Mua bán xe không cần công chứng, có lợi không?

Rất nhiều trường hợp mua bán ô tô, xe máy đã qua sử dụng nhưng lại không sang tên, thậm chí không có giấy tờ xe. Quy định mua bán thông qua ứng dụng VNeID không cần công chứng có mang lại thuận tiện hơn cho người dân?

Vì sao thị trường có nhiều xe không sang tên?

Chị N.H.M (ngụ H.Nhà Bè, TP.HCM) thắc mắc: "Tôi vừa bán lại chiếc xe máy trị giá hàng chục triệu đồng để đổi sang ô tô. Đáng ngạc nhiên là người mua không đòi hỏi phải sang tên hay ký giấy ủy quyền gì cả, chỉ cần có giấy tờ xe chính chủ là được. Như vậy nếu người sử dụng sau có xảy ra vấn đề gì thì làm sao quản lý và giải quyết tranh chấp?".

Chị Thu Huyền, chuyên kinh doanh xe máy cũ tại Q.12 (TP.HCM), chia sẻ: "Xe máy cũ có nhiều phân khúc, nếu là xe đắt tiền từ 20 triệu đồng trở lên thì khi thu mua tôi phải yêu cầu công chứng, sang tên hoặc ký giấy ủy quyền để sau này dễ bán lại cho khách khác. Đối với các loại xe máy phổ thông, trị giá dưới 10 triệu đồng (phân khúc này chiếm đa số) thì người mua dễ dãi hơn, không có hợp đồng mua bán hay công chứng, thậm chí có những xe mất giấy tờ vẫn có người đồng ý mua lại. Xe phân khúc thấp dưới 10 triệu đồng lại có nhu cầu nhiều hơn khi nhiều người chuyển sang làm shipper, giao hàng… 

Về tâm lý của người mua thì họ vẫn ưu tiên những loại xe có giấy tờ đầy đủ và có thể sang tên. Tuy nhiên, hiện nay nhu cầu mua xe máy đang giảm, giá xe mới lại rất cạnh tranh, những ai muốn mua xe chính chủ thì có thể mua xe mới, thị trường xe cũ ít có người đòi hỏi sang tên. Việc mua bán không sang tên có thể có những rủi ro sau này, nhưng người mua ngại nhất khi sang tên là thủ tục quá rườm rà, rắc rối và mất thời gian".

Không chỉ có xe máy mà ô tô cũng tồn tại khá nhiều trường hợp mua bán ủy quyền không sang tên. Có kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực mua bán ô tô đã qua sử dụng, ông Trần Quốc Thắng, chủ một showroom tại Bình Dương, khá rành rẽ trong quy trình sang nhượng ô tô. Ông Thắng cho biết: "Ô tô là tài sản có giá trị, đương nhiên khi mua bán trước nay đều cần phải ra công chứng. Nếu giấy tờ của người bán có đầy đủ, thì công chứng rất nhanh gọn, nhất là khi làm việc với văn phòng công chứng quen biết, họ giải quyết rất nhanh. Cũng có những người mua không cần sang tên, mà chỉ cần có giấy ủy quyền của người bán. Nguyên nhân là họ cho rằng thủ tục lằng nhằng, tốn tiền đóng thuế và liên quan đến biển số định danh nên chỉ cần mua bán có giấy ủy quyền là được".

Anh Phạm Tuấn Đức (ngụ TP.Thủ Đức, TP.HCM), vừa bán xong chiếc xe máy Honda Lead, thừa nhận: "Việc mua bán xe cũ hiện nay rất thuận lợi, chỉ cần lên các hội nhóm trên mạng xã hội và đăng rao bán, lập tức sẽ có người liên lạc, có khi là người muốn mua để sử dụng, nhưng cũng nhiều người là trung gian mua đi bán lại. Tâm lý người bán thì muốn càng thuận lợi dễ dàng càng tốt nên chỉ cần ký giấy ủy quyền cho bên mua chủ động sang tên là xong".

Tiện ích mua bán xe không cần công chứng

Thực tế hiện nay việc mua bán xe không sang tên, đổi chủ đang gây ra nhiều hệ lụy phiền phức như vi phạm pháp luật, gây tai nạn giao thông. Gần đây nhất, nhiều người mua ô tô cũ dở khóc dở cười khi dính hàng loạt lỗi phạt nguội từ nhiều năm trước do người chủ cũ điều khiển xe.

