tuổi thơ gắn liền với nơi chốn. Nếu những mùa hè chỉ lặp lại giữa bốn bức tường và màn hình laptop, điện thoại, thì rất có thể sau này, cảm xúc gia đình sẽ trở nên mờ nhạt", bà Dương nhận định.

"Ngoài ra, là sự thiếu hụt trải nghiệm sống thực. Ở thành phố, trẻ em được bảo vệ quá kỹ khi không bùn đất, không trầy xước, không va chạm. Nhưng cũng chính vì thế mà các em thiếu kỹ năng tự lập, thiếu khả năng thích nghi với môi trường khác biệt. Bên cạnh đó, là có thể dẫn đến sự rạn vỡ văn hóa truyền thống. Không về quê, không giỗ chạp, không bữa cơm đông đủ, không nghe chuyện xưa, trẻ em thành thị ngày càng xa rời lễ nghĩa, tập tục, và mất dần cảm giác thuộc về một dòng tộc, một miền quê", bà Dương phân tích thêm.

Chuyên gia tâm lý Trịnh Thanh Minh, Trung tâm tư vấn tâm lý Việt Tâm (TP.Thủ Đức, TP.HCM), thì nói: "Không ít phụ huynh đang nhầm lẫn giữa phát triển kỹ năng và phát triển con người. Một đứa trẻ cần cả kiến thức và cảm xúc, cả kỷ luật và ký ức. Nếu chỉ học mà thiếu va chạm thực tế, không học được kỹ năng sống từ thiên nhiên… thì trẻ sẽ lớn lên trong sự hụt hẫng tinh thần".

Theo ông Minh, việc không về quê cũng đồng nghĩa với mất trải nghiệm sống thật. Những kỹ năng sinh tồn, khả năng quan sát thiên nhiên, học cách tự lập… từng được học qua những mùa hè ở quê giờ trở thành lý thuyết xa vời. "Đã có nghiên cứu cho thấy, học sinh ít tiếp xúc với thiên nhiên có xu hướng khó kiểm soát cảm xúc và dễ lệ thuộc vào công nghệ", ông Minh nói.

Bà Dương cho rằng: "Với gia đình, điều quan trọng là thay đổi cách nhìn. Đừng gửi con về quê như gởi gắm tạm thời, mà hãy đi cùng con, dù chỉ vài ngày. Chuyến đi ấy không cần dài, chỉ cần đủ để con được nhìn thấy mặt trời mọc từ ruộng lúa, nghe được tiếng dế, tiếng ve râm ran. Phụ huynh có thể xem việc đưa con về quê dịp hè là một phần trong hành trình giáo dục cảm xúc, thay vì coi đó là sự gián đoạn học hành. Chỉ cần vài ngày ở quê, cùng đi bắt ốc, trồng rau, nghe kể chuyện… cũng đủ để lưu lại trong ký ức trẻ nhỏ những dấu ấn khó quên", bà Dương gợi ý.

Theo bà Dương: "Nếu những đứa trẻ ngày nay không còn biết ruộng đồng, không còn thấy ông bà mỗi dịp hè… thì đó là sự cảnh báo về một thế hệ đang dần mất đi nền tảng cảm xúc, là dấu hiệu rạn nứt âm thầm giữa các thế hệ và gốc rễ gia đình. Phụ huynh cần lý giải những điều đó để thuyết phục con về quê dịp hè. Qua đó giúp con có mùa hè ý nghĩa".