Lập hãng hàng không chuyên chở hàng hóa - chiến lược mới của Vietnam Airlines trong hội nhập quốc tế

Đề án lập hãng hàng không vận chuyển chở hàng hóa là một trong những chiến lược trọng điểm tiếp theo của Vietnam Airlines, trong kế hoạch mở rộng kết nối toàn cầu, vươn tầm cùng đất nước.

Trong tờ trình mới nhất gửi Hội đồng quản trị mới đây, Hãng hàng không Quốc gia Vietnam Airlines đã cập nhật đề án hãng hàng không hàng hóa với phương án thuê khô khai thác tàu chở hàng thân hẹp (Freighter). Theo các chuyên gia, chiến lược mở rộng thị trường khai thác, kết nối với thế giới bằng chiến lược lập hãng hàng không chuyên chở hàng hóa là bước tiếp theo giúp Vietnam Airlines hội nhập sâu rộng với thế giới. Đặc biệt, trong bối cảnh cả nước đang triển khai Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Kinh tế tăng trưởng, xuất khẩu đẩy mạnh và cơ hội vận chuyển hàng hóa

Cùng với sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường hàng không trong phân khúc vận chuyển hành khách, phân khúc vận chuyển hàng hóa cũng đang có những sự khởi sắc. Trong 7 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 514,7 tỉ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 14,8%; nhập khẩu tăng 17,9%.

Kinh tế tăng trưởng tích cực, dự báo mức tăng trưởng tổng thị trường vận tải hàng không đi, đến Việt Nam giai đoạn 2025-2035 vẫn tiếp tục duy trì ở mức 8%/năm.

Trên thị trường quốc tế, báo cáo của Hiệp hội Vận chuyển hàng không quốc tế (IATA) tháng 4.2025, đưa ra dự báo sản lượng hàng hóa luân chuyển toàn cầu năm 2025 tăng 6%, trong khi doanh thu vận chuyển hàng hóa tăng 5,4% so với năm 2024. Theo kết quả điều tra mới nhất của Aircargonews.net công bố tháng 4.2025, hơn 100 công ty giao nhận hàng hóa hàng đầu thế giới đều dự báo lạc quan về sự phát triển của vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không trên toàn cầu trong các năm tới.

Việt Nam đang nằm trong các tuyến vận tải hàng hóa hàng không lớn nhất thế giới (bao gồm châu Á - Bắc Mỹ; châu Á - châu Âu và nội vùng châu Á, chiếm gần 2/3 sản lượng hàng hóa luân chuyển toàn cầu) với tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 5,6% giai đoạn 2015-2024.

Có điều, hiện sản lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường hàng không qua các cảng hàng không Việt Nam đạt hơn 1,5 triệu tấn/năm, nhưng các hãng nước ngoài đang chiếm hơn 80% thị phần vận chuyển hàng hóa. Con số này cho thấy sự phụ thuộc lớn vào năng lực bên ngoài và khoảng trống của thị trường mà các hãng hàng không trong nước chưa đủ năng lực khai thác. Vietnam Airlines chỉ khai thác vận chuyển hàng hóa trên các chuyến bay chở khách, chưa có đội tàu bay chở hàng chuyên dụng, thị phần hàng hóa quốc tế chỉ ở mức 12%-13%.

"Đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội chiến lược để các hãng hàng không trong nước, đặc biệt là Vietnam Airlines, đầu tư phát triển đội tàu bay chuyên dụng chở hàng, hệ sinh thái logistics hàng không, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát huy vai trò là lực lượng vận tải chủ lực của Hãng hàng không Quốc gia" - đại diện hãng nêu.

Trong bối cảnh trên, việc ra đời một hãng hàng không chuyên chở hàng hóa sẽ là cơ hội lớn, và Vietnam Airlines đang hiện thực hóa chiến lược này. Với vai trò hãng hàng không quốc gia, về mặt chiến lược dài hạn, Vietnam Airlines có tiềm năng phát triển khai thác hàng hóa bằng tàu Freighter, góp phần phát triển đồng bộ hệ sinh thái.

