Lạc quan sớm với đàm phán thương mại Mỹ - Trung?

Dự kiến hôm nay, Mỹ và Trung Quốc tiến hành đàm phán thương mại vòng thứ 2 giữa nhiều tín hiệu tích cực, nhưng liệu căng thẳng hai bên có thể sớm giải quyết?

Cuối tuần qua, một chiếc Boeing 373 MAX có lớp sơn màu xanh, mang biểu tượng của Hãng hàng không Hạ Môn (Xiamen Air, Trung Quốc) đã quá cảnh tại Hawaii (Mỹ) được cho là để tiếp nhiên liệu rồi bay đến Trung Quốc.

Một số dấu hiệu tích cực

Theo Reuters, chiếc máy bay trên do Hãng Boeing chuyển giao cho Xiamen Air trong giai đoạn "đình chiến" về thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Hồi tháng 4, Trung Quốc yêu cầu các hãng hàng không nước này dừng tiếp nhận máy bay Boeing đã đặt hàng nhằm trả đũa chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Lẽ ra, từ thời điểm trên đến hết năm 2025, Boeing dự kiến bàn giao 50 chiếc máy bay thương mại cho các đối tác Trung Quốc và khoảng 41 chiếc trong số này đã được sản xuất hoặc sắp hoàn thiện. Thế nhưng, kế hoạch đã phải đình lại. Khi đó, ít nhất 3 máy bay Boeing 737 MAX đã từ trung tâm hoàn thiện ở Trung Quốc phải bay ngược về Mỹ vì quyết định của Bắc Kinh.

Không những vậy, tờ South China Morning Post hôm qua (8.6) đưa tin Trung Quốc đã phê duyệt một số đơn xin xuất khẩu đất hiếm và sẵn sàng tăng cường đối thoại với các quốc gia về kiểm soát xuất khẩu. Thời gian qua, đất hiếm cũng là một vũ khí quan trọng mà Bắc Kinh sử dụng để đối đầu với Washington bằng cách tạm ngưng xuất khẩu và thậm chí cấm cung cấp cho nhiều đối tác Mỹ. Việc thiếu nguồn cung đất hiếm đã gây khó khăn không nhỏ cho nhiều doanh nghiệp Mỹ bởi sự quan trọng của loại vật liệu này đối với nhiều lĩnh vực, ngành nghề. Vì thế, đất hiếm cũng trở thành lá bài quan trọng trên bàn đàm phán thương mại Mỹ - Trung. Theo Reuters dẫn một số nguồn tin, Trung Quốc đã cấp phép xuất khẩu tạm thời để bán cho 3 nhà sản xuất ô tô hàng đầu của Mỹ, và trong đó có một số giấy phép giá trị đến 6 tháng.

Liên quan vấn đề đất hiếm, sau cuộc gọi với Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 5.6 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Trump thông báo hai bên đã đạt nhiều dấu hiệu tích cực, đồng thời khẳng định Bắc Kinh đã đồng ý "cởi trói" việc xuất khẩu đất hiếm vào Mỹ.

Việc Boeing có thể chuyển giao máy bay trở lại cho đối tác Trung Quốc cũng như động thái mới của nước này đối với xuất khẩu đất hiếm được hiểu như các động thái hạ nhiệt căng thẳng từ Bắc Kinh. Đây là dấu hiệu tích cực cho vòng đàm phán thương mại lần thứ 2 dự kiến diễn ra tại London (Anh) vào hôm nay 9.6.

Bên cạnh đó, cũng sau cuộc điện đàm trên, chủ nhân Nhà Trắng còn cho biết ông được mời đến thăm chính thức Bắc Kinh. Đây cũng là một dấu hiệu hạ nhiệt khác cho căng thẳng thương mại giữa hai bên.

Có tạo được đột phá?

Thế nhưng, các diễn biến trên chưa đủ đảm bảo kết quả đàm phán hôm nay sẽ mang tính đột phá.

Bởi trước hết, giữa Mỹ và Trung Quốc tồn tại nhiều bất đồng sâu sắc không chỉ liên quan thương mại. Điển hình, phát biểu tại Đối thoại Shangri-La (Singapore) vào ngày 31.5 vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth nhấn mạnh cam kết của Washington đối với khu vực, đồng thời chỉ trích mạnh mẽ Trung Quốc. Ngay cả với riêng vấn đề kinh tế, kể từ khi hai bên bùng phát thương chiến vào năm 2018 (trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump) thì đến nay, căng thẳng vẫn chưa bao giờ thực sự xuống thang, ngay cả giai đoạn dưới thời Tổng thống Joe Biden (từ tháng 1.2021 - 1.2025). Ngược lại, bất đồng chỉ ngày càng sâu sắc, nên khó giải quyết một sớm một chiều.

Bên cạnh đó, chỉ sau vài tuần hai bên đạt thỏa thuận "đình chiến" 90 ngày từ kết quả đàm phán ngày 11.5, Tổng thống Trump mới đây đã cáo buộc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận. Hay ngày 20.5, Bắc Kinh đã lên tiếng phản đối việc Bộ Thương mại Mỹ ban hành hướng dẫn mới về việc sử dụng chip bán dẫn tiên tiến. Hướng dẫn này cảnh báo nếu sử dụng các loại chip của Trung Quốc, có đề cập cụ thể chip Ascend chuyên về trí tuệ nhân tạo (AI) của Huawei, mà không có sự đồng ý của Washington thì sẽ vi phạm nguyên tắc xuất khẩu vào Mỹ.

Ngoài ra, Tổng thống Trump đang ủng hộ mạnh mẽ "Một dự luật đẹp lớn" - một đạo luật ngân sách đang gây nhiều tranh cãi và khiến ông bị tỉ phú Elon Musk chỉ trích dẫn đến bùng nổ căng thẳng giữa hai người. Ước tính, đạo luật này nếu có hiệu lực có thể khiến Mỹ thâm hụt ngân sách thêm 2.400 tỉ USD trong 10 năm tới. Và giải pháp bù đắp của ông Trump chính là nguồn thu từ chính sách thuế quan đối với hàng hóa nước ngoài. Chính vì thế, Nhà Trắng có thể sẽ không có nhiều sự lùi bước đối với chính sách thuế quan, gây áp lực không nhỏ lên việc giải quyết thương chiến Mỹ - Trung.