Mẹ đơn thân Trung Quốc hợp lực 'xây tổ ấm'

Nhiều mẹ đơn thân tại Trung Quốc đang tìm kiếm những người bạn chung hoàn cảnh sống dưới một mái nhà để cùng nhau nuôi dạy con cái và giảm bớt gánh nặng tài chính cùng tinh thần.

“Tôi đang tìm bạn cùng phòng là mẹ đơn thân. Hy vọng chúng ta có thể cùng nhau trông nom con cái. Nếu bạn chăm sóc con vào ban ngày, tôi có thể thay phiên vào ban đêm. Mục tiêu là đảm bảo cả hai đứa trẻ đều được chăm sóc.

Về phần mình, tôi có kinh nghiệm chăm sóc trẻ em, có bằng đại học và kỹ năng giảng dạy tiếng Anh cơ bản có thể áp dụng cho giáo dục mầm non. Đối tượng lý tưởng: Một bà mẹ đơn thân khác coi trọng tinh thần đoàn kết trong nuôi dạy con cái. Hãy nhắn tin cho tôi nếu bạn quan tâm”.

Đây là đoạn thông tin do Feng - ở thành phố Trùng Khánh - đăng trên mạng xã hội Xiaohongshu vào năm 2024. Trung Quốc có gần 30 triệu mẹ đơn thân. Feng là một trong số nhiều phụ nữ Trung Quốc đang tìm kiếm một người bạn đồng hành trong quá trình nuôi dạy con cái.

“Xã hội này không mấy thân thiện với phụ nữ. Cuộc sống sẽ bớt nặng nhọc hơn nếu có người hỗ trợ”, cô chia sẻ với Sixth Tone. Sau khi ly hôn, chồng cũ của cô từ chối chu cấp tiền nuôi con, để cô một mình gánh vác chi phí và trách nhiệm.

Người đồng hành trên hành trình cô đơn

Với Feng, thỏa thuận lý tưởng nhất chính là hai người mẹ chia đều mọi thứ: Tiền thuê nhà, tiền lương bảo mẫu, thậm chí cả tiền đưa đón con đi học. “Cố gắng, giúp đỡ lẫn nhau cho đến khi bọn trẻ đi học mẫu giáo”, cô nói, mong muốn tìm được một người siêng năng và sẵn sàng gánh vác phần việc của mình.

Tuy nhiên, quá trình tìm kiếm không hề dễ dàng. “Vấn đề lớn nhất là vị trí, khi mọi người làm việc ở nhiều khu vực khác nhau. Tìm được một người phù hợp thật khó”, Feng chia sẻ.

Đối với Li - 35 tuổi ở tỉnh An Huy, giải pháp đến từ chính những người thân quen. Vào tháng 7/2023, cô đã mời người bạn thân nhất - cũng mới chia tay và đang gặp khó khăn - chuyển đến sống cùng.

Ban đầu, Li đảm nhận việc chăm sóc con cái trong khi bạn cô tập trung vào công việc. “Lúc đó tôi có nhiều thời gian hơn, nên cô ấy không cần nghỉ phép”, cô nói.

Ngay từ đầu, hai người phụ nữ đã thống nhất sẽ đối xử bình đẳng với cả hai đứa trẻ, thậm chí còn áp dụng phương pháp “cảnh sát tốt, cảnh sát xấu”. Li cho biết quyết định này vừa thực tế vừa tình cảm.

“Khi có trường hợp khẩn cấp - làm thêm giờ đột xuất hoặc con bị ốm - bạn sẽ có thêm người hỗ trợ, không phải gánh chịu nỗi cô đơn”, Li nói.

Cô tin rằng việc này mang lại lợi ích cho cả mẹ và con. Cô cho biết nhiều phụ nữ ly hôn thường vật lộn với cảm giác tội lỗi dẫn đến việc nuông chiều bản thân quá mức. Cô nhận thấy việc sống chung giúp hạn chế xu hướng đó, đồng thời giảm bớt chi phí chăm sóc con cái và áp lực hàng ngày.

“Mẹ đơn thân thường trải qua nhiều cảm xúc tiêu cực”, Li nói. “Sống với một mẹ đơn thân khác đồng nghĩa bạn có người tâm sự và chia sẻ”.

Trung Quốc có gần 30 triệu mẹ đơn thân. Ảnh minh họa: VCG.

Cảm giác có người bạn đồng hành, cùng cơ hội so sánh phương pháp nuôi dạy con cái, là điều thu hút nhiều phụ nữ đến sống chung với nhau.

Sun - 44 tuổi - vừa mới ly hôn vừa làm việc và chăm sóc cô con gái 9 tuổi. Vào mùa thu năm 2024, cô bắt đầu cuộc sống mới trong căn hộ chung ở Bắc Kinh với 2 người phụ nữ có hoàn cảnh giống mình.

3 người phụ nữ không có quan hệ họ hàng. Họ thuộc 3 thế hệ và có cách nuôi dạy con cái khác nhau. Thói quen sinh hoạt của họ không phải lúc nào cũng đồng nhất: Người mẹ 9X thức khuya, trong khi hai người 7X và 8X đi ngủ sớm. Song các bà mẹ cùng nhau đưa con đi học, phân công việc nhà và gánh vác trách nhiệm cuộc sống. Chính những khác biệt lại giúp họ phối hợp nhịp nhàng với nhau.

Bà mẹ 7X rất nghiêm khắc với cậu con trai 11 tuổi, thường xuyên la mắng nếu cậu làm sai, đôi khi hai mẹ con tranh luận kịch liệt. Chứng kiến việc này, Sun đã xem xét lại cách hành xử của bản thân.

