Mối nguy hại "nhựa một lần" ngay trên bàn ăn

(Dân trí) - Từ hộp cơm, ly trà sữa đến túi nilon – thói quen dùng nhựa 1 lần tưởng vô hại lại khiến vi nhựa, hóa chất độc ngấm vào thực phẩm, có thể gây ung thư và vô sinh.

Chất độc từ đồ nhựa một lần có thể gây ung thư

Từ tháng 10, Hà Nội được yêu cầu thí điểm không dùng nhựa một lần tại cửa hàng đồ uống, quán ăn trong Vành đai 1.

Theo Nghị định 08 năm 2022, sản phẩm nhựa dùng một lần gồm khay, hộp đựng thực phẩm, bát, cốc, ống hút, dụng cụ khác có thành phần nhựa, được thiết kế để dùng một lần.

Bên cạnh đó, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học cũng bị hạn chế, bao gồm các loại làm từ nhựa PE, PP, PS, PVC, PET, vốn tồn tại rất lâu trong môi trường đất, nước và các bãi chôn lấp.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học Thực phẩm, Đại học Bách khoa HN cho biết: Hầu hết các sản phẩm nhựa, đặc biệt là hộp xốp thường có chứa BPA - một chất đã được Cơ quan Quốc tế Nghiên cứu về Ung thư (IARC) khẳng định có thể làm tổn thương não, gây viêm gan, rối loạn nội tiết, gây vô sinh và ung thư.

Ngoài ra, do việc sử dụng hộp xốp không đúng cách trong quá trình chứa đựng, bảo quản thực phẩm nên cũng có thể tạo nên các chất độc hại.

Về nguyên tắc, những món đồ này không được dùng cho đồ ăn nóng. Nhưng thực tế, hiện có nhiều cửa hàng đồ ăn sử dụng túi bóng, đồ nhựa dùng một lần để đựng đồ ăn.

Khi túi nilon, hộp nhựa hay màng bọc thực phẩm đựng cơm canh, thực phẩm nóng ở khoảng 80 độ C, có thể khiến các chất phụ gia như chất hóa dẻo, phẩm màu, chì, cadimi… dễ dàng thôi nhiễm vào thức ăn, sau đó hấp thụ vào cơ thể người qua quá trình sử dụng.

Trên bề mặt chén đĩa nhựa hoặc chai nước nhựa, có chứa đến hàng triệu vi hạt nhựa và dễ dàng bám vào đồ ăn hoặc lơ lửng trong nước.

Tại Việt Nam, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, hộp xốp đang lưu hành chủ yếu trên thị trường được sản xuất từ polystyrene, trọng lượng siêu nhẹ vì không khí chiếm 95%, polystyrene chỉ chiếm 5%.

Về cơ chế, những vi hạt nhựa này có kích thước bé hơn cả hồng cầu nên chúng dễ dàng xâm nhập vào thành đại tràng, thành mạch máu, thành phế quản và kích hoạt phản ứng viêm nhiễm mạn tính, oxy hóa, tổn thương chuỗi ADN nếu chúng ta tiếp xúc với chúng nhiều lần và trong khoảng thời gian dài nhiều năm.

Nhựa 1 lần xâm nhập vào chuỗi thức ăn của con người

Không chỉ vậy, túi nilon còn xâm nhập vào chuỗi thức ăn của con người thông qua cá và các loài động vật khác.

Mỗi món hàng online được bọc bởi nhiều lớp nilon chống sốc. Mỗi suất cơm mang đi kèm theo hộp nhựa, muỗng nhựa, túi nilon. Mỗi buổi cà phê sáng đi kèm ly nhựa, nắp nhựa và ống hút nhựa.

Tất cả những sản phẩm chỉ sử dụng trong vài phút, sau khi bị vứt ra môi trường có thể tồn tại hàng trăm năm. 

Một sự nhầm lẫn phổ biến đó là nhựa không “phân hủy” mà là “phân rã”. Phân hủy là quá trình sinh học, nơi vật chất biến mất hoàn toàn nhờ vi sinh vật.

Tuy nhiên, các loại nhựa truyền thống như PET, PE, PP lại không thể tự phân hủy. Dưới tác động của ánh nắng, thời gian và ma sát, chúng chỉ vỡ vụn thành những mảnh nhỏ, dần dần biến thành vi nhựa.

Những hạt vi nhựa ấy len lỏi vào ruột cá, thịt tôm, ngấm trong đất trồng rau và cuối cùng quay trở lại trên bàn ăn của con người.

Theo nghiên cứu của Tổ chức WWF năm 2019, trung bình mỗi người có thể hấp thụ 5 gam vi nhựa mỗi tuần - tương đương với một chiếc thẻ tín dụng.

Chuyên gia khuyến cáo nếu bất đắc dĩ phải dùng hộp xốp, hộp nhựa thì người dân chỉ đựng những đồ nguội, lạnh nhưng đó là việc mang tính tạm thời, không được để kéo dài.

Không dùng hộp nhựa thông thường để đựng thức ăn nóng hoặc để hâm thức ăn trong lò vi sóng mà nên thay bằng những loại hộp sử dụng nhựa đặc, có tính chịu nhiệt cao, các loại được đề xuất dùng cho lò vi sóng.