Lãnh đạo Cục Thuế: Thuế khoán không còn phù hợp, nhiều hộ kinh doanh bán hàng xuyên biên giới

Theo lãnh đạo Cục Thuế, hình thức thuế khoán đã không còn phù hợp với thực tế hiện nay vì quy mô hoạt động kinh doanh đã khác trước.

Không truy thu thuế khoán

Tại buổi trả lời trực tuyến nhằm tháo gỡ vướng mắc cho hộ kinh doanh khi chuyển sang kê khai theo doanh thu thực tế ngày 17/6 do báo VNExpress tổ chức, anh Hoàng Huy ở Nam Định cho biết, gia đình anh bán hàng cơm online từ năm 2018. 

Gần đây, cơ quan thuế đã liên hệ với gia đình và thông báo truy thu hơn 1 tỷ đồng, tính từ thời điểm đó tới nay. Anh Huy muốn hỏi, hiện nay có quy định truy thu hay không và truy thu như thế nào?

Trả lời câu hỏi này, ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), cho biết, cần phân biệt rõ giữa kinh doanh online và hình thức thuế khoán áp dụng cho hộ kinh doanh cố định. 

“Kinh doanh online, tương tự hoạt động trên các sàn thương mại điện tử (mà Tổng cục Thuế đã xây dựng cổng dành riêng từ năm ngoái), có đặc trưng là dòng tiền rõ ràng. Do đó, cá nhân hay hộ kinh doanh online sẽ thực hiện kê khai và nộp thuế theo từng lần phát sinh, theo tháng hoặc quý, dựa trên doanh thu thực tế”, ông Sơn nói.

Theo đó, cơ quan thuế sẽ xác định nghĩa vụ thuế dựa trên tổng doanh thu kê khai và tỷ lệ phần trăm trên doanh thu tương ứng. 

Ví dụ, kinh doanh thương mại là 1,5%, dịch vụ 5%. Trường hợp người làm tiếp thị liên kết hoặc livestream bán hàng thuê cho công ty, phần thu nhập này sẽ được tính như tiền lương, tiền công.

Các hộ kinh doanh cố định sẽ kê khai doanh thu dự kiến cho năm tiếp theo. Dựa trên tờ khai này, cơ quan thuế sẽ kết hợp với các dữ liệu như diện tích cửa hàng, số lượng nhân công, chi phí điện nước hàng tháng và doanh số của năm liền kề để đánh giá.

Theo ông Sơn, thông qua hội đồng tư vấn xã, phường, mức doanh thu dự kiến sẽ được xác định và thông báo đến hộ kinh doanh trước ngày 20/1 hàng năm. Danh sách này được công khai theo quy định. Sau đó, hộ kinh doanh sẽ nộp thuế hàng tháng hoặc quý theo mức doanh thu đã được thống nhất.

Tuy nhiên, nếu hộ khoán có thay đổi quy mô kinh doanh (diện tích kinh doanh, lao động, doanh thu...), sẽ phải thông báo khai, điều chỉnh tờ khai. Cơ quan thuế căn cứ vào tờ khai, cơ sở dữ liệu và nếu xác định doanh thu khoán thay đổi từ 50% trở lên thì thông báo thay đổi mức thuế khoán cho hộ kinh doanh.

Việc điều chỉnh này chỉ áp dụng cho kỳ kê khai tiếp theo và không truy thu phần thuế của các tháng trước đó. Đây là điểm khác biệt rõ ràng giữa kinh doanh online và hộ kinh doanh cố định, dù cả hai đều tính thuế theo tỷ lệ trên doanh số tùy theo ngành nghề.

Lãnh đạo Cục Thuế ví dụ, trong tháng 6, hộ kinh doanh đạt 300 triệu đồng doanh thu thay vì 50 triệu đồng như bình thường, hộ kinh doanh sẽ phải khai báo điều chỉnh để nộp thuế theo mức 300 triệu đồng trong tháng 7. Nhưng nếu tháng sau lại giảm xuống trên 50%, các hộ kinh doanh tiếp tục báo cáo để điều chỉnh.

Khuyến khích chuyển đổi lên doanh nghiệp

Từ 1/6, theo Nghị định 70, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.

Đồng thời, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh chậm nhất trong 2026.

Ông Sơn cho rằng, hình thức thuế khoán đã không còn phù hợp với thực tế hiện nay vì quy mô hoạt động kinh doanh đã khác trước. Các hộ kinh doanh không chỉ buôn bán tại một địa điểm, họ hoạt động trên các sàn thương mại điện tử, nền tảng mạng xã hội. Thậm chí, nhiều hộ còn có chuỗi cửa hàng, kinh doanh xuyên biên giới.

Việc thu thuế khoán đang có nhiều hạn chế. Ngành thuế đang hướng tới cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hộ kinh doanh kê khai và nộp thuế.

Tuy nhiên, do đóng thuế theo hình thức khoán, các hộ kinh doanh khó có cơ hội hưởng ưu đãi thuế như thuế thu nhập doanh nghiệp mà doanh nghiệp được hưởng.

Bên cạnh đó, việc tính thuế trên doanh thu, đặc biệt với những ngành hàng khác nhau và quy mô lớn, không phản ánh đúng thực tế lãi lỗ của hộ kinh doanh, gây ra sự thiếu công bằng.

“Cơ quan thuế luôn khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp siêu nhỏ. Các hộ kinh doanh sẽ nhận được sự hỗ trợ về chính sách từ cơ quan Nhà nước. Nếu kinh doanh có lãi thì đóng góp cho ngân sách nhà nước, ngược lại, họ không phải nộp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều hộ kinh doanh vẫn còn e ngại do tâm lý muốn duy trì sự đơn giản trong hoạt động, dù nhiều địa phương đã có chính sách hỗ trợ. Cơ quan thuế sẽ tiếp tục tuyên truyền, nghiên cứu các giải pháp hỗ trợ, giúp người dân, hộ kinh doanh hiểu rõ hơn về lợi ích lâu dài và công bằng khi chuyển đổi”, lãnh đạo Cục Thuế cho hay.