Một quốc gia châu Á 'cuồng' vàng vượt xa Trung Quốc, Ấn Độ: nhập khẩu 100 tấn, giá tăng 80% trong 12 tháng - gấp đôi chuẩn quốc tế

Vàng đang trở thành lựa chọn "chân ái" tại quốc gia này.

Một buổi sáng tại khu chợ phức hợp ở Tehran, một nhân viên bán hàng đang chào mời một khoản đầu tư hấp dẫn cho những người mua sắm. "Tiền để trong túi là tiền chết", anh ta nói về đồng rial của Iran. "Hãy mua vàng".

Giá vàng tại Iran đã vượt xa mức tăng trên toàn thế giới trong 12 tháng qua, khi doanh doanh nghiệp mua vàng để "né" các lệnh trừng phạt còn người dân thì đầu tư để bảo vệ tiền tiết kiệm của họ trong bối cảnh đe dọa đối đầu quân sự với Mỹ và Israel.

Giá đồng vàng tại Iran đã tăng hơn 80% trong 12 tháng qua theo giá riel, từ mức 401 triệu IR lên 735 triệu IR (khoảng 900 USD). Con số này cao gần gấp đôi mức tăng 45% của chuẩn mực toàn cầu trong cùng kỳ.

Một số nhà phân tích lo ngại bong bóng đã hình thành khi nền kinh tế của quốc gia ngày càng phụ thuộc vào vàng. Tuy nhiên, khi vàng bước vào đợt tăng giá lịch sử trên toàn thế giới, nhu cầu từ Iran – quốc gia tiêu thụ vàng thỏi và tiền vàng lớn thứ 5 thế giới – đã thúc đẩy thị trường.

Theo dữ liệu từ chính phủ, Iran đã nhập khẩu kỷ lục 100 tấn vàng, trị giá khoảng 8 tỷ USD trong 12 tháng tính đến cuối tháng 3/2025, thời điểm kết thúc năm tài chính của quốc gia này. Các nhà phân tích cho biết lượng nhập thựct ế có thể gấp đôi con số đó, đến từ các thị trường lân cận như UAE hay Thổ Nhĩ Kỳ.

Majidreza Hariri, người đứng đầu Phòng Thương mại Iran – Trung Quốc, ví vàng như một "vũ khí" mà Iran có thể sử dụng để bảo vệ nền kinh tế. "Hôm nay có thể là vàng, ngày mai là tiền điện tử Tether…".

Các nhà phân tích cũng tin rằng Ngân hàng Trung ương Iran đã tích lũy được lượng vàng dự trữ đáng kể - có thể lớn hơn bao giờ hết – để làm vùng đệm chống lại các lệnh trừng phạt trong tương lai. "Không ai trên thế giới có thể ngăn Iran nhập khẩu vàng", một nhà kinh tế giấu tên cho biết. "Thị trường vàng toàn cầu không minh bạch".

Giá tiền vàng tại Iran đã có lúc vọt lên trên 1 tỷ IR vào cuối tháng 3, trước khi cuộc đàm phán với Mỹ tạo ra sự điều chỉnh.

Fatemeh, một quản gia 24 tuổi từ Tehran, đã mua 16 gram vàng thỏi chưa qua chế tác gần thời điểm thị trường đạt đỉnh, sau đó bán với giá thấp hơn. "Tôi không muốn kiếm lời", Fatemeh nói. "Tôi chỉ không muốn mất tiền tiết kiệm của gia đình. Nhưng thật đáng buồn là chúng tôi đã mất".

Với những trở ngại đáng kể trong việc đạt thỏa thuận với Mỹ, nhu cầu vàng vẫn tăng tại Iran mặc dù với tốc độ chậm hơn. Với những rủi ro đang diễn ra, nhiều người Iran được cho đang cất giữ vàng và đô la Mỹ tại nhà, bỏ qua hệ thống ngân hàng. "Giống như rượu vang chỉ nằm trong kho", Mohammad Keshtyaray thuộc Ủy ban đặc biệt về vàng và trang sức cho biết.

Phương tiện truyền thông địa phương thường đưa tin về các vụ trộm. Mina, 72 tuổi, gần đây trở về nhà sau kỳ nghỉ 2 tuần và phát hiện tất cả đồ trang sức mà bà cất giữ trong phòng ngủ đã biến mất. Không có gì khác bị đánh cắp.

Bong bóng tài chính xung quanh vàng tích trữ không giúp gì cho những người thợ thủ công và kim hoàn – vốn từ lâu đóng vai trò quan trọng trong nền văn hóa Iran. Họ đang phải chịu ảnh hưởng lớn, giống như phần còn lại của nền kinh tế.

"Đã từng có một thị trường vàng trang sức cách đây 1.000 năm", Ali, một thương nhân vàng tại một trong nhưng khu chợ ở Tehran cho biết. "Giờ đây, không phải là phụ nữ không còn hứng thú mà họ mất đi sức mua".