Lý do Trung Quốc rốt ráo gom mua hạt điều Việt Nam

7 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu 412.000 tấn hạt điều, thu về 2,8 tỷ USD. Những tháng gần đây, Trung Quốc đã vượt Mỹ để thành thị trường nhập hạt điều lớn nhất của Việt Nam.

Trung Quốc vượt Mỹ, trở thành thị trường lớn nhất

Theo số liệu từ Cục Hải quan, tháng 7 năm nay Việt Nam xuất khẩu 68.000 tấn hạt điều, thu về 460 triệu USD, tăng 1,3% về lượng và 11% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024. Tính lũy kế 7 tháng, xuất khẩu đạt 413.000 tấn, trị giá 2,8 tỷ USD, tăng tới 18,3% về kim ngạch.

Giá xuất khẩu bình quân trong 7 tháng đạt 6.805 USD/tấn, tăng 21,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức giá cao nhất nhiều năm trở lại đây, phản ánh nhu cầu tiêu thụ các loại hạt dinh dưỡng đang gia tăng trên thị trường toàn cầu.

Trong 7 tháng đầu năm, Trung Quốc, Mỹ và Hà Lan tiếp tục là ba thị trường lớn nhất của hạt điều Việt Nam, chiếm lần lượt 22,4%, 20,3% và 9,1% thị phần. Tuy nhiên, diễn biến đáng chú ý là Trung Quốc đã vượt Mỹ để trở thành thị trường số một.

Xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 96.000 tấn, trị giá 608 triệu USD, tăng gần 29% về lượng và 47% về kim ngạch so với cùng kỳ 2024. Riêng tháng 7, Trung Quốc chi gần 83 triệu USD để nhập hơn 13.000 tấn hạt điều, chiếm gần 20% tổng xuất khẩu hạt điều trong tháng.

Ông Bạch Khánh Nhựt - Phó chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) - nhận định: "Xuất khẩu hạt điều sang Trung Quốc đang tăng mạnh trong 1-2 tháng qua do các thương nhân nước này đang chuẩn bị nguồn thực phẩm phục vụ cho nhu cầu của Tết Trung thu sắp tới".

Theo Cục Xuất nhập khẩu, sản lượng xuất khẩu hạt điều sang Trung Quốc tăng từ đầu năm đến nay do sự phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc, nhu cầu tăng đối với các sản phẩm nông sản có lợi cho sức khỏe, cũng như việc doanh nghiệp Việt Nam chủ động đáp ứng tốt hơn các yêu cầu từ phía đối tác Trung Quốc.

Trung Quốc vượt Mỹ trở thành thị trường lớn nhất của hạt điều Việt Nam. Ảnh minh họa: IT.

Trái ngược, xuất khẩu sang Mỹ lại suy giảm rõ rệt. Trong 7 tháng, Việt Nam xuất khẩu 83.000 tấn, trị giá 561 triệu USD, giảm 27,5% về lượng và 11,7% về kim ngạch so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân chủ yếu do chính quyền Mỹ áp thuế đối ứng từ tháng 7, nâng mức thuế lên 20%. Chi phí gia tăng khiến hạt điều Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh, buộc nhà nhập khẩu Mỹ phải cắt giảm đơn hàng hoặc chuyển sang nguồn cung khác như Bờ Biển Ngà và Brazil.

Thống kê của Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ cũng cho thấy trong nửa đầu năm, Việt Nam vẫn là nhà cung cấp hạt điều lớn nhất cho Mỹ, chiếm hơn 87% thị phần, nhưng khối lượng đã giảm 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá nhập khẩu bình quân từ Việt Nam đạt 6.941 USD/tấn, cao hơn nhiều so với một số nguồn cung khác, khiến sức tiêu thụ gặp khó.

Duy trì vị thế xuất khẩu lớn nhất thế giới 18 năm

Vinacas cho rằng xu hướng ăn vặt lành mạnh đang thúc đẩy nhu cầu, giúp nhân điều Việt Nam giữ vững lợi thế cạnh tranh.

Liên tiếp 18 năm, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới, chiếm hơn 80% tổng sản lượng toàn cầu. Năm 2024, Việt Nam xuất khẩu 730.000 tấn, kim ngạch 4,37 tỷ USD, tăng 20,2% so với năm 2023. Với đà tăng trưởng hiện nay, mục tiêu 4,5 tỷ USD trong năm 2025 được xem là khả thi, nhất là khi nhu cầu tiêu thụ thường tăng cao vào dịp lễ, Tết cuối năm.

Việt Nam liên tiếp 18 năm duy trì vị thế xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới. Ảnh minh họa: IT.

Tuy nhiên, ngành điều vẫn đối diện nhiều thách thức. Mỹ và EU đều áp dụng tiêu chuẩn ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và yêu cầu sản xuất bền vững. Đặc biệt, tại Mỹ, sự cạnh tranh về thuế và giá từ châu Phi có thể làm giảm thị phần của Việt Nam.

Nhưng với lợi thế về chế biến sâu, nguồn cung ổn định và uy tín thương hiệu, ngành điều Việt Nam vẫn được kỳ vọng duy trì vị trí dẫn đầu. Vinacas nhận định xu hướng tiêu dùng sản phẩm chế biến sẵn đang mở ra cơ hội mới, bởi trong khi Mỹ giảm nhập khẩu nhân điều, thì lượng hạt điều chế biến nhập khẩu lại tăng hơn 30% trong nửa đầu năm nay.

Hiện diện tích điều cả nước khoảng 306.000 ha, sản lượng niên vụ 2024-2025 ước đạt 311.000 tấn. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang triển khai các giải pháp về minh bạch nguồn gốc, truy xuất dữ liệu số, phát triển vùng nguyên liệu bền vững và xây dựng thương hiệu quốc gia.