Luận đạo đức AI vụ Trịnh Công Sơn, 3 nữ sinh vô địch cuộc thi triết học

(Dân trí) - Ba học sinh cấp 2 tại Quảng Trị đã giành ngôi vô địch cuộc thi triết học tiếng Anh toàn quốc 2025 nhờ quan điểm sắc sảo trong vụ việc tái hiện Trịnh Công Sơn bằng AI trên sóng truyền hình.
Chung kết cuộc thi triết học tiếng Anh toàn quốc dành cho lứa tuổi dưới 16 (JPO) mùa thứ ba vừa diễn ra sáng nay, 25/5, tại Trường phổ thông liên cấp Olympia, Hà Nội. Chủ đề năm nay là Triết gia Hy Lạp Aristotle và thế hệ tương lai.
Vô địch bảng thi dành cho học sinh lớp 7-9 là đội Dynametises gồm 3 nữ sinh đến từ Đông Hà - Quảng Trị: Lê Ngọc Minh - lớp 8 Trường THCS Trần Hưng Đạo, Trương Khánh Anh và Trần Lê Thanh Trúc - lớp 7 Trường THCS Nguyễn Trãi.
3 em đã vượt qua hàng trăm thí sinh mạnh đến từ nhiều trường tư, trường quốc tế tại Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Vũng Tàu... để giành số điểm cao nhất từ ban giám khảo với đề bài đầy thách thức.
Theo đó, cuộc thi đã lấy một dẫn chứng gây tranh cãi là video âm nhạc phát sóng trên đài truyền hình được tạo ra bằng trí tuệ nhân tạo, trong đó tái hiện hình ảnh và giọng nói của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.
Từ sự việc này, các đội thi phải sử dụng siêu hình học và đạo đức học của Aristotle để liên hệ và luận bàn về việc, VTV có nên sử dụng trí tuệ nhân tạo để tái tạo hình ảnh và giọng nói của Trịnh Công Sơn cho một video tưởng niệm sau khi ông qua đời, hay nên tôn trọng những mong muốn tiềm tàng của nghệ sĩ và tránh sử dụng trí tuệ nhân tạo để thay đổi hình ảnh của ông mà không có sự đồng ý.
Đứng ở góc nhìn không đồng tình, 3 nữ sinh cho rằng dùng AI trong trường hợp nói trên gây nguy hiểm về mặt đạo đức.
"Chúng tôi cho rằng việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để tái tạo hình ảnh và giọng nói của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là hoàn toàn không hợp lý.
Trí tuệ nhân tạo không tái hiện sự thật, nó tạo ra ảo tưởng, khiến người xem hiểu sai và bóp méo ký ức chân thật về người nghệ sĩ.
Chúng tôi tin rằng nếu muốn tưởng nhớ ông, có rất nhiều cách chân thực và ý nghĩa hơn thay vì để công nghệ giả lập thay thế ông một cách máy móc. Việc tái tạo toàn bộ hình ảnh và giọng nói không chỉ sai về mặt kỹ thuật mà còn gây nguy hiểm về mặt đạo đức, làm xói mòn sự tôn trọng dành cho người đã khuất", Lê Ngọc Minh nói.
Minh cũng viện dẫn triết học Aristotle về tôn trọng sự thật để khẳng định rằng, thế hệ sau nên tôn trọng sự thật và quyền riêng tư của nghệ sĩ quá cố.
"Chúng tôi tin rằng không ai nên bị "sống lại" qua công nghệ mà không có sự đồng thuận. Đây không phải là vinh danh, mà là xâm phạm", trích một phần trong phần tranh biện của 3 nữ sinh.
Lê Ngọc Minh cho biết, các em có hơn 1 tháng để chuẩn bị cho cuộc thi. Quá trình tìm hiểu, học tập và đàm luận về siêu hình học và đạo đức học của Aristotle không chỉ giúp các em hình thành những khái niệm triết học căn bản mà còn ứng dụng trong thực tế cuộc sống.
"Chúng em hiểu được rằng, mọi điều đúng hay sai đều có giá trị trong từng thời điểm. Đồng thời, trong cuộc sống, nên đưa ra sự lựa chọn ở giữa, không quá thiên lệch. Việc cân bằng giữa lý trí và cảm xúc cũng sẽ giúp mỗi người có những mối quan hệ tốt hơn", Ngọc Minh chia sẻ.
Cùng giành chiến thắng với Ngọc Minh, Khánh Anh và Thanh Trúc là 3 học sinh lớp 6 đến từ Hà Nội - vô địch bảng thi dành cho lứa tuổi lớp 4-6.
Đội thi gồm: Trần Ngọc Minh và Hoàng Lily Bảo Anh - lớp 6 Trường Delta Global; Nguyễn Thanh Tâm - lớp 6 Trường Vinschool Times City.
Cuộc thi triết học tiếng Anh tổ chức trên quy mô toàn quốc, gồm các vòng thi online và trực tiếp. Vòng 1 là khám phá chủ đề của bài thơ do ban tổ chức cung cấp, liên hệ với triết học của Aristotle và từ đó trả lời những câu hỏi liên quan.
Vòng 2 là thi viết trong 90 phút. Ở vòng này, cả 3 thành viên của một đội chơi đều phải viết bài luận cá nhân, đảm bảo rằng khi ghép lại sẽ tạo ra một tổng thể hài hòa, hoàn chỉnh, nhằm làm bật lên luận điểm chung mà đội đã đề ra. Đây là một hình thức thi viết mới mẻ đối với học sinh phổ thông.
Vòng 3, các đội thi kiến thức triết học với thử thách "đấu cặp".
Những đội thi xuất sắc nhất sẽ được vào vòng cuối cùng - trận chung kết - tham gia luận đàm triết học theo đúng chuẩn cấu trúc quốc tế.
Cuộc thi được tổ chức với mục tiêu giới thiệu tư duy triết học, khích lệ trẻ tìm hiểu, nghiên cứu những nội dung nhân văn sâu sắc, từ đó hình thành nhân sinh quan và bản ngã trên hành trình trưởng thành.