Lộ diện nguyên nhân dẫn đến xung đột Hamas - Israel?

Hamas được cho là đã tiến hành cuộc tấn công Israel vào tháng 10.2023 nhằm phá hỏng tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Ả Rập Xê Út.

Báo The Wall Street Journal ngày 18.5 trích dẫn một tài liệu được cho là biên bản cuộc họp cấp cao của Hamas cho thấy giới lãnh đạo tổ chức này đã quyết định mở cuộc tấn công Israel vào ngày 7.10.2023 nhằm phá hỏng tiến trình đàm phán hòa bình giữa Israel và Ả Rập Xê Út. Biên bản cuộc họp được quân đội Israel phát hiện trong đường hầm tại Dải Gaza.

Theo đó, vài ngày trước cuộc tấn công, thủ lĩnh Hamas tại Dải Gaza khi đó là ông Yahya Sinwar nói với các thành viên cấp cao khác rằng bắt buộc phải có "một hành động đặc biệt" nhằm phá hỏng tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Ả Rập Xê Út, điều mà ông đánh giá là có nguy cơ gạt ra rìa lý tưởng của người Palestine.

Cuộc họp diễn ra vào ngày 2.10.2023, có mặt các thành viên bộ máy chính trị của Hamas tại Dải Gaza. "Chắc chắn rằng thỏa thuận bình thường hóa quan hệ Ả Rập Xê Út - Phục quốc Do Thái (tên Palestine gọi Israel) đang tiến triển đáng kể", ông Sinwar nói và cảnh báo thỏa thuận sẽ mở cánh cửa cho đa số các nước Ả Rập và Hồi giáo làm theo.

Theo ông Sinwar, mục tiêu của cuộc tấn công là tạo ra một bước chuyển chiến lược trên con đường và sự cân bằng tại khu vực liên quan đến sự nghiệp của người Palestine. Ông kỳ vọng sẽ được các lực lượng do Iran hậu thuẫn giúp đỡ.

Việc bình thường hóa giữa Israel và Ả Rập Xê Út nếu được thực hiện sẽ đánh dấu sự thay đổi lớn nhất đối với vị thế chính trị của Tel Aviv tại Trung Đông từ khi họ ký hiệp ước hòa bình với Jordan và Ai Cập nhiều thập niên trước.

Năm 2020, với sự trung gian của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, Israel đã ký hiệp định thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ với UAE và Bahrain. Tuy nhiên, thỏa thuận với Ả Rập Xê Út sẽ là mục tiêu quan trọng hơn đối với Israel cũng như Mỹ, khi hai nước này tìm cách lập liên minh kiềm tỏa Iran.

Như kế hoạch, Hamas tấn công Israel ngày 7.10.2023, khiến gần 1.200 người thiệt mạng và khơi mào chiến dịch quân sự đáp trả của Israel tại Dải Gaza, đến nay làm hơn 53.000 người Palestine thiệt mạng.

Cuộc xung đột đã thổi bùng căng thẳng tại khu vực lẫn trên thế giới, cản trở tiến trình bình thường hóa giữa Tel Aviv và Riyadh tính đến lúc này. Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman từng nhiều lần tuyên bố không thể bình thường hóa trừ khi Israel dừng chiến sự tại Gaza và đồng ý với một tiến trình ngoại giao dẫn đến thành lập nhà nước Palestine.

Tổng thống Trump trong chuyến thăm Riyadh hồi tuần rồi kêu gọi Ả Rập Xê Út thiết lập quan hệ với Israel nhưng cũng nói "các bạn sẽ làm điều đó theo thời gian của riêng các bạn".

Hamas chưa bình luận về thông tin của The Wall Street Journal. Các thành viên cấp cao của tổ chức, gồm ông Sinwar, đã bị Israel tiêu diệt trong năm qua.