Tối ưu hóa lợi thế thị trường, tăng sức cạnh tranh

Việt Nam có kim ngạch xuất nhập khẩu đứng trong nhóm 30 quốc gia lớn nhất thế giới nhưng lại chưa có đội bay chở hàng chuyên dụng (Freighter) và hệ sinh thái logistics hàng không chưa hoàn chỉnh. Điều này đã hạn chế năng lực khai thác và sự phát triển của Hãng hàng không Quốc gia Vietnam Airlines trong lĩnh vực vận chuyển hàng hóa.

So với các hãng hàng không hàng đầu trong khu vực như Korean Air (KE), Cathay Pacific (CX), hay China Airlines (CI), hệ sinh thái logistics hàng không của Vietnam Airlines vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện, thiếu các cấu phần chiến lược như đội bay chuyên chở hàng hóa (Freighter), năng lực khai thác đa điểm quốc tế, trung tâm logistics tích hợp (air cargo hub), cũng như dịch vụ hậu cần hỗ trợ giá trị gia tăng.

"Sự thiếu đồng bộ và hạn chế trong chuỗi giá trị đã khiến Vietnam Airlines chưa thể tối ưu hóa lợi thế thị trường, làm giảm sức cạnh tranh so với các đối thủ trong khu vực vốn đã sở hữu hệ sinh thái hàng hóa hoàn chỉnh, hiện đại và linh hoạt" - một chuyên gia hàng không nhìn nhận.

Vì vậy, với việc phát triển vận tải hàng hóa bằng tàu Freighter chuyên dụng theo kế hoạch đặt ra, sẽ giúp sản lượng vận chuyển hàng hóa của Vietnam Airlines tăng trưởng nhanh chóng so với quy mô hiện tại, tạo điều kiện để nâng cấp và hoàn thiện hệ sinh thái liên quan đến phục vụ vận chuyển hàng hóa.

Để làm điều này, Vietnam Airlines đang triển khai Đề án phát triển hệ sinh thái logistics hàng không với tầm nhìn chiến lược dài hạn, tập trung vào việc xây dựng và hoàn thiện các cấu phần trọng yếu nhằm tạo nền tảng cho hệ sinh thái vận hành đồng bộ, hiện đại và có khả năng cạnh tranh khu vực.

Đề án này gồm các hạng mục chính là nhà ga hàng hóa tại sân bay Long Thành; ga chuyển phát nhanh tại sân bay Long Thành; kho giao nhận hàng hóa tại sân bay Long Thành và kho giao nhận hàng hóa tại sân bay Gia Bình. Hiệu quả của các công ty trong hệ sinh thái sẽ là một cấu phần của hiệu quả chung của Đề án phát triển hãng hàng không chuyên chở hàng hóa (VNA Air Cargo).

Với vận chuyển hàng hóa, hãng có kế hoạch lựa chọn dòng máy bay A321 sử dụng làm máy bay vận tải chở hàng hóa, dự kiến đưa vào quý 4/2025 để khai thác đường bay khu vực, tiến tới mục tiêu xây dựng hãng bay vận tải hàng hóa trong giai đoạn từ năm 2029-2035.

Hiện Vietnam Airlines đã làm việc với các đối tác Airbus, Boeing, một số bên cho thuê máy bay (Lessors) như Air Lease, Aercap, Titan, ST Engineering, Avolon… để xúc tiến việc thuê tàu chở hàng. Mục tiêu của hãng hàng không quốc gia là sẽ thành lập hãng hàng không chuyên chở hàng hóa với tốp 2 ở khu vực Đông Nam Á và tốp 10 khu vực châu Á.

Theo các chuyên gia hàng không, việc thị trường có thêm một hãng chuyên chở hàng hóa sẽ góp phần giúp Việt Nam lấy lại và cân bằng thương quyền vận chuyển hàng không giữa Việt Nam với các hãng nước ngoài. Từ đó, giúp giảm giá thành vận chuyển hàng hóa hàng không một cách đáng kể cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu trong nước, hỗ trợ doanh nghiệp FDI giải quyết bài toán về chi phí và tự tin phát triển kinh doanh bền vững tại Việt Nam. Khi có thêm hãng hàng không chuyên chở hàng hóa, với điểm đến là các trung tâm (hub) trên thế giới, sẽ góp phần tạo thêm nhiều cơ hội phát triển kinh tế Việt Nam, phù hợp với định hướng hội nhập kinh tế quốc tế trong bối cảnh mới, theo Nghị quyết số 59 của Bộ Chính trị.