Lô Lô Chải - Làng du lịch tốt nhất thế giới

Ngày 17.10.2025, tại TP.Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, Tổ chức Du lịch Liên Hiệp Quốc (UN Tourism) đã công bố giải thưởng "Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025" (Best Tourism Villages 2025). Hai làng du lịch của VN là thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang) và thôn Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) vinh dự nhận được danh hiệu này.

Trong hơn 270 hồ sơ từ 65 quốc gia thành viên gửi về tham dự giải, có 52 làng được lựa chọn dựa trên các tiêu chí nghiêm ngặt, bao gồm bảo tồn tài nguyên văn hóa - thiên nhiên, bền vững môi trường, phát triển kinh tế địa phương, hạ tầng, quản trị, và đóng góp cho các mục tiêu phát triển bền vững của LHQ.

Bức tranh tuyệt đẹp trên cao nguyên đá

Lô Lô Chải nằm ở độ cao gần 1.470 m so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ quanh năm. Làng miền núi cao này được bao quanh bởi những dãy núi đá tai mèo cao ngất trời và triền ruộng bậc thang uốn lượn, những ngôi nhà trình tường cổ kính, tường rào đá truyền thống.

Trẻ em gái và phụ nữ mọi lứa tuổi nơi đây luôn nở nụ cười trên môi, mặc những chiếc váy thổ cẩm sặc sỡ sắc màu mà khách du lịch có thể bắt gặp khắp nơi trong làng, tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp trong sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người bản địa.

Lô Lô Chải là quê hương của hơn 100 hộ dân, trong đó khoảng 10% là người Mông, còn lại là người Lô Lô với 7 họ là Vàng (đông nhất), Sình, Dìu, Là, Mùng, Lù, Sính. Bà con đã đến đây lập làng, sinh sống, bồi đắp và gìn giữ văn hóa truyền thống của ông cha suốt gần 8 thế kỷ.

Điểm nổi bật nhất ở làng Lô Lô Chải chính là kiến trúc nhà trình tường cổ, loại hình nhà truyền thống quen thuộc ở cao nguyên đá. Nhà được xây từ đất và đá cuội. Người ta đóng khung gỗ làm khuôn, rồi đổ đất vào, nện chặt, tạo thành các bức tường dày 50 - 60 cm. Nguyên liệu làm nhà vừa dễ kiếm, vừa phù hợp với điều kiện khí hậu vùng cao - giữ nhà ấm vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè. Mái nhà được lợp bằng ngói âm dương đặc trưng. Trên hàng ngói úp nóc, người Lô Lô khéo léo xếp ngói thành những hoa văn độc đáo, giàu tính thẩm mỹ. Nhiều ngôi nhà trình tường đã tồn tại hàng trăm năm, thấm đẫm hồn cốt văn hóa Lô Lô.

Bao quanh mỗi ngôi nhà là những hàng rào đá xếp thủ công tỉ mỉ, cao gần chớm vai người. Tường đá vừa để phân ranh giới, vừa có tác dụng như một lớp tường thành bảo vệ con người trước các mối đe dọa của thú dữ hay gió núi khắc nghiệt. Bên trong tường là một vườn nhỏ trồng rau củ phục vụ nhu cầu của gia đình. Người dân ở đây chủ yếu canh tác lúa, ngô, kết hợp chăn nuôi gia súc, gia cầm để tăng thu nhập.

Giăng giăng trước mặt làng Lô Lô Chảy là dãy núi Rồng (Lũng Cú), trên đỉnh núi có Cột cờ Tổ quốc thiêng liêng ở miền cực bắc. Những buổi sáng sớm hoặc chiều hôm, sương trắng kéo về khiến thôn bản ngập trong màn sương, lung linh như một bức tranh lụa giữa thiên nhiên hùng vĩ.

Làng du lịch cộng đồng độc đáo

Từ năm 2011, Lô Lô Chải bắt đầu phát triển mô hình du lịch cộng đồng. Người dân địa phương đã được tập huấn về đón tiếp khách, an toàn thực phẩm, văn minh du lịch và kỹ năng PCCC. Nhiều hộ dân bắt đầu mở homestay, nhà hàng, và cung cấp các dịch vụ du lịch khác, giúp tăng thu nhập và cải thiện đời sống gia đình.

Nếu thời điểm bắt đầu làm du lịch, trong 37 ngôi nhà cổ có 28 nhà được sử dụng làm homestay thì đến nay (tháng 10.2025) toàn thôn có 56 hộ làm du lịch. Mỗi homestay được bài trí theo phong cách truyền thống, có không gian sinh hoạt chung rộng rãi, hệ thống vệ sinh sạch sẽ. Nhiều hiện vật cổ của người Lô Lô cũng được trưng bày trong nhà.

Bản sắc văn hóa truyền thống vẫn được gìn giữ, những ngôi nhà trình tường vẫn còn nguyên kiến trúc cũ, người dân vẫn mặc trang phục truyền thống và tổ chức lễ hội theo mùa và theo vòng đời người là những ưu điểm nổi bật của Làng du lịch Lô Lô Chải. Du khách đến đây có thể trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương, thưởng thức ẩm thực truyền thống và tham gia các hoạt động văn hóa, sinh hoạt đời thường.

Lô Lô Chải đã và đang là một điểm đến du lịch hấp dẫn. Tỉnh Tuyên Quang có chủ trương nhân rộng mô hình làm du lịch của làng, giữ đúng tinh thần cốt lõi: cộng đồng là trung tâm, tài nguyên môi trường được bảo vệ và du lịch là công cụ nâng cao sinh kế mà không thay thế hoặc làm chệch đi lối sống, phong tục tốt đẹp của người Lô Lô vốn được bồi đắp qua nhiều thế hệ.