Lập trường của Mỹ trước Iran: Cẩn tắc vô áy náy

Giữa xung đột Iran-Israel leo thang, chính quyền Tổng thống Trump duy trì lập trường thận trọng, vừa gia tăng áp lực vừa mở cửa ngoại giao, tránh sa lầy vào một cuộc chiến mới.

Trong bối cảnh xung đột Iran - Israel chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết sẽ cân nhắc thêm hai tuần trước khi đưa ra quyết định cuối cùng về việc có can thiệp quân sự hay không.

Theo Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt, đây là khoảng thời gian để Washington theo dõi khả năng đàm phán với Tehran cũng như đánh giá các phương án chiến lược nhằm kiểm soát tình hình mà không vội vàng sa chân vào một cuộc chiến lớn ở Trung Đông.

Trước đó, ngày 19/6, một quan chức cấp cao Iran giấu tên đã nói với đài RT của Nga rằng Tehran sẽ tiến hành các đợt không kích mang tính hủy diệt nhằm vào cơ sở hạt nhân của Israel, đánh dấu khả năng leo thang mới trong cuộc xung đột giữa hai quốc gia Trung Đông này.

Nguồn tin nói trên cũng cảnh báo Iran sẽ có hành động đáp trả tương xứng nếu có quốc gia khác trực tiếp tham chiến song không nêu đích danh Mỹ. Washington hiện có liên đới tới cuộc xung đột với lập trường ủng hộ đồng minh Israel nhưng vẫn để ngỏ khả năng phát động chiến dịch quân sự.

Can thiệp nhưng không dấn sâu

Hiện, chính quyền Tổng thống Trump duy trì lập trường không tham gia trực tiếp vào các đợt tấn công nhưng vẫn hỗ trợ đồng minh Israel về mặt tình báo và trang thiết bị.

Washington đã chia sẻ dữ liệu mục tiêu, cung cấp các hệ thống đánh chặn tên lửa như Ái quốc và Vòm Sắt nhằm giúp Israel đối phó với đòn đáp trả từ Iran, theo AP.

Chính quyền Tổng thống Trump đồng thời điều động tàu sân bay và máy bay B-2 đến khu vực, sẵn sàng hành động nếu công dân hoặc tài sản Mỹ bị đe dọa.

Giải pháp quân sự mà Mỹ nắm giữ, tiêu biểu là bom xuyên phá GBU-57 do B-2 thả, được coi là "át chủ bài" để phá hủy cơ sở hạt nhân Fordo nằm sâu trong núi đá. Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định rằng việc sử dụng vũ khí này sẽ khiến Mỹ chính thức bước vào cuộc chiến mà ông Trump từng cam kết tránh.

Hệ thống đánh chặn Vòm sát trứ danh của Israel được hậu thuẫn bởi Mỹ. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, Washington vẫn giữ kênh ngoại giao mở với Iran khi ông Trump khuyến khích một số thân tín gặp gỡ đại diện Iran để đánh giá khả năng đàm phán, theo New York Times.

Việc Mỹ lựa chọn lập trường "can thiệp nhưng không dấn sâu" như hiện nay được cho là để hướng tới việc duy trì ưu thế chiến lược mà không phải trả giá bằng một cuộc chiến tranh mới tại Trung Đông.

Bài học từ Iraq và Afghanistan dường như đã khiến Washington thay đổi lập trường đối với các vấn đề xung đột quốc tế khi Mỹ tỏ ra thận trọng hơn trong quyết định tham chiến.

Dưới thời Tổng thống Trump, Nhà Trắng thể hiện tinh thần "nước Mỹ trên hết" bằng cách ứng phó một cách có chọn lọc, không can thiệp quân sự quá sâu vào nơi khác nếu không thực sự cần thiết.

Sự thay đổi về mặt lập trường so với chính Mỹ trong quá khứ cũng được cho là phần nào xuất phát từ áp lực trong nội bộ liên minh MAGA (viết tắt của cụm từ "Make America Great Again" - "Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại").

Một số nhân vật có ảnh hưởng trong phong trào MAGA như nhà bình luận Tucker Carlson hay cựu chiến lược gia Stephen Bannon đều đã công khai phản đối ý tưởng can thiệp quân sự vào cuộc xung đột Iran-Israel.