Chị Nguyễn Hương (ngụ Bình Dương) kể: "Tôi đang nhức đầu với chuyện phạt nguội này. Sau khi đăng kiểm mấy lần từ mấy năm nay không phát hiện, nay đi đăng kiểm bỗng phát hiện vi phạm nhiều lỗi từ nhiều năm trước của chủ cũ, giờ kêu chủ cũ đóng phạt thì họ đâu có chịu. Xe chưa sang tên nên bắt buộc chủ xe phải lên xử lý, giờ họ không hợp tác thì tôi cũng chẳng biết làm sao".

Trao đổi với PV Thanh Niên, một chuyên gia trong lĩnh vực giao thông tại TP.HCM cho biết: "Việc không sang tên khi mua bán phương tiện ô tô, xe máy sẽ gây ra nhiều rắc rối về pháp lý cho cả người mua lẫn người bán. Không chỉ riêng vấn đề phạt nguội ở ô tô hay vấn đề đăng kiểm, mà việc phạt nguội còn áp dụng cho cả xe máy, nếu không xử lý thì có biện pháp chế tài là treo hồ sơ không cho phép chuyển nhượng, không cấp đổi bằng lái khi hết hạn. Thậm chí khi xe máy đến hạn kiểm định khí thải cũng sẽ bị ách tắc nếu chủ cũ vi phạm nhiều lỗi phạt nguội. Do đó, sang tên khi mua bán xe máy, ô tô đã qua sử dụng là việc cần thiết".

Mới đây, Công an TP.HCM đã thí điểm sang tên xe trên Cổng dịch vụ công khi mua bán, hướng đến việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí và thời gian cho người dân, đặc biệt là không còn phải lập hợp đồng chuyển nhượng phương tiện có công chứng như trước đây.

Theo Phòng CSGT Công an TP.HCM, giao dịch sẽ được thực hiện hoàn toàn trực tuyến thông qua tài khoản định danh điện tử VNeID mức độ 2. Để áp dụng tiện ích mới này, người dân cần thực hiện 4 bước. Trong đó, chủ xe (người bán) đăng nhập Cổng dịch vụ công Bộ Công an bằng tài khoản VNeID mức độ 2, chọn tiện ích chuyển quyền sở hữu xe để kê khai thông tin (gồm thông tin phương tiện, người mua và người đồng sở hữu nếu có). Hệ thống sẽ kiểm tra thông tin và chuyển sang bước tiếp theo nếu hợp lệ.

Sau khi xác nhận hợp lệ, Cổng dịch vụ công gửi thông tin giao dịch đến VNeID của các bên liên quan để xác nhận. Nếu sau 30 ngày mà một trong các cá nhân chưa xác nhận, giao dịch sẽ bị hủy. Tiếp theo đó, hệ thống sẽ gửi thông tin cho cơ quan chức năng để thực hiện thủ tục thu hồi xe và gửi dữ liệu đến hệ thống thuế điện tử để làm căn cứ thu lệ phí trước bạ. Bước cuối cùng, người mua thực hiện nghĩa vụ nộp lệ phí trước bạ, kê khai thông tin và làm thủ tục sang tên xe. Các dữ liệu đã có từ các bước trước sẽ được tái sử dụng, không cần khai lại. Kết quả được gửi đến Cổng dịch vụ công để thông báo hoàn tất sang tên cho người mua.

Trao đổi với PV Thanh Niên, giám đốc một sàn giao dịch xe cũ tại TP.HCM nhận định: "Việc thí điểm mua bán chuyển quyền sở hữu xe qua ứng dụng dịch vụ công là bước chuyển đổi số rất cần thiết. Quy trình công chứng, sang nhượng trước đây vấn đề xin giấy xác nhận tình trạng hôn nhân là một trở ngại lớn, gây mất thời gian và khiến nhiều người e ngại khi sang tên. Nhưng hiện nay thủ tục này đã có thể thực hiện qua ứng dụng dịch vụ công và người bán có thể chủ động chuẩn bị trước. Như vậy từng bước chuyển đổi số cũng đã mang đến lợi ích cho người dân, tạo thuận lợi hơn để thực hiện việc tuân thủ quy định pháp luật".