Mong bí thư, chủ tịch tỉnh mới không phân biệt 'người của anh hay người của tôi'

Điều doanh nghiệp và người dân kỳ vọng là vị lãnh đạo tỉnh mới hành động quyết liệt, cụ thể, đặc biệt là không phân biệt "người của anh hay người của tôi", tạo một sân chơi bình đẳng cho tất cả doanh nghiệp.

Ngày mai, cả nước sẽ công bố danh sách lãnh đạo chủ chốt của 34 tỉnh, thành; trong đó có bí thư, chủ tịch của 23 địa phương mới hình thành sau sáp nhập.

Trao đổi với VietNamNet, TS. Trần Khắc Tâm, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng, Phó chủ tịch Hội đồng các hiệp hội Doanh nghiệp ĐBSCL chia sẻ góc nhìn thực tiễn cũng như vấn đề đặt ra với lãnh đạo các tỉnh, thành mới sau sáp nhập.

Kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định, bình đẳng

Việc sáp nhập tỉnh mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương, lãnh đạo các tỉnh, thành cũng được trao nhiều quyền hạn hơn với trách nhiệm lớn lao hơn. Là một doanh nhân, ông nhận thấy lãnh đạo của các tỉnh, thành mới cần có những hành động cụ thể nào để tận dụng cơ hội này đưa địa phương phát triển bứt phá?

Việc sáp nhập các tỉnh, thành, như lời Tổng Bí thư đã khẳng định, chính là một cuộc cách mạng trong tư duy về không gian phát triển và phân bổ nguồn lực quốc gia.

Vì vậy, tôi cho rằng hành động của bộ máy lãnh đạo mới trong những ngày đầu tiên sẽ mang tính quyết định đối với sự thành bại của chủ trương lớn này. Những bài phát biểu đầy lời hay, ý đẹp, những lời hứa, cam kết của lãnh đạo các tỉnh, thành là cần thiết nhưng  quan trọng hơn hết vẫn là hành động quyết liệt bằng những công việc cụ thể có thể đo lường được.

Đầu tiên, tôi cho rằng, lãnh đạo mới cần thực hiện chủ trương kiến tạo ngay lập tức một môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định và thực sự bình đẳng.

Giai đoạn đầu sau sáp nhập chắc chắn sẽ có những xáo trộn, trong khi doanh nghiệp sợ nhất là sự bất định. Vì vậy, lãnh đạo mới cần nhanh chóng tổ chức các cuộc đối thoại thực chất với cộng đồng doanh nghiệp để lắng nghe và giải quyết ngay các vướng mắc, công bố một "luật chơi" rõ ràng, nhất quán cho toàn bộ không gian kinh tế mới.

Phải xóa bỏ ngay tư duy "không quản được thì cấm" và tâm lý "xin - cho" đã ăn sâu bén rễ trong không ít lãnh đạo của nhiều địa phương trước nay như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh.

Thứ hai, tôi cho rằng, lãnh đạo mới phải tư duy lại về quy hoạch và nguồn lực. Không gian mới lớn hơn, dư địa phát triển nhiều hơn, nhưng nếu vẫn tư duy theo kiểu cũ, chia đều nguồn lực một cách dàn trải thì rất khó tạo động lực để thúc đẩy địa phương phát triển. Chủ tịch tỉnh phải xác định đâu là ngành kinh tế mũi nhọn, đâu là cực tăng trưởng động lực để có những ưu tiên hợp lý.

Ví dụ, Cần Thơ mới giờ đây đã có "cửa ngõ" ra Biển Đông qua Sóc Trăng. Đây là một lợi thế chiến lược. Vậy hành động cụ thể là gì? Là phải lập tức quy hoạch và kêu gọi đầu tư cho một hệ thống logistics tầm cỡ quốc tế, kết nối các vùng nông sản của Hậu Giang, các khu công nghiệp của Cần Thơ với cụm cảng nước sâu Trần Đề. Đây là việc phải làm ngay, không thể trì hoãn.

Thứ 3, tôi cho rằng cần ổn định bộ máy hành chính và đảm bảo không có sự gián đoạn nào trong hoạt động của doanh nghiệp và đời sống người dân.

Thủ tục hành chính phải được đảm bảo thông suốt, không để tình trạng ách tắc, các doanh nghiệp phải chạy đôn đáo giữa các trụ sở cũ - mới. Phải quyết liệt đẩy mạnh chuyển đổi số, cung cấp 100% thủ tục hành chính trên môi trường điện tử, không phụ thuộc vào địa giới hành chính, coi đây là giải pháp sống còn để bộ máy sau sáp nhập có thể vận hành hiệu quả.

Vậy đâu là những thách thức mà các lãnh đạo địa phương cần vượt qua ngay sau khi sáp nhập, thưa ông?