Lý do đằng sau lập trường của ông Trump

Việc Tổng thống Trump chuyển hướng sang can thiệp và đứng về phía Israel dù trước đó chọn đứng ngoài cuộc phần nào phản ánh tầm nhìn hướng tới sự ổn định hóa trong khu vực Trung Đông.

Điều này được thể hiện rõ qua động thái "gia hạn" thời gian 2 tuần cho Iran đánh động hòa đàm của ông Trump, cho thấy rằng ông không từ bỏ hoàn toàn kênh ngoại giao, tờ Foreign Affairs nhận định.

Việc giữ vai trò trung tâm trong cuộc xung đột Israel-Iran cho phép Mỹ vừa ủng hộ đồng minh vừa mở cửa khả năng đàm phán hòa bình khu vực. Ảnh: Reuters.

Lập trường hiện tại của chính quyền Tổng thống Trump cũng được cho là xuất phát từ nỗ lực cân bằng giữa động lực nội địa và khả năng duy trì sức ảnh hưởng địa chính trị trên trường quốc tế.

Cụ thể, việc can thiệp nhưng chưa vội dấn sâu vào cuộc xung đột vừa giúp Tổng thống Trump đáp lại nguyện vọng của cử tri khi phần lớn người Mỹ được cho là đã mệt mỏi với những hoạt động quân sự ở nước ngoài, trong khi vẫn có thể duy trì vai trò lãnh đạo ở Trung Đông nếu các đối trọng lớn nhảy vào, tờ Times nhận định.

Bên cạnh đó, ông Trump cũng gợi lại thành công của các Thỏa thuận Abraham giữa Israel và UAE/Bahrain, cho thấy rằng hòa bình Trung Đông vẫn khả thi nếu Mỹ hành động đúng vai trò trung tâm, theo Washington Post.

Nhìn chung, việc Mỹ đứng giữa Israel và Iran cho phép Washington vừa ủng hộ đồng minh vừa tìm kiếm thỏa thuận để ổn định chiến lược vùng.

Lập trường khôn ngoan?

Tình thế "chân trong chân ngoài" trước cuộc xung đột Iran-Israel dẫu khiến Washington phải lưỡng lự song vẫn được giới quan sát đánh giá là lựa chọn khôn ngoan từ phía Tổng thống Trump, theo New York Times.

Bởi lẽ, lập trường thận trọng giúp Mỹ giảm thiểu nguy cơ bị cuốn vào một cuộc chiến tranh quy mô lớn, vốn có thể khiến Washington phân tán nguồn lực trong khi vẫn phải tập trung vào đối trọng chiến lược ở châu Á - Thái Bình Dương.

Cách tiếp cận này cũng tạo điều kiện cho Mỹ duy trì vai trò trung gian ngoại giao, vừa gây sức ép vừa giữ không gian đàm phán với Iran. Theo Giám đốc IAEA Rafael Grossi, việc cắt điện tại Natanz đã từng khiến máy ly tâm Iran hỏng hóc, cho thấy còn có những biện pháp phi quân sự khả thi để chấm dứt cuộc xung đột trong khu vực.

Ông Trump dường như vẫn muốn tiếp tục chờ đợi cập nhật về tình hình xung đột trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Ảnh: Reuters.

Bên cạnh đó, Mỹ giữ được uy tín quốc tế khi không vội vàng hành động quân sự mà không có sự đồng thuận trong nước và quốc tế. Điều này giúp Washington tránh được chỉ trích về việc đơn phương phát động chiến dịch quân sự.

Cuối cùng, việc duy trì “lá bài” GBU-57 trên bàn đàm phán là một công cụ chiến lược quan trọng. Đòn bẩy này cho phép Mỹ vừa đe dọa quân sự vừa khuyến khích Iran cân nhắc lại chương trình hạt nhân của mình mà không cần khai chiến.

Nhìn chung, lập trường "cẩn tắc vô áy náy" của Mỹ trước Iran không chỉ phản ánh sự tính toán chiến lược mà còn cho thấy nỗ lực cân bằng giữa sức ép quân sự và ngoại giao, nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia mà không sa lầy vào một cuộc chiến mới ở Trung Đông.