Một tháng đầu cầm quyền của nữ Thủ tướng Nhật Bản

Một tháng sau khi trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, bà Sanae Takaichi nhận được sự tán thành mạnh mẽ của công chúng, song chuyên gia cho rằng bà cần nhanh chóng tạo kết quả thực chất.

Nội các bà Sanae Takaichi đạt tỷ lệ ủng hộ gần 70% sau một tháng nhậm chức. Ảnh: Reuters.

Ngày 21/11 đánh dấu tròn một tháng kể từ khi Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi nhậm chức. Trong thời gian qua, phong cách phát biểu thẳng thắn của bà vừa là một lợi thế, vừa là một bất lợi.

Một nguồn tin từ chính phủ cho biết lời nói thẳng thắn của bà Takaichi được công chúng đón nhận tích cực. Trong nhiều thăm dò dư luận, tỷ lệ ủng hộ nội các của tân lãnh đạo Nhật Bản ở mức cao, gần 70%.

“Chúng tôi liên tục thúc đẩy các chính sách đối nội lẫn đối ngoại. Chúng tôi sẽ hiện thực hóa từng chính sách một”, Chánh văn phòng Nội các Minoru Kihara phát biểu tại họp báo hôm 20/11, nhấn mạnh những thành tựu của chính quyền Takaichi trong tháng đầu tiên.

Tờ Japan Times nhận định bà Takaichi hiện đối mặt với thách thức tạo ra những kết quả cụ thể.

Về đối nội, một số thành viên trong khối cầm quyền của đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đối tác liên minh, đảng Đổi mới Nhật Bản, dường như hy vọng Hạ viện sẽ sớm giải tán, mở đường cho một cuộc tổng tuyển cử bất thường. Ngoài ra, nhiều chuyên gia trong thị trường tài chính đang hoài nghi về chính sách tài khóa “có trách nhiệm và chủ động” đặc trưng của thủ tướng.

Còn về đối ngoại, phát biểu liên quan tới đảo Đài Loan hồi đầu tháng 11 của bà đang làm xấu đi mối quan hệ Nhật Bản - Trung Quốc.

Dấu ấn ngoại giao

Bà Takaichi đã thúc đẩy các hoạt động ngoại giao ngay sau lễ nhậm chức ngày 21/10. Vị thủ tướng tới Hội nghị cấp cao ASEAN tại Malaysia, chào đón Tổng thống Mỹ Donald Trump đến Nhật Bản, đồng thời gặp song phương Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung trong chuyến công du Hàn Quốc dự Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC).

Bà tích cực giao lưu với các lãnh đạo nước ngoài, xóa tan những lo ngại về tính cách nhút nhát, nhờ đó có một khởi đầu mạnh mẽ cho sự nghiệp ngoại giao. Một quan chức Bộ Ngoại giao Nhật Bản thậm chí còn chấm bà “điểm tuyệt đối” cho những nỗ lực đối ngoại thời gian qua.

Bà Takaichi ngay lập tức thúc đẩy hoạt động ngoại giao sau khi nhậm chức thủ tướng Nhật Bản. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc đang gia tăng. Trong cuộc thảo luận tại Ủy ban Ngân sách Hạ viện vào ngày 7/11, bà Takaichi cho biết trong kịch bản đảo Đài Loan bị tấn công, Tokyo có thể triển khai lực lượng phòng vệ nếu xung đột đe dọa đến sự tồn vong của Nhật Bản. Đài Loan cách đảo tiền tiêu Yonaguni ở phía nam Nhật Bản khoảng 100 km.

Phát ngôn này khiến Bắc Kinh tức giận và thực hiện hàng loạt biện pháp trả đũa. Trung Quốc đại lục luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ chờ được thống nhất, đồng thời thường xuyên yêu cầu Mỹ và các nước khác không tiếp xúc với hòn đảo.

Một quan chức chính phủ Nhật Bản thừa nhận nhận xét này vốn không được chuẩn bị. Hồi đầu tuần, bà Takaichi khẳng định chỉ giả định về "kịch bản xấu nhất" và không mâu thuẫn với lập trường của chính phủ trước. Tuy nhiên, bà sẽ tránh đưa ra phát ngôn tương tự trước Quốc hội thêm một lần nữa.

Gói kích thích kinh tế đầu tiên

Trong bài phát biểu chính sách đầu tiên trước Quốc hội hôm 24/10, bà Takaichi cam kết sẽ áp dụng các biện pháp giải quyết vấn đề giá cả tăng cao làm ưu tiên hàng đầu. Nhà lãnh đạo bác bỏ kế hoạch của người tiền nhiệm Shigeru Ishiba, trong đó ông Ishiba hứa hẹn sẽ phát tiền mặt cho tất cả người dân.