Song quan trọng nhất, cô giải thích trong những gia đình truyền thống, cha mẹ hiếm khi nhìn thấy cách người khác tương tác với con cái họ. "3 người mẹ có cách chăm sóc con cái hoàn toàn khác nhau, và mỗi đứa trẻ lại phản ứng khác nhau", Feng nói.

Ngày càng có nhiều cư dân mạng ủng hộ mô hình này. Nhiều người nhận thấy lợi ích trực tiếp, như chia tiền thuê nhà và sinh hoạt, luân phiên chăm sóc con cái và giảm bớt áp lực nuôi dạy con một mình. Tuy nhiên, có người chỉ trích, khẳng định chỉ có gia đình hạt nhân mới “hoàn chỉnh” khi trẻ em “sống trong môi trường thiếu hình mẫu nam giới”.

Mặc dù những hộ gia đình như vậy còn hiếm trên khắp Trung Quốc, Du Shichao - nhà nghiên cứu về gia đình tại Đại học Fudan - gọi đây là “giải pháp thay thế chức năng” gia đình truyền thống - thực tế, hợp tác và thoát khỏi sự phân chia gia trưởng thường định hình cuộc sống gia đình.

Wang Yuqi - nhà nghiên cứu xã hội học tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung - nhận định mô hình này như hình thức cộng đồng mới. Bà Wang nói thêm việc sống chung giúp giảm bớt “nghèo đói về kinh tế” lẫn “nghèo đói về thời gian”.

Việc chia tiền thuê nhà và luân phiên chăm sóc con cái cho phép các bà mẹ đơn thân tận dụng nguồn lực và thời gian, ví dụ một người đón con trong khi người kia nấu bữa tối.

Những bài học đắt giá

Tuy nhiên, bà Wang cũng cảnh báo về những rắc rối tiềm ẩn: Khác biệt trong triết lý nuôi dạy con cái, sự bất ổn nếu một người chuyển ra ngoài, và nguy cơ con cái mâu thuẫn.

Xu Chaoran - 34 tuổi, đến từ tỉnh Thiểm Tây - chỉ trụ được 6 tháng trong căn hộ với một bà mẹ đơn thân khác. “Cô ấy cần nhà ở, nên tôi nghĩ chúng tôi có thể hỗ trợ nhau những lúc khẩn cấp”, cô nói.

Chuyên gia nhận định xu hướng mẹ đơn thân sống chung là hình thức cộng đồng kiểu mới bên cạnh mô hình gia đình truyền thống. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, thực tế không như cô tưởng tượng. Khoảng cách 3 tuổi giữa hai đứa trẻ chính là vấn đề.

“Một đứa còn chập chững biết đi và đứa kia đã đi học mẫu giáo, lịch trình của chúng không bao giờ trùng khớp”, Xu nói. “Các bà mẹ mới sinh gần như không thể tự chăm sóc con mình, chứ đừng nói đến giúp đỡ con người khác”.

Những căng thẳng khác còn sâu sắc hơn. Chênh lệch tài chính đặc biệt khó dung hòa, khi người bạn cùng phòng có nguy cơ vô gia cư nếu hai người không sống chung nữa. Xu nói thêm ly hôn tái định hình con người theo nhiều cách khác nhau: “Một số người cứng rắn hơn, số khác lại suy sụp”.

Tài chính là cơn đau đầu nhiều bà mẹ đơn thân phải đối mặt. Khảo sát năm 2018 với 830 bà mẹ đơn thân cho thấy hơn 1/3 kiếm được dưới 2.000 nhân dân tệ/tháng (280 USD), trong khi 29% khác kiếm từ 2.001-4.000 nhân dân tệ. Chỉ 6% có thu nhập hàng tháng trên 10.000 nhân dân tệ. Hình thức nuôi con càng làm tăng thêm gánh nặng. Chuyên gia Du nhấn mạnh các hộ gia đình mẹ đơn thân phổ biến hơn nhiều so với cha đơn thân, vì các bà mẹ thường được quyền nuôi con trong hầu hết vụ ly hôn. "Các ông bố cũng nắm giữ nhiều quyền lực hơn trên thị trường lao động", ông nói. "Họ không phải đối mặt với những xung đột liên tục giữa công việc và gia đình như các bà mẹ".Đối với Xu, cô rút ra bài học: “Hãy giúp đỡ người gặp khó khăn tạm thời; hãy giúp đỡ người nghèo, đừng giúp đỡ người lười biếng”. Kể từ đó, cô đặt ra tiêu chuẩn: Những phụ nữ đi làm, độc lập về tài chính và có thể chia sẻ chi phí, có kỹ năng giải quyết vấn đề và giao tiếp, có khả năng làm gương tốt cho con cái, và con cùng độ tuổi. Cô đi chơi và trò chuyện cùng các đối tượng tiềm năng để quan sát và hiểu thêm về hoàn cảnh của họ.“Là bạn cùng nhà, chúng tôi thẳng thắn chia sẻ và thảo luận các vấn đề tài chính một cách minh bạch”, Xu nói.Với Sun, ở cùng những bà mẹ đơn thân khác không chỉ xoay quanh chia sẻ chi phí sinh hoạt, mà còn là cơ hội hoàn thiện bản thân. Cô và hai người bạn cùng nhà liên tục chia sẻ kinh nghiệm và góp ý cho nhau để trở thành phiên bản tốt hơn.“Chúng tôi giống tấm gương phản chiếu lẫn nhau”, Sun nói. “Nếu tôi gặp vấn đề, đôi khi hai bà mẹ kia sẽ trực tiếp chỉ ra cho tôi”.Những cuốn sách để hiểu về Trung QuốcMục Thế giới giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Trung Quốc - một trong những cường quốc châu Á và đối tác hàng đầu của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực.Độc giả có thể xem thêm tại đây.