Láng Le - Bàu Cò, trang sử vàng ký ức của Nam bộ

Láng Le - Bàu Cò (xã Tân Nhựt, TP.HCM) - địa danh thiên nhiên gợi tả một vùng sông nước thanh bình, nơi các loài chim: le le, cúm núm, cồng cộc, diệc… và những cánh cò trắng muốt tìm về, ít ai ngờ rằng "mảnh đất lành chim đậu" ngay cửa ngõ phía tây nam Sài Gòn, lại từng là "địa chỉ đỏ" trong chiến tranh, góp phần làm nên trang sử vàng chói lọi của Nam bộ thành đồng.

NHỮNG CÂU CHUYỆN VỀ LÁNG LE - BÀU CÒ

Sáng 24.10, tại xã Tân Nhựt (TP.HCM), Sở VH-TT TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học về di tích lịch sử Láng Le - Bàu Cò nhằm khẳng định tầm vóc và giá trị di sản của khu di tích, với sự tham gia của các nhà nghiên cứu lịch sử và các cơ quan quản lý văn hóa.

Trong Gia Định thành thông chí, Trịnh Hoài Đức viết: Địa danh Tân Nhựt có từ thời Vua Gia Long (1802 - 1820). Tân Nhựt thôn thuộc H.Tân Long, phủ Tân Bình, trấn Phiên An. Đến năm 1836, thời vua Minh Mạng, cư dân ngày một đông đến khai khẩn đất đai, các ấp thôn mới được thành lập nên H.Tân Long có 6 tổng, Tân Nhựt là một trong 4 thôn - thuộc tổng Long Hưng Thượng.

PGS-TS Hà Minh Hồng, Phó chủ tịch Hội Khoa học lịch sử TP.HCM, kể: "Thời ấy, kênh rạch chằng chịt, đất chua phèn chỉ thích hợp trồng thơm (dứa, khóm) nên người dân gọi khu vực ấy là Vườn Thơm. Có một người đàn bà đến mưu sinh bằng nghề bán rượu ở đầu kinh nên bà con gọi là Bà Rượu và con kinh vì thế trở thành kinh Bà Rượu luôn, lâu dần người Nam bộ đọc trại thành kinh Bà Vụ. Do vùng bưng có những láng và bàu nước hội tụ nên nhiều loài chim bay tới, vì vậy nhân dân gọi mảnh đất thân thương của mình bằng cái tên mộc mạc là Láng Le - Bàu Cò cho tới ngày nay".

Trong giai đoạn 1930 - 1954, Láng Le - Bàu Cò khẳng định tầm quan trọng khi Xứ ủy Nam bộ chọn làm căn cứ đứng chân của cơ quan đầu não Tỉnh ủy Chợ Lớn và Ủy ban kháng chiến hành chánh thành phố Sài Gòn - Gia Định - Chợ Lớn.

Có vị trí "căn cứ tiền tiêu" chiến lược nên Láng Le - Bàu Cò thuộc căn cứ Vườn Thơm trở thành khu kháng chiến gần như bất khả xâm phạm, bảo vệ vùng ven đô Sài Gòn - Chợ Lớn trong hai cuộc kháng chiến. Đặc biệt, trận chống càn Láng Le - Bàu Cò ngày 15.4.1948 là cuộc đối đầu kinh điển của chiến thuật phi đối xứng với Pháp. Bằng sự gan dạ và mưu trí, quân ta đã hạ 300 tên địch, bắt sống 30 lính đánh thuê, phá hủy 5 xe quân sự. Chiến thắng Láng Le - Bàu Cò làm thất bại chiến lược "tốc chiến, tốc thắng" của Pháp, làm thất bại âm mưu tiêu diệt lực lượng chủ lực và căn cứ Vườn Thơm. Trong chống Mỹ, Láng Le - Bàu Cò tiếp tục làm nơi trú quân, cất giấu vũ khí, và bàn đạp tiến công vào nội đô Sài Gòn. Xuân Mậu Thân năm 1968, nơi đây giữ vai trò quan trọng hỗ trợ lực lượng biệt động và các đơn vị chủ lực chiến đấu, tạo tiếng vang lớn trên chiến trường Nam bộ.

Để ghi nhớ chiến công của các lực lượng, công trình Khu di tích lịch sử Láng Le - Bàu Cò được Huyện ủy Bình Chánh xây dựng năm 1998 tại ấp 1, xã Tân Nhựt có diện tích khoảng 10.000 m², gồm có nhà truyền thống, tượng đài chiến thắng, nhà bia và bia tưởng niệm. Ngày 5.8.2003, UBND TP.HCM đã xếp hạng công trình này là di tích lịch sử cấp TP.

KIẾN NGHỊ XẾP HẠNG DI TÍCH CẤP QUỐC GIA

Khẳng định di tích Láng Le - Bàu Cò là di sản vô giá, ghi dấu những trang sử hào hùng của dân tộc VN và cả vùng đất Nam bộ, các ý kiến tham gia hội thảo đều đồng tình phải có biện pháp bảo tồn và phát huy các giá trị di tích, trước tiên là phải sớm hoàn thiện hồ sơ xin xếp hạng di tích cấp quốc gia vì "thời gian chẳng chờ ai đâu".

Nhà văn Trầm Hương, Phó chủ tịch Hội Nhà văn TP.HCM, chia sẻ: "Tôi với đạo diễn Nguyễn Hoàng mới xuống đây tìm bối cảnh để làm phim về nhà thơ Hoài Vũ, đi hoài cả ngày vẫn không thấy rừng tràm ở đâu để quay. Vì vậy, việc phục dựng lại những "hệ sinh thái xưa" - đặc trưng của vùng bưng biền sông nước, hay tái hiện không gian lịch sử ở khu di tích để giáo dục truyền thống là điều vô cùng cấp thiết". "Chúng ta phải làm nhanh, vì chỉ vài năm nữa thôi những nhân chứng "tuổi cao sức yếu" sẽ không còn thời gian chờ chúng ta", tác giả Trong cơn lốc xoáy khẩn thiết.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đỗ Gia Bảo (Trung tâm bảo tồn di tích, Sở VH-TT TP.HCM) kiến nghị cần xây dựng tuyến du lịch Theo dấu chân kháng chiến Nam bộ, kết nối Láng Le - Bàu Cò với Khu truyền thống cách mạng Vườn Thơm - Bà Vụ, địa đạo Củ Chi, Bến Dược… và các di tích trong vùng. "Trong kỷ nguyên số, cần chủ động xây dựng hình ảnh di tích trên không gian mạng qua website, fanpage; sản xuất video ngắn, podcast, phim tài liệu, clip kể chuyện nhân chứng trên nền tảng số để công chúng trẻ tiếp cận; Thiết kế tour thực tế ảo, bản đồ tương tác trực tuyến giúp du khách tham quan từ xa", ông Bảo nhấn mạnh.

Với những cơ sở khoa học của khu di tích Láng Le - Bàu Cò cùng những giá trị lịch sử vô giá, ông Lê Quang Thuận (Phòng Văn hóa Xã hội xã Tân Nhựt) mong muốn cơ quan chuyên môn của Sở VH-TT TP.HCM tiến hành khảo sát, thẩm định và sớm trình hồ sơ đề nghị công nhận Láng Le - Bàu Cò là di tích lịch sử cấp quốc gia vì hoàn toàn xứng đáng.