Lợi thế quân sự của Nga ở Bắc Cực

Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin cho biết các tàu ngầm hạt nhân của nước này có thể di chuyển mà không bị radar nước ngoài phát hiện, kể cả khi hoạt động dưới lớp băng ở Bắc Cực.

Tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mới là Krasnoyarsk trong lễ ra mắt ngày 11/12/2023 tại xưởng đóng tàu Sevmash ở thành phố Severodvinsk, miền Bắc Liên bang Nga. Ảnh: AFP/TTXVN

Kênh RT của Liên bang Nga tối 22/8 cho biết, phát biểu cùng ngày tại cuộc gặp với các nhân viên ngành hạt nhân ở thành phố Sarov, phía Đông Moslva (Moscow), Tổng thống Putin nhấn mạnh rằng khu vực Bắc Cực có ý nghĩa then chốt đối với quốc phòng của Liên bang Nga.

“Các tàu ngầm hạt nhân chiến lược của chúng ta lặn dưới lớp băng Bắc Cực và biến mất khỏi radar. Đây là lợi thế quân sự của chúng ta”, nhà lãnh đạo Liên bang Nga tiết lộ.

Ông Putin cũng bổ sung rằng nghiên cứu về Bắc Cực là “cực kỳ quan trọng” trong bối cảnh các tuyến đường biển ngày càng trở nên dễ tiếp cận hơn do băng tan.

“Đó là lợi thế cạnh tranh của chúng ta, bởi vì nhiều quốc gia quan tâm đến việc sử dụng các tuyến đường này”, nhà lãnh đạo Liên bang Nga lưu ý.

Theo RT, nhiều nước, bao gồm cả Liên bang Nga và Mỹ, trong những năm gần đây đều nhấn mạnh tầm quan trọng của Bắc Cực đối với an ninh và thương mại toàn cầu.

Hiện nay, Liên bang Nga là quốc gia duy nhất vận hành một hạm đội tàu phá băng chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Kể từ những năm 2000, Liên bang Nga đã đóng được tám tàu ngầm hạt nhân lớp Borei, trong đó chiếc mới nhất – Knyaz Pozharsky – được hạ thủy vào năm ngoái. Hiện còn hai chiếc nữa đang trong quá trình đóng.

Tháng trước, ông Putin cho biết các tàu ngầm này được trang bị tên lửa đạn đạo Bulava, với tầm bắn lên tới 8.000 km (4.970 dặm).

Theo trang tin quốc phòng Army Recognition mới đây, trước những căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng và sự cạnh tranh khốc liệt tại Bắc Cực, Mỹ đã có một động thái đáng chú ý nhằm củng cố thế trận phòng thủ ở khu vực này.

Army Recognition dẫn thông báo từ Bộ Tư lệnh Phương Bắc Mỹ cho biết một khinh khí cầu tầm cao đã được phóng thành công từ Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson ở Alaska, trong khuôn khổ cuộc tập trận quân sự quy mô lớn ARCTIC EDGE 2025. Hoạt động này không chỉ nhằm mục đích thử nghiệm công nghệ mà còn gửi đi một thông điệp chiến lược mạnh mẽ, khẳng định cam kết của Mỹ và các đồng minh trong việc bảo vệ khu vực cực bắc.

Động thái này cho thấy sự phụ thuộc ngày càng tăng của quân đội Mỹ vào các nền tảng hoạt động ở tầng bình lưu để thực hiện các nhiệm vụ giám sát, liên lạc và thu thập dữ liệu liên tục. Những khu vực có môi trường khắc nghiệt như Bắc Cực thường làm giảm hiệu quả của các hệ thống thông thường.

Trong môi trường khắc nghiệt của Bắc Cực, nơi thời tiết, nhiễu loạn từ trường và cơ sở hạ tầng thưa thớt cản trở các phương tiện tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) truyền thống, khinh khí cầu tầng bình lưu cung cấp một giải pháp thay thế hiệu quả. Chúng có thể đóng vai trò như những "lính canh" liên tục tại các điểm nghẽn chiến lược như Eo biển Bering, giám sát lưu lượng tàu thuyền và mở rộng tầm liên lạc cho các đơn vị hoạt động viễn chinh.

Việc triển khai khinh khí cầu mới này hoàn toàn khác biệt với các khinh khí cầu giám sát của Trung Quốc từng xâm nhập không phận Mỹ vào đầu năm 2023. Việc triển khai của Mỹ mang tính phòng thủ và hợp tác, diễn ra trong khuôn khổ cuộc tập trận chung ARCTIC EDGE 2025 với sự tham gia của quân đội Mỹ, Canada.

Bối cảnh diễn ra động thái này là mức độ quân sự hóa ngày càng tăng của khu vực Bắc Cực - nơi không chỉ có trữ lượng dầu mỏ và khí đốt khổng lồ mà còn là có các tuyến đường biển mới đang hình thành do băng tan. Nga đã mở rộng đáng kể sự hiện diện quân sự, xây dựng các căn cứ và cảng mới, đồng thời triển khai các hệ thống vũ khí phù hợp với Bắc Cực như tên lửa phòng thủ bờ biển Bastion-P.