Lá chắn Vòm Vàng của Tổng thống Trump

Sáng kiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump về xây dựng hệ thống phòng thủ đa tầng mang nhiều hứa hẹn nhưng cũng không kém hoài nghi.

Tổng thống Trump vừa công bố kế hoạch xây dựng mạng lưới phòng thủ tên lửa nhiều tầng với tên gọi Vòm Vàng, đặt mục tiêu bảo vệ đất nước khỏi các mối đe dọa từ tên lửa hiện đại của đối thủ. Phát biểu từ Phòng Bầu dục hôm 20.5, ông Trump muốn hệ thống phòng thủ này hoạt động ngay trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào đầu năm 2029, và đã bổ nhiệm đại tướng Michael Guetlein, phó tư lệnh phụ trách tác chiến của Lực lượng Không gian Mỹ, lãnh đạo dự án Vòm Vàng.

Khiên chắn cho nước Mỹ

Tổng thống Trump từ cuối tháng 1 đã chỉ đạo nghiên cứu "Vòm Sắt cho nước Mỹ", lấy cảm hứng từ hệ thống phòng không đa tầng Vòm Sắt của Israel. "Lá chắn tên lửa Vòm Vàng sẽ có khả năng đánh chặn tên lửa được phóng từ bên kia bán cầu và thậm chí cả trong không gian. Chúng tôi sẽ có hệ thống tốt nhất từng được chế tạo", ông phát biểu ngày 20.5. Ông chủ Nhà Trắng cho biết thêm Canada cũng đã liên hệ muốn hợp tác trong dự án phòng thủ này.

Theo tờ The Guardian, sáng kiến trên được triển khai do ông Trump tin rằng đến lúc Mỹ cần có một hệ thống phòng thủ mang khả năng phát hiện và phá hủy tên lửa được phóng từ những quốc gia là đối thủ của Washington. Lầu Năm Góc cũng ngày càng quan ngại về các mối đe dọa tấn công tầm xa. Tuần trước, Cơ quan Tình báo quốc phòng Mỹ đã công bố báo cáo đánh giá số lượng tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) của những quốc gia như Nga, Trung Quốc hay CHDCND Triều Tiên.

Sáng kiến Vòm Vàng cho thấy chính quyền Mỹ đang dành sự quan tâm cho phòng thủ lãnh thổ toàn diện. Theo bài viết của Viện Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) ngày 12.5, hệ thống tên lửa đánh chặn được xây dựng cách đây nhiều thập niên đã không còn phù hợp với bối cảnh hiện nay, khi nhiều cường quốc đã phát triển tiềm lực quân sự. Theo phân tích của CSIS, Vòm Vàng sẽ được phát triển theo 2 hướng. Trước hết là củng cố hệ thống vũ khí đánh chặn thế hệ mới, phóng từ mặt đất và trên biển. Tiếp đó là xây dựng cảm biến và công nghệ đánh chặn từ không gian. Các tầng phòng thủ nói trên sẽ được tích hợp vào mạng lưới chỉ huy thống nhất, từ đó tạo thành "tấm khiên" bảo vệ Mỹ trước các loại tên lửa.

Nhiều thách thức

Vòm Vàng là sáng kiến quân sự đầy tham vọng của ông Trump, song cũng đặt ra những dấu hỏi về thời gian phát triển và chi phí. Tổng thống Mỹ nói dự án sẽ tốn khoảng 175 tỉ USD và sẽ vận động quốc hội thông qua dự luật chi tiêu, sẽ huy động 25 tỉ USD đầu tiên cho dự án. Giới quan sát cho rằng sẽ cần số vốn nhiều hơn để xây dựng chương trình phòng thủ tên lửa tiên tiến, lĩnh vực vốn bị thiếu đầu tư trong những năm qua, đặc biệt tính cả chi phí phát triển hệ thống trong không gian. Thậm chí, thượng nghị sĩ Cộng hòa Tim Sheehy (bang Montana) dự đoán chi phí có thể lên đến hàng ngàn tỉ USD.

Về mặt kỹ thuật, dù lấy cảm hứng từ Israel, diện tích lãnh thổ Mỹ rộng hơn Israel khoảng 430 lần, và Vòm Sắt của Tel Aviv được thiết kế để đánh chặn những tên lửa tầm ngắn. Do đó, ý định xây dựng tấm khiên đối phó những tên lửa hiện đại như ICBM và quy mô bao phủ toàn nước Mỹ sẽ là bài toán không dễ với giới hoạch định chính sách ở Washington. Cựu chuẩn đô đốc Mỹ Mark Montgomery nói với CNN rằng chế tạo được hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo có thể mất từ 7 - 10 năm, và cũng nhiều khả năng chỉ bố trí đủ để bảo vệ những địa điểm trọng yếu.

Nhiều chuyên gia đã so sánh sáng kiến Vòm Vàng của ông Trump với tầm nhìn của cố Tổng thống Mỹ Ronald Reagan vào năm 1983 về việc xây dựng hệ thống bảo vệ nước Mỹ khỏi các mối đe dọa tấn công hạt nhân. Tuy nhiên, kế hoạch của ông Reagan thất bại do các vấn đề kỹ thuật và chi phí. The New York Times cho hay Tổng thống Trump tự tin rằng Vòm Vàng sẽ không chịu chung số phận với tiềm lực và công nghệ mà Mỹ đang có.