Làm sao khơi thông giải ngân vốn ODA để đầu tư vốn cho hạ tầng các tỉnh phía Nam?

Hiện nay, nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ở các tỉnh, thành khu vực phía Nam rất lớn và cấp bách.

Nhu cầu vốn ODA cho cơ sở hạ tầng ở các tỉnh phía Nam rất lớn và cấp bách

Ngày 3-10, Bộ Tài chính tổ chức tập huấn Nghị định số 242 của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài cho cán bộ sở, ngành chức năng và ban quản lý dự án của 15 tỉnh, thành phía Nam tại TP.HCM.

Ông Nguyễn Quốc Phương - Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại, Bộ Tài chính - cho hay trong hơn 30 năm qua, nguồn vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. 

Rất nhiều công trình giao thông, đường cao tốc, bệnh viện, trường học, các dự án về năng lượng sạch, môi trường, y tế, giáo dục đều có dấu ấn của nguồn vốn này.

Các dự án đã hoàn thành như: cầu Cần Thơ, cầu Mỹ Thuận, cải thiện môi trường TP.HCM, đường sắt đô thị Bến Thành - Suối Tiên; cao tốc Bến Lức - Long Thành, Long Thành - Dầu Giây… sử dụng nguồn vốn này, có vai trò quan trọng trong hạ tầng giao thông.

Nhiều công trình quan trọng khác từ vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài đang triển khai như: các dự án đường bộ ven biển ở Đồng bằng sông Cửu Long với tổng số vốn vay nước ngoài hơn 3 tỉ USD; Dự án chống chịu biến đổi khí hậu vùng Đồng bằng sông Cửu Long; 

Dự án 1 triệu ha lúa trị giá 315 triệu USD; các dự án chuyển đổi tổng hợp (dự án MERIT) trị giá gần 500 triệu USD...

Hiện nay nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ở các tỉnh, thành khu vực phía Nam rất lớn và cấp bách, nhất là đầu tư cho chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, ứng phó biến đổi khí hậu…

"Dù vậy việc huy động, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi vẫn còn hạn chế như thủ tục phức tạp, tiến độ giải ngân chưa đáp ứng yêu cầu, công tác phối hợp giữa các cơ quan đôi khi chưa đồng bộ. Một số cơ chế còn chồng chéo, gây khó khăn cho các chủ dự án, bộ, ngành và địa phương" - ông Phương nói.

Trong giai đoạn "chuyển mình" của đất nước, với mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% năm 2025 và hai con số trong các năm sau, ông Phương cho rằng nhu cầu vốn cho các dự án là rất lớn.

Đơn cử, các dự án trọng điểm tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long như Dự án giảm nghèo DPO với tổng vốn vay nước ngoài hơn 3 tỉ USD, Dự án chống chịu biến đổi khí hậu vùng Đồng bằng sông Cửu Long và chuyển đổi tổng hợp (MERIT, trị giá gần 500 triệu USD), hay Dự án 1 triệu ha lúa trị giá 315 triệu USD vay vốn Ngân hàng Thế giới (WB), đang đòi hỏi một cơ chế quản lý vốn linh hoạt và hiệu quả.

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa, đại diện Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại, cho hay nghị định tập trung vào bốn nhóm giải pháp lớn, có tính đột phá. Thứ nhất là đơn giản hóa các thủ tục hành chính. Thứ hai là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Thứ ba là hoàn thiện cơ chế và tháo gỡ các vướng mắc cụ thể.

Thứ tư là việc cho phép thực hiện rút vốn trên môi trường điện tử, là một bước tiến quan trọng, phù hợp xu thế chuyển đổi số và yêu cầu của nhà tài trợ.

Bày tỏ sự lạc quan và kỳ vọng vào những thay đổi mà Nghị định 242 mang lại, ông Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng ADB tại Việt Nam, cho biết hiện ADB đang phối hợp với TP.HCM triển khai dự án kiểm soát thoát lũ đô thị và đang trong giai đoạn chuẩn bị quyết định đầu tư.

"Với quy định thông thoáng hơn trong Nghị định 242, ADB lạc quan việc chuẩn bị dự án giữa ADB và cơ quan chủ quản sẽ nhanh hơn", ông Hùng nhấn mạnh.

TP.HCM cần rất nhiều vốn để phát triển hạ tầng giao thông, cấp thoát nước và hạ tầng đô thị

Từ góc độ địa phương, ông Trần Hoàng Sơn, Phó giám đốc Sở Tài chính Đắk Lắk, cho biết Nghị định 242 đã đổi mới và tháo gỡ nhiều vấn đề địa phương đang vướng mắc, tạo thuận lợi cho địa phương tiếp cận nguồn vốn ODA phục vụ phát triển của địa phương.

Tuy nhiên ông Sơn cũng đề xuất bỏ quy định trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề xuất dự án. Ngoài ra Bộ Tài chính nên hỗ trợ thêm các địa phương về thư quan tâm bảo đảm tài trợ, cam kết của nhà tài trợ là những vấn đề mà hầu hết các địa phương đang lúng túng.

Ông Lê Hồng Thái, đại diện Ban Giao thông TP.HCM, cho biết TP cần rất nhiều vốn để phát triển hạ tầng giao thông, cấp thoát nước và hạ tầng đô thị.

Theo đó ODA là nguồn vốn rất quan trọng, tuy nhiên việc sử dụng nguồn vốn ODA trước đây đã phát sinh những khó khăn do độ vênh giữa quy định của các nhà tài trợ và pháp luật Việt Nam, cũng như hợp đồng quốc tế. 

Vì vậy ông cho rằng việc Chính phủ ban hành Nghị định 242 là một hành động kịp thời và cần thiết để giảm thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện và kết thúc dự án ODA.

Ông Thái đề xuất trong quá trình thực hiện, cơ quan thực thi rất mong muốn được làm, làm nhanh và làm đúng, nhưng "sợ nhất là làm sai", nên rất mong có những hướng dẫn quy định rõ ràng để những người thực thi có cơ sở thực thi, và thực thi đúng sẽ giúp ích cho việc phát triển cơ sở hạ tầng TP.