Loạt dự án trọng điểm của TP.HCM chờ gỡ khó

Tỷ lệ thuận với tiến độ giải ngân vốn đầu tư công "lẹt đẹt cuối bảng", loạt dự án hạ tầng trọng điểm của TP.HCM vẫn đang loay hoay chờ gỡ vướng.

Những "siêu" công trình lo vỡ kế hoạch

Tại kỳ họp kinh tế - xã hội tháng 5 diễn ra sáng qua (3.6), Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được bày tỏ bức xúc khi hết ngày 28.5, TP.HCM mới chỉ giải ngân 8.710 tỉ đồng trong tổng vốn 85.517 tỉ đồng được phân bổ, đạt tỷ lệ 10,2%, thấp hơn mức 15% của cả nước, thua xa tỷ lệ 40 - 50% của một số tỉnh. Thậm chí, người đứng đầu UBND TP còn dùng từ "xấu hổ" khi lần nào họp với Chính phủ, TP.HCM cũng bị phê bình về tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, luôn "lẹt đẹt cuối bảng".

Lý giải về tốc độ giải ngân đầu tư công trong các tháng đầu năm chưa cao, Giám đốc Sở Tài chính Lê Thị Huỳnh Mai cho biết, phần lớn vốn đầu tư công của TP sẽ giải ngân vào thời điểm cuối quý 4, khi các dự án hoàn thiện thủ tục đầu tư liên quan công tác bồi thường giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, ngay trước thềm buổi họp, một trong những dự án trọng điểm đã lo vỡ tiến độ khởi công khi còn nhiều hạng mục chậm trễ. Đó là dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 2 (tuyến metro Bến Thành - Tham Lương).

Báo cáo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR) vừa gửi UBND TP cho thấy, có 6/8 nhiệm vụ đảm bảo công tác khởi công tuyến metro số 2 vẫn chưa hoàn thành. Cụ thể, việc điều chỉnh khối lượng, giá gói thầu của một số hợp đồng tư vấn lẽ ra phải hoàn tất ngày 22.3, nhưng đến 30.5 vẫn chưa xong - trễ 69 ngày so với thời hạn UBND TP.HCM giao. Tương tự, các thủ tục phê duyệt bổ sung kế hoạch lựa chọn nhà thầu, bao gồm: tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh, thiết kế FEED và đấu thầu; gói thầu tư vấn thẩm tra báo cáo; tư vấn luật chung dự án; tư vấn giám sát khảo sát xây dựng cũng trễ 61 ngày so với kế hoạch. Việc thẩm định hồ sơ dự toán gói thầu "Tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh, thiết kế FEED và đấu thầu" đã trễ 51 ngày. Ngoài ra, đề xuất các cơ chế đặc thù, đặc biệt theo Nghị quyết số 188 của Quốc hội, cùng tiến độ chi tiết thực hiện và định hướng chỉ định tư vấn và nhà thầu EPC cho tuyến metro số 2 dự kiến phải hoàn thành trước ngày 31.3, đến nay cũng chưa hoàn tất…

Chiếu với lộ trình các mốc tiến độ quan trọng của dự án metro số 2 trong năm 2025 mà TP đặt ra như hoàn thành khảo sát và lập thiết kế tổng thể (FEED) vào tháng 6; thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi trong tháng 8 và trình UBND TP.HCM phê duyệt vào tháng 9. Công tác lựa chọn nhà thầu dự kiến diễn ra trong tháng 10 để kịp khởi công chính thức vào tháng 12. Tuy nhiên với tình hình hiện nay, nguy cơ vỡ tiến độ là rất rõ ràng.

Tương tự, dự án đường Vành đai 3 TP.HCM, một trong những "con át chủ bài" chiếm tỷ trọng giải ngân lớn của ngành giao thông TP - đang đứng trước nguy cơ chậm tiến độ do thiếu hụt nguồn cát đắp nền, đặc biệt tại các gói thầu phía tây đi qua các huyện Củ Chi, Hóc Môn và Bình Chánh. Báo cáo của chủ đầu tư đến cuối tháng 5, khối lượng thi công Vành đai 3 qua TP.HCM mới đạt gần 40%, tương ứng tỷ lệ giải ngân hơn 150 tỉ đồng, đạt gần 40% kế hoạch vốn năm 2025. Nguyên nhân là do nhu cầu cát đắp nền cho đoạn TP.HCM ước tính khoảng 6,6 triệu m3, nhưng đến nay mới chỉ huy động được khoảng 2,15 triệu m3. Riêng trong năm 2025, công trường cần thêm khoảng 3,75 triệu m3 cát. Mặc dù 3 tỉnh miền Tây gồm Vĩnh Long, Tiền Giang và Bến Tre đã cấp phép khai thác 14 mỏ cát phục vụ dự án, nhưng tiến độ cung ứng thực tế chậm hơn so với cam kết ban đầu. Điều này khiến tiến độ thi công các gói thầu phía tây bị ảnh hưởng đáng kể.

