Lỗ hổng tiệm bánh mì '10 triệu tiền vốn, thu 60 triệu lãi'

Trong những bài viết bàn về lời lãi buôn bán mà tôi đọc trong thời gian gần đây, tôi không khỏi bật cười với một bài viết trên mạng xã hội, nói về tiệm bánh mì lãi khủng.

Người viết cho rằng khi tính lợi nhuận không nên chỉ nhìn tỷ suất lãi, mà phải tính cả tốc độ quay vòng vốn. Với quán bánh mì lãi 20% mỗi lần bán, nếu vốn quay nhanh (1-3 ngày một lần), trong một tháng có thể quay nhiều vòng. Từ đó suy ra lợi nhuận cộng dồn rất lớn, thậm chí đạt 600% một tháng, khiến lãi chiếm phần lớn doanh thu.

Người viết cho rằng: "Nếu bạn quay vốn 30 lần, mỗi lần quay vốn bằng nhau (tức ngày nào cũng nhập hàng mới và bán hết trong ngày), thường thì các quán ăn nhỏ quy mô hộ kinh doanh tại Việt Nam sẽ ở mức này, thì bạn sẽ đạt lợi nhuận thực lên đến 600% một tháng.

Tức bạn bỏ 10 triệu tiền vốn, sẽ thu về khoảng 60 triệu tiền lãi. Khi đó, phần tiền lãi sẽ chiếm phần lớn trong tổng doanh thu (khoảng 85% cho ví dụ này).
Như vậy, tổng doanh thu 500 triệu, lãi 400 triệu là điều hết sức bình thường".

Kiểu tư duy tính toán này mới nghe qua thì thấy rất "kinh tế học", thậm chí tạo cảm giác chất vấn và dằn vặt bản thân rằng nếu chưa giàu là do mình chưa biết tính, chưa biết cách buôn bán.

Nhưng càng phân tích kỹ, càng thấy đây là một lập luận có nhiều lỗ hổng, vì nó đánh tráo khái niệm, làm đẹp con số và xa rời thực tế.

Điểm xuất phát của lập luận là đúng: Nhiều người quá chú trọng tỷ suất lợi nhuận mà quên mất tốc độ quay vòng vốn. Trong kinh doanh ăn uống, vốn quay nhanh là lợi thế thật.

Một quán bán hết hàng trong ngày, thu tiền ngay, không bị giam vốn lâu, chắc chắn dễ thở hơn một mô hình phải chờ vài tháng mới thu tiền. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ, từ nhận định đúng đó, lập luận đã trượt rất nhanh sang một kết luận sai.

Sai đầu tiên là coi lợi nhuận 20% trên một ổ bánh như lợi nhuận trên toàn bộ vốn kinh doanh. Trên thực tế, 20% đó chỉ là biên lợi nhuận của nguyên liệu trực tiếp cho sản phẩm. Nó không bao gồm tiền thuê mặt bằng trả theo tháng, chi phí sửa sang, thiết bị, công cụ, nhân công, hao hụt, rau củ, thịt thà... thời gian đứng bán của chính chủ quán, hay cả những ngày ế hàng.

Khi nói "bỏ ra 10 triệu vốn", nếu 10 triệu đó chỉ là tiền nhập nguyên liệu trong ngày, thì đó là vốn lưu động ngắn hạn, không phải toàn bộ số tiền đang bị ràng buộc vào việc kinh doanh.

Sai tiếp theo là cách cộng lợi nhuận theo kiểu tuyến tính: 20% nhân 30 vòng bằng 600%. Nhưng trong đời sống kinh doanh, không ai "ăn trọn" được 20% cho mỗi vòng quay như vậy.

Sai nữa là giả định ngầm rằng thị trường, sức người và thời gian đều vô hạn. Một quán bánh mì hộ gia đình ở Việt Nam, dù bán tốt đến đâu, cũng có trần doanh thu. Buổi sáng bán nhiều, trưa vắng, chiều tối thì chẳng biết thế nào.

Không thể có chuyện ngày nào cũng bán hết sạch với cùng một biên lợi nhuận, suốt 30 ngày một cách trơn tru may mắn lạ thường.

Thực tế, ngay cả những quán làm ăn ổn định, xoay vòng vốn nhanh, quản lý chặt chi phí, lợi nhuận ròng 10-15% đã là mức đáng mơ ước.

Cách tính này tạo ra ảo tưởng rằng kinh doanh nhỏ là dễ ăn, rằng chỉ cần quay vòng nhanh là tiền tự đẻ ra. Người mới bước vào kinh doanh, tin vào những phép tính này, rất dễ đánh giá thấp rủi ro, ôm kỳ vọng quá cao, rồi thất vọng khi thực tế không giống như vậy.

Tốc độ quay vòng vốn là một chỉ số quan trọng, nó giúp so sánh mô hình nào thu tiền nhanh hơn, mô hình nào giam vốn lâu hơn, và ai có khả năng chịu đựng tốt hơn khi thị trường chững lại.

Ví dụ bán nhu yếu phẩm thì khả năng quay vòng cao hơn là bán một cái máy may, vì người nội trợ ngày nào cũng đi mua thực phẩm và hầu như không ai đi mua máy may về dùng. Bạn nhập máy may về bán thì chắc chắn bị chôn vốn.

Ngoài đời, tiền không quay vòng nhanh như cách tính đầy lý tưởng cho tiệm bánh mì, như trên.

Thanh Văn