Chúng ta xác định sáp nhập là một cuộc cách mạng thì thách thức chắc chắn là vô cùng lớn. Điều quan trọng là phải nhìn thẳng vào sự thật để vượt qua, chứ không phải né tránh.

Thách thức lớn nhất và trước nhất với các lãnh đạo địa phương, theo tôi, là sự xáo trộn bước đầu. Cử tri Sóc Trăng, Hậu Giang có người lo lắng phải đi lại xa xôi để làm thủ tục hành chính. Doanh nghiệp lo ngại về sự thay đổi chính sách, về chi phí chuyển đổi giấy tờ. Cán bộ, công chức thì lo lắng về vị trí công tác... 

Nếu lãnh đạo tỉnh không giải quyết được "cơn bão" tâm lý này thì mọi kế hoạch đều nằm trên giấy. Đây là việc tôi cho rằng phải giải quyết ngay.

Thách thức thứ hai là nguy cơ "xung đột" về văn hóa quản lý và sự cát cứ, cục bộ. Ví dụ, Cần Thơ, Sóc Trăng, Hậu Giang, mỗi nơi có một thực trạng kinh tế - xã hội, một tập quán và một đội ngũ cán bộ khác nhau. Việc hợp nhất không phải là phép cộng cơ học.

Thách thức ở đây là làm sao để dung hòa, để tạo ra một thể thống nhất, một bộ máy hoạt động trơn tru vì mục tiêu chung, chứ không phải là một cuộc "thôn tính" của địa phương này với địa phương khác. Phải có cơ chế để những cán bộ có năng lực thực sự, dù ở đâu cũng được trọng dụng, không phân biệt địa phương này, địa phương kia, “người của anh hay người của tôi”.

Tiếp đó là “bài toán” lợi ích và nguồn lực. Đó là việc xử lý tài sản công dôi dư, đội ngũ cán bộ, công chức dôi dư. Hàng trăm nghìn cán bộ, công chức và hơn 4.000 trụ sở công dôi dư sau sắp xếp phải giải quyết thế nào cho thấu tình đạt lý, tránh lãng phí và tiêu cực. Đây là những việc cực kỳ phức tạp, nhạy cảm, đòi hỏi sự quyết đoán và minh bạch.

3 vấn đề cốt tử để biến khát vọng thành hiện thực

Để đạt được mức tăng trưởng 8% trở lên, tiến tới tăng trưởng 2 con số như mục tiêu Chính phủ đề ra cũng như chuẩn bị các điều kiện để đất nước bước vào kỷ nguyên mới, rõ ràng trong bối cảnh mới, vận hành bộ máy chính quyền địa phương theo mô hình mới (2 cấp thay vì 3 cấp như trước đây) thì bí thư, chủ tịch các tỉnh, thành không thể lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành theo cách cũ?

Mục tiêu tăng trưởng 8% cho năm 2025 và tiến tới 2 con số là một khát vọng lớn nhưng cũng là một áp lực khổng lồ. Để biến khát vọng thành hiện thực, tôi cho rằng, có 3 vấn đề cốt tử phải giải quyết.

Vấn đề đầu tiên, tương tự ở Trung ương, địa phương cũng phải "làm mới" các động lực tăng trưởng cũ và xác lập các động lực tăng trưởng mới. Theo đó, phải khơi thông và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công, phấn đấu giải ngân 100%. Tiền có mà không tiêu được là một cái tội. Đồng thời, phải tạo ra cơ chế đột phá để hút vốn tư nhân, vốn FDI chất lượng cao vào các lĩnh vực tạo ra giá trị gia tăng lớn như công nghiệp chế biến sâu nông thủy sản, logistics, công nghệ cao...

Với động lực mới, phải thực thi quyết liệt Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ngay như tỉnh tôi đang sống, lãnh đạo mới phải tạo ra một "hệ sinh thái" cho đổi mới sáng tạo phát triển ngay tại Cần Thơ mới, biến nơi đây thành một "thung lũng silicon" của ĐBSCL.

Thứ hai là hạ tầng và kết nối. Một siêu đô thị không thể phát triển với một hệ thống hạ tầng manh mún. Phải có một cuộc cách mạng về hạ tầng. Chẳng hạn, tuyến cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng là cần thiết nhưng chưa đủ. Cần một mạng lưới giao thông đa phương thức, kết nối liền mạch các khu công nghiệp, vùng nguyên liệu với cảng biển, sân bay mới có thể khơi thông hết tiềm năng của “siêu đô thị” mới như Cần Thơ.

