Loại hạt lớn nhất hành tinh đang sắp tuyệt chủng: Giá tới hơn 71 triệu đồng/quả, nằm trong sách đỏ thế giới

Giữa Ấn Độ Dương, loài cọ coco de mer ở Seychelles gây kinh ngạc với hạt đôi nặng hàng chục kg, hình dáng độc đáo và chiến lược sinh tồn kỳ lạ. Tuy nhiên, loại cây này đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng do bị khai thác quá mức.

Trên quần đảo Seychelles giữa Ấn Độ Dương, có một loài cọ gắn liền với những truyền thuyết huyền bí có tên là coco de mer (hay còn gọi là dừa đôi, tên khoa học Lodoicea maldivica). Đây là loài cây sở hữu quả và hạt giống lớn và nặng nhất thế giới, với mỗi quả nặng trung bình 42 kg và hạt nặng trung bình 18-20 kg. Hình dáng đặc biệt của chúng không chỉ thu hút giới khoa học và du khách, mà còn khiến loài cây này trở thành mục tiêu của nạn săn trộm.

Theo các nghiên cứu, coco de mer có cây đực và cây cái riêng biệt, mất tới 50 năm mới trưởng thành và có thể sinh sản, tùy điều kiện môi trường. Một nghiên cứu của Christopher Kaiser-Bunbury, Đại học Kỹ thuật Darmstadt (Đức), cho thấy lá cây chỉ chứa khoảng một phần ba lượng đạm và lân so với các loài thực vật khác ở Seychelles. Trước khi rụng, lá già được cây rút lại phần lớn dưỡng chất để tái sử dụng, nhờ vậy có thể dồn năng lượng nhiều hơn cho việc nuôi quả và hạt.

Đặc biệt, tán lá khổng lồ còn hoạt động như “mái che” hứng nước mưa, dẫn dòng chảy dọc thân cây. Dòng nước này cuốn theo phấn hoa, hoa rụng, phân chim và các chất hữu cơ khác xuống đất quanh gốc. Nhờ vậy, lớp đất ở vị trí cách thân cây 20 cm giàu dinh dưỡng hơn ít nhất 50% so với đất chỉ cách đó 2m. Nhà thực vật học Stephen Blackmore từng nhận xét, khả năng dẫn nước của loài cọ này thậm chí hiệu quả hơn cả hệ thống máng xối trên nhiều ngôi nhà.

Hans Lambers, Đại học Tây Australia, đánh giá đây là “chiến lược hoàn toàn khác biệt” để thích nghi với môi trường đất nghèo dinh dưỡng của giống cọ coco de mer. Thậm chí, coco de mer còn được xem là loài hiếm hoi trong thế giới thực vật có hành vi “chăm sóc” cây con. 

Thông thường, nhiều loài tiến hóa để hạt phát tán xa, tránh cạnh tranh với cây mẹ. Nhưng hạt coco de mer không thể nổi trên mặt nước, chỉ rơi quanh gốc. Điều bất ngờ là cây con lại hưởng lợi khi mọc dưới bóng cây mẹ, nhờ tiếp cận được lớp đất giàu dinh dưỡng. “Chúng tôi chưa từng biết loài nào khác có đặc tính này,” Kaiser-Bunbury khẳng định.

Truyền thuyết địa phương còn cho rằng hạt coco de mer có khả năng chữa bệnh. Dù điều này chưa được khoa học chứng minh, song đây vẫn được coi là một “kỳ quan thiên nhiên” quý giá, từng được bán từ 500 –2.000 bảng Anh (từ 17 triệu - 71 triệu đồng) mỗi hạt.

Hiện nay, do khai thác quá mức và tốc độ sinh trưởng chậm, số lượng coco de mer trong tự nhiên chỉ còn khoảng 8.000 cây trưởng thành, tập trung chủ yếu ở hai đảo Praslin và Curieuse. Loài cây này đã được đưa vào danh sách nguy cấp, có nguy cơ tuyệt chủng trong  Sách đỏ IUCN. Để bảo tồn, hạt giống được nhân trồng cả trong tự nhiên lẫn tại các vườn bách thảo trên thế giới, nhiều nơi còn phải đặt trong lồng sắt nhằm ngăn chặn tình trạng săn trộm.