Làn sóng rút lui của các nhà bán lẻ online có tư duy 'bán cho vui'

Sau giai đoạn bùng nổ nhờ đại dịch và sự dịch chuyển mạnh mẽ sang mua sắm online, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang chứng kiến một làn sóng rút lui chưa từng có từ các nhà bán hàng nhỏ lẻ.

Theo báo cáo mới nhất của nền tảng dữ liệu thông minh Metric.vn, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, số lượng shop có phát sinh đơn hàng đã giảm hơn 80.000 so với cùng kỳ năm ngoái, và giảm hơn 55.000 so với nửa cuối năm 2024.

Có thể nói, thị trường thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang bước vào một giai đoạn "thanh lọc" chưa từng có, cuộc chơi không còn dành cho những ai "bán thêm cho vui" hay "mở shop xả hàng" mà đòi hỏi tư duy dài hạn, chiến lược rõ ràng và đầu tư bài bản.

Kinh doanh online không còn dành cho "tay mơ"

Một khảo sát nhanh của Tuổi Trẻ trên các hội nhóm người bán Shopee, TikTok Shop, Lazada... cho thấy không ít chủ shop online đang lâm vào tình trạng hụt hơi, thậm chí tính chuyện rời bỏ cuộc chơi.

Những bài đăng với nội dung như "áp lực quá, chắc nghỉ", "thanh lý kho để quay về công việc cũ"... xuất hiện ngày một nhiều.

"Trước đây, bán hàng online chỉ cần sản phẩm bắt mắt, giá tốt là có đơn. Giờ muốn tồn tại phải vận hành như một doanh nghiệp chuyên nghiệp thực thụ" - ông Bùi Hữu Nghĩa, nhà sáng lập thương hiệu thời trang chuyên bán trên sàn TMĐT Vicolas, chia sẻ với Tuổi Trẻ.

Theo ông Nghĩa, chỉ trong nửa đầu năm 2025, tổng chi phí để xử lý một đơn hàng trên Shopee đã tăng từ mức khoảng 15% lên hơn 20% giá trị sản phẩm. Khoản phí này bao gồm phí nền tảng, phí tham gia chương trình khuyến mãi, voucher, chi phí quảng cáo, vận chuyển...

Không dừng lại ở đó, các nhà bán hàng còn phải đối mặt với hàng loạt nghĩa vụ và chi phí phát sinh như xuất hóa đơn đầu ra - đầu vào đầy đủ, tham gia bảo hiểm xã hội cho nhân viên, cung cấp chứng từ nguồn gốc sản phẩm và thực hiện đầy đủ trách nhiệm thuế.

"Nếu không tính toán kỹ lưỡng từng khoản chi, người bán rất dễ rơi vào cảnh lỗ vốn, càng bán càng lỗ", ông Nghĩa nhận định.

Cùng với áp lực chi phí tăng mạnh, việc các sàn TMĐT đồng loạt siết chặt quy trình vận hành nhằm nâng cao trải nghiệm người tiêu dùng cũng khiến nhiều nhà bán hàng gặp khó, buộc phải thích nghi để có thể tồn tại.

"Từ việc giữ đều lượng tiếp cận (traffic), duy trì khuyến mãi theo đúng quy định, cho đến phản hồi khách kịp thời, tránh giao hàng trễ hay sai sót trong đơn... đều là những "kỹ năng sinh tồn" bắt buộc chủ shop phải nằm lòng" - chị T., nhà bán hàng trên một sàn TMĐT lớn, cho biết.

Theo các nhà bán hàng, chỉ cần một lỗi nhỏ kỹ thuật như phản hồi trễ, giao thiếu hàng hoặc bị khách khiếu nại cũng có thể khiến shop bị trừ điểm tín nhiệm, giảm hiển thị, thậm chí bị tạm khóa gian hàng.

"Thậm chí, nhiều lỗi kỹ thuật không đến từ người bán mà do yếu tố khách quan như đơn vị vận chuyển chậm, hệ thống lỗi hay khách xác nhận giao hàng trễ, khách hàng khiếu nại không đúng, phần thiệt hại vẫn do nhà bán gánh chịu...", một người bán hàng khác than thở.

Khách hàng ngày càng đề cao thương hiệu, độ tin cậy

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Phương Lâm - giám đốc Công ty nghiên cứu thị trường TMĐT YouNet ECI - khẳng định khách hàng ngày càng đề cao thương hiệu, mức độ tin cậy và trải nghiệm mua hàng, thay vì yếu tố giá rẻ là động lực chính thúc đẩy hành vi mua sắm như trước đây.

Dẫn số liệu từ báo cáo mới nhất của YouNet, ông Lâm cho biết dù số lượng nhà bán có doanh thu giảm, song doanh thu bình quân của mỗi nhà bán còn trụ lại trên sàn tăng tới 27,6% so với cùng kỳ.

Giá trị trung bình mỗi sản phẩm bán ra cũng nhích nhẹ 5,4%. Đặc biệt, nhóm gian hàng Mall Shop - gian hàng được vận hành bài bản và có kiểm soát về nguồn gốc hàng hóa - ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu ấn tượng đến 34% so với cùng kỳ năm ngoái.

"Người bán online bắt buộc phải xây dựng uy tín lâu dài, thấu hiểu hành vi tiêu dùng và đầu tư bài bản vào vận hành nếu muốn trụ lại trên thị trường", ông Lâm nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Việt Dũng - chuyên gia marketing, giảng viên Trường đại học Ngoại thương - cho rằng người bán nhỏ cần từ bỏ tư duy "bán thử", "làm thêm" mà cần tiếp cận TMĐT bằng tư duy chuyên nghiệp ngay từ đầu.

Điều này đòi hỏi người bán hàng phải đầu tư vào chất lượng sản phẩm, hình ảnh, dịch vụ, khâu hậu mãi và đặc biệt là xác định rõ phân khúc khách hàng mục tiêu.

"Các nhà bán hàng cần tập trung khai thác phân khúc ngách, những lĩnh vực mà doanh nghiệp lớn chưa thể bao phủ hết, như sản phẩm thủ công, đặc sản vùng miền hay hàng bắt trend. Đây là vùng đất hứa nếu biết cách vận hành hợp lý", ông Dũng nói.

Ông Dũng cũng khuyến cáo các chủ shop cần thiết lập bộ máy tinh gọn, tận dụng công cụ số và trí tuệ nhân tạo để giảm chi phí, đồng thời làm chủ dữ liệu khách hàng nhằm điều chỉnh chiến lược sản phẩm, giá và quảng cáo theo thời gian thực.