Vấn đề thứ 3, quan trọng nhất, chính là bản lĩnh và tư duy của đội ngũ lãnh đạo. Liệu họ có dám nghĩ lớn, dám làm, dám chịu trách nhiệm không? Họ có dám trao quyền, trao cơ hội cho những doanh nghiệp tư nhân có khát vọng, có thực lực để dẫn dắt các ngành kinh tế không?

Muốn tăng trưởng 2 con số, những người lãnh đạo phải có tư duy đột phá chứ không phải những cán bộ an phận, sợ sai, sợ trách nhiệm.

Dẫn dắt các tỉnh, thành mới vượt qua sóng cả, vươn ra biển lớn

Là doanh nhân ở Sóc Trăng - nay là TP Cần Thơ, theo ông, những lãnh đạo mới của địa phương cần hội tụ những yếu tố gì để đưa Cần Thơ mới phát triển xứng tầm là 1 trong 6 TP trực thuộc Trung ương với vai trò dẫn dắt của cả vùng ĐBSCL?

Như tôi đã phân tích ở trên, trước hết lãnh đạo mới phải có một tư duy công bằng và một tầm nhìn vượt khỏi địa giới hành chính cũ. 

Việc sáp nhập 2 tỉnh Sóc Trăng và Hậu Giang vào TP Cần Thơ là bước đi chiến lược nhằm nâng tầm vị thế trung tâm vùng của Cần Thơ. Cần Thơ sau sáp nhập còn sở hữu một hệ thống giao thông đa dạng và hiện đại bậc nhất khu vực như sân bay quốc tế Cần Thơ, các tuyến cao tốc huyết mạch Cần Thơ - Cà Mau và Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, cùng hệ thống cảng biển, cảng sông Cần Thơ, Cái Cui và tiềm năng cảng biển Trần Đề...

Sự bổ sung từ Hậu Giang với định hướng phát triển công nghiệp, logistics và Sóc Trăng với thế mạnh nông nghiệp, công nghiệp chế biến, thương mại, dịch vụ, du lịch sẽ tạo nên một trung tâm kinh tế toàn diện và đầy sức cạnh tranh.

Do đó, lãnh đạo mới phải là những người có tư duy kinh tế biển và am hiểu sâu sắc chuỗi giá trị nông nghiệp. Phải hiểu làm thế nào để xây dựng một trung tâm logistics, một ngành công nghiệp chế biến thủy sản hiện đại, kết nối được vùng sản xuất nông nghiệp của Sóc Trăng với các trung tâm chế biến, nghiên cứu, xuất khẩu của Cần Thơ để tạo ra một chuỗi giá trị hoàn chỉnh.

Nói cách khác, lãnh đạo TP Cần Thơ mới phải là người vượt lên trên tâm lý cục bộ, địa phương thì mới có thể phát huy tiềm năng, lợi thế của siêu đô thị Cần Thơ mà việc sáp nhập đem lại, xứng tầm là TP dẫn dắt cả vùng ĐBSCL.

Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp ở ĐBSCL, ông thấy điều mà đội ngũ doanh nhân mong chờ nhất ở các lãnh đạo mới sau sáp nhập là gì?

Nói một cách ngắn gọn và thẳng thắn nhất, điều mà giới doanh nhân chúng tôi mong chờ ở các nhà lãnh đạo mới là niềm tin và sự đồng hành thực chất. Niềm tin đó phải được xây dựng trên 4 cột trụ: Hành động, minh bạch, kiến tạo và trách nhiệm.

Chúng ta đã nghe quá nhiều lời hứa, bây giờ là lúc hành động. Hãy cho chúng tôi thấy những quyết sách đột phá, những dự án được triển khai, những vướng mắc được tháo gỡ.

Cùng với đó, mọi chính sách, từ quy hoạch đất đai đến ưu đãi đầu tư phải được công khai, minh bạch. Cần xóa bỏ hoàn toàn cơ chế "quan hệ", tạo một sân chơi bình đẳng cho tất cả doanh nghiệp.

Cuối cùng, chúng ta đang chuyển từ chính quyền quản lý sang chính quyền chủ động phục vụ. Do đó, vai trò của chính quyền dù là Trung ương hay địa phương, không phải là "quản lý" doanh nghiệp, mà là "phục vụ", là "kiến tạo" môi trường thuận lợi để doanh nghiệp phát triển. 

Chúng tôi cũng cần những nhà lãnh đạo dám chịu trách nhiệm, dám đối mặt với khó khăn và sẵn sàng bảo vệ những doanh nghiệp làm ăn chân chính. 

Cuộc sáp nhập này là một cơ hội lịch sử. Doanh nghiệp sẵn sàng chung tay, góp sức. Chúng tôi mong muốn đội ngũ lãnh đạo địa phương mới có tầm, có tâm và có bản lĩnh để dẫn dắt các tỉnh, thành mới vượt qua sóng cả, vươn ra biển lớn.