Món quà cho người yêu sách

"Thú đọc sách" là món quà dành cho bất cứ ai yêu sách, muốn khám phá văn học kinh điển, đồng thời vẫn cần một người bạn đồng hành nhẹ nhàng, truyền cảm hứng và gợi mở cách tiếp cận bền bỉ và sâu sắc.

The Joy of Reading là tác phẩm của Charles Van Doren (1926-2019), học giả, biên tập viên, đồng tác giả cuốn How to Read a Book với Mortimer J. Adler, và cũng là một trong những nhân vật từng tham gia biên soạn bộ Encyclopædia Britannica. Cuốn sách được xuất bản lần đầu năm 1985, và bản tiếng Việt này mang tên Thú đọc sách do Phan Quang Định dịch, Trần Đức Tài hiệu đính (Nhà xuất bản Trẻ).

Sách Thú đọc sách.

Cuốn sách không đơn thuần như một giáo trình văn học, mà giống một “bức thư tình” gửi tới chúng ta về việc đọc: Van Doren dẫn dắt người đọc qua hành trình dài của văn học phương Tây - từ thời cổ đại đến thế kỷ XX - bằng giọng văn vừa gần gũi vừa sâu sắc.

Ông chia nội dung theo trình tự thời gian, mỗi chương là một giai đoạn văn học quan trọng: từ cố gắng của các nhà kinh điển Hy Lạp - La Mã, qua Trung cổ, Phục hưng, đến thời hiện đại. Mỗi tác phẩm hay tác gia được đặt vào bối cảnh lịch sử cụ thể, rồi Van Doren khéo léo hé lộ sự vĩ đại, sức ảnh hưởng lâu dài của họ, đồng thời khơi dậy niềm khát khao đọc và tái khám phá ở người đọc.

Điểm khiến cuốn sách trở nên đặc biệt chính là giọng văn của tác giả - vừa như một người thầy tâm huyết, vừa là người bạn tri âm. Van Doren thổ lộ sự gắn bó với sách: “Đọc sách là niềm ham thích lớn nhất của tôi; sách và tôi hầu như chưa bao giờ lìa xa nhau trong trí nhớ của tôi… Tôi thích mùi mực giấy, và say sưa với cảm giác sờ chạm vào cuốn sách... Với tôi, đời không có sách là sự trống rỗng kinh hoàng.”

Những chi tiết rất “con người” như trên làm cho độc giả cảm thấy được kết nối thật cụ thể: không chỉ được hướng dẫn, mà còn được truyền cảm hứng, để cảm nhận riêng, để yêu thích sách nhiều hơn.

Tác giả Charles Van Doren. Ảnh: ABC.

Van Doren không ngại chia sẻ những đánh giá độc đáo, đôi khi khác thường, và đầy nhân văn. Ví dụ, ông bảo trong trường hợp chỉ được mang theo 10 cuốn sách đến đảo hoang, thì Robinson Crusoe của Defoe là một cuốn trong số đó, bởi: “Quyển sách này không đạt cường độ bi kịch như Iliad, cũng không hài hước như Don Quixote, nhưng chính nó mới giúp bạn sống sót...”

Sự chọn lựa như vậy không chỉ gây bất ngờ, mà còn mở ra cách nhìn khác về vai trò thực tiễn, tình người của văn học.

Phần đặc biệt của cuốn sách là Kế hoạch đọc sách 10 năm: Van Doren đề xuất một danh sách gồm 100 tác phẩm vĩ đại của nền văn minh phương Tây, mở đầu bằng Iliad của Homer và kết thúc bằng Hoàng Tử Bé của Saint‑Exupéry. (Xin mở dấu ngoặc: vì ở đây tác giả chỉ tập trung vào hành trình văn học phương Tây, cho nên chúng ta cần chọn lọc bổ sung thêm một số tác phẩm tiêu biểu của phương Đông để có được một nhận thức tương đối toàn diện).

Tuy nhiên, ông cũng nhẹ nhàng nhắc nhở: đừng để mình bị áp lực “phải theo kịp tiến độ”. Điều quan trọng là đọc để cảm nhận. Ông dành lời khuyên: nếu cần đến 20 năm để hoàn thành cũng không sao.

Thông điệp này rất đáng quý: đọc là một hành trình, không phải một cuộc đua. Sự bền bỉ và niềm yêu thích sẽ làm nên trải nghiệm sâu sắc.

Trong phong trào cổ vũ cho văn hóa đọc ngày nay và trong điều kiện các tác phẩm văn chương nghệ thuật xuất hiện hết sức dồi dào, phong phú như hiện giờ, cuốn sách này của Charles Van Doren có thể góp một phần đáng kể vào việc tạo thêm hứng thú và củng cố một thói quen lành mạnh, cao nhã cho công chúng.

Tóm lại, The Joy of Reading - Thú đọc sách là món quà dành cho bất cứ ai yêu sách, muốn khám phá văn học kinh điển, đồng thời vẫn cần một người bạn đồng hành nhẹ nhàng, truyền cảm hứng và gợi mở cách tiếp cận bền bỉ và sâu sắc.