Để đẩy nhanh tiến độ thi công dự án, UBND TP.HCM vừa ban hành công văn yêu cầu các đơn vị phối hợp với chủ đầu tư hình thành "luồng xanh vận chuyển cát" phục vụ riêng cho đường Vành đai 3 TP.HCM.

Gắn trách nhiệm với người đứng đầu dự án

Trong khi 2 công trình trọng điểm đang sốt ruột chờ gỡ vướng, 2 dự án BT đã "đắp chiếu" nhiều năm là cống ngăn triều 10.000 tỉ đồng và dự án đầu tư xây dựng đoạn tuyến kết nối từ đường Phạm Văn Đồng đến nút giao thông Gò Dưa - QL1, TP.Thủ Đức (đoạn 3 - đường Vành đai 2 TP.HCM) cũng trông chờ từng ngày được Chính phủ ban hành Nghị quyết đặc biệt tháo gỡ khó khăn. Tờ trình dự thảo Nghị quyết đã được Bộ Tài chính lấy ý kiến từ 23 bộ ngành, cơ quan, đơn vị liên quan, hiện đã trình Thủ tướng Chính phủ và đang chờ phê duyệt. Nội dung Nghị quyết mới gần như giao toàn bộ quyền chủ động xử lý các khó khăn, vướng mắc hiện tại của 2 dự án cho UBND TP chịu trách nhiệm. Nếu được thông qua và xử lý nhanh chóng, 2 công trình sớm tái khởi công và về đích trong năm nay sẽ mang lại hiệu quả rất lớn về kinh tế - xã hội cho TP.HCM.

Theo lãnh đạo Sở Tài chính, trong các tháng đầu năm, 4 dự án BOT theo Nghị quyết 98, dự án xây dựng cầu đường Bình Tiên; dự án nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Văn Thánh chỉ tính riêng phần vốn bồi thường giải phóng mặt bằng có thể giải ngân gần 41.000 tỉ đồng, chiếm 48% tổng kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 của TP.HCM (hơn 85.500 tỉ đồng). Từ nay đến hết tháng 6, TP sẽ giải ngân thêm một số dự án có vốn lớn như bồi thường hỗ trợ, tái định cư dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đoạn qua TP.HCM hơn 4.300 tỉ đồng; mua sắm trang thiết bị 3 bệnh viện cửa ngõ 1.300 tỉ đồng... tổng cộng hơn 7.400 tỉ đồng...

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được đề nghị các sở, ngành phê duyệt dự án không quá cầu toàn, yêu cầu khắt khe khiến dự án chậm tiến độ. Đồng thời, việc phân bổ vốn cũng cần phải xem lại, phân bổ cho phù hợp. Các sở, ngành cần linh hoạt, chuyển vốn sang các dự án đủ điều kiện triển khai. TP sẽ có nhiều biện pháp như quản lý theo hiệu quả công việc. Người đứng đầu bị thay thế nếu đơn vị giải ngân kém, không như yêu cầu.

TS Dương Như Hùng, Trường ĐH Bách khoa TP.HCM, nhận xét: TP từng nhiều lần quyết liệt yêu cầu các sở, ngành, địa phương cần dứt điểm xử lý các công việc để mỗi dự án chạy nhanh, với khẩu hiệu "ai không làm, làm chậm sẽ bị thế chỗ". Song, thực tế các dự án vẫn nối đuôi nhau chậm tiến độ, trong khi chưa trường hợp bộ nào bị thay thế hay phê bình, khiển trách cá nhân.

"Nếu người đứng đầu TP đã quyết tâm, coi một dự án là cấp bách, phải làm đúng tiến độ thì giao trách nhiệm cho một cá nhân/đơn vị làm tổng phụ trách chung cho dự án. Cá nhân/đơn vị này phải có đủ quyền để điều phối, liên kết, giải quyết những vướng mắc từ tất cả các khâu. Mốc tiến độ đã giao, đã cam kết thì cứ đúng thế mà làm. Làm không được thì kỷ luật, kỷ luật từ cấp dưới tới cấp trên, gắn với thi đua. Quyết tâm làm thật mạnh tay thì việc gì cũng sẽ chạy nhanh", TS Dương Như Hùng nêu ý kiến.