Hôm 21/11, chính phủ Nhật Bản đã phê duyệt gói kinh tế toàn diện trị giá khoảng 21.300 tỷ yen (135 tỷ USD) để xử lý lạm phát, Kyodo News đưa tin. Gói kích thích đầu tiên dưới thời bà Takaichi dự kiến ​​đạt 42.800 tỷ yen khi kết hợp với chi tiêu địa phương và tư nhân, cao hơn nhiều so với mức 39.000 tỷ yen của năm trước.Chính phủ sẽ bãi bỏ phụ phí tạm thời với thuế xăng dầu và thuế giao dịch dầu khí, đồng thời tăng ngưỡng thu nhập miễn thuế. Gói kinh tế mới cũng phân bổ 500 tỷ yên trợ cấp hóa đơn tiền điện và khí đốt trong ba tháng đầu năm 2026, giúp giảm chi phí năng lượng mỗi hộ gia đình đang phải gánh chịu trung bình khoảng 7.000 yen.Trong nỗ lực giành sự ủng hộ của phe đối lập, chính phủ sẽ tăng trợ cấp trẻ em thêm 20.000 yen (127 USD) cho mỗi bé, với gói tài trợ khoảng 400 tỷ yen. Giữa lúc giá thực phẩm tăng cao, chính phủ sẽ dành 2.000 tỷ yên phân phối tới các địa phương, để mỗi nơi tự triển khai biện pháp riêng.Ngoài các biện pháp giảm lạm phát ngắn hạn, chính phủ cũng có kế hoạch tăng cường đầu tư chiến lược vào các lĩnh vực như đóng tàu và trí tuệ nhân tạo, với hy vọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn.Văn phòng Nội các cho biết gói cứu trợ dự kiến ​​tạm thời hạ giá tiêu dùng xuống 0,7 điểm %, đồng thời thúc đẩy tổng sản phẩm quốc nội tăng thêm 24.000 tỷ yen, tương đương 1,4%/năm. Chính phủ Nhật Bản ngày 21/11 phê duyệt gói kích thích kinh tế khổng lồ để giải quyết vấn đề lạm phát. Ảnh: Reuters. Mặc dù các trợ lý thân cận nhấn mạnh rằng thủ tướng đã cân nhắc về kỷ luật tài khóa, thị trường tài chính vẫn bị ảnh hưởng bởi cú sốc kép: đồng yen, cổ phiếu Nhật Bản và trái phiếu chính phủ Nhật Bản bị bán tháo. Những diễn biến này xuất hiện trong bối cảnh lo ngại việc tăng chi tiêu chính phủ sẽ đẩy nhanh thâm hụt ngân sách.Kyodo News cho biết tình hình tài chính của Nhật Bản đang xấu nhất trong số các nền kinh tế tiên tiến, với khoản nợ gấp đôi quy mô nền kinh tế. Ngân sách bổ sung của Nhật Bản đã vượt quá 10.000 tỷ yen trong những năm gần đây, cao hơn nhiều so với mức vài nghìn tỷ yên thường thấy trước đại dịch Covid-19.Có nhiều đồn đoán Nhật Bản có thể đối mặt với tình huống tương tự cuộc khủng hoảng tài chính năm 2022 ở Anh, được gọi là "cú sốc Truss", vốn bắt nguồn từ những bận tâm về chỉ số lành mạnh tài chính dưới thời Thủ tướng Liz Truss. Liệu các chính sách của bà Takaichi có giành được niềm tin của thị trường hay không sẽ là một phép thử quan trọng với chính quyền mới.Áp lực giờ mới bắt đầuBà Takaichi có phong cách làm việc khác biệt đáng kể so với các cựu thủ tướng. Hôm 7/11, bà từng triệu tập các trợ lý tới dinh thự tổng thống vào 3h sáng để chuẩn bị cho cuộc thảo luận tại Ủy ban Ngân sách Hạ viện diễn ra sáng hôm đó. Bà thường về nhà tại khu nhà dành cho Hạ nghị sĩ ở Tokyo trước 20h nếu không có nhiệm vụ chính thức. Không giống những người tiền nhiệm, bà Takaichi chưa tổ chức họp buổi tối để thu thập thông tin và xây dựng mối quan hệ kể từ khi nhậm chức.Dù công chúng đang hài lòng với nội các của bà Takaichi, một nhà lập pháp nhắc tới khả năng Hạ viện sẽ giải tán vào cuối năm 2025, “mặc dù thủ tướng hiện không nghĩ tới việc này”.Trong khi đó, một nhà lập pháp của LDP từng giữ chức bộ trưởng Nội các thận trọng trước khả năng tổ chức bầu cử bất thường, cho rằng sự ủng hộ của công chúng với đảng vẫn chưa phục hồi sau vụ bê bối "quỹ đen".“Hiện tại, dư luận ủng hộ nhiệt liệt nội các bà Takaichi vì họ kỳ vọng bà ấy có thể làm điều gì đó. Con đường khó khăn bây giờ mới bắt đầu”, một nguồn tin chia sẻ.Những cuốn sách để hiểu thêm về Nhật BảnTri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả những cuốn sách hay nên đọc để hiểu thêm về đất nước Nhật Bản - một cường quốc hàng đầu châu Á và được mệnh danh là xứ sở hoa anh đào.Độc giả có thể đọc thêm tại đây.