Kỳ X: Quỷ Cốc Tử mưu lược toàn thư - Quyền thiên

Sau khi đã thấu hiểu đối phương bằng 'Sủy' và xác minh qua 'Ma', bước tiếp theo trong nghệ thuật thuyết phục của Quỷ Cốc Tử là thuật 'Quyền thiên' - bí quyết về sự ứng biến, tùy cơ cân nhắc để lời nói đạt sức thuyết phục cao nhất.

"Quyền" vốn mang nghĩa cái cân, hàm ý cân nhắc nặng - nhẹ, đúng - sai, đồng thời chỉ sự linh hoạt, uyển chuyển trong ứng xử. Trong tư tưởng Quỷ Cốc Tử, đây là khả năng điều chỉnh chiến lược giao tiếp sau khi đã nắm rõ tâm lý, phản ứng và bối cảnh của người đối thoại. Đây là bước hành động then chốt, nơi người thuyết phục quyết định cách nói, thái độ và phong thái phù hợp để đạt hiệu quả cao nhất.

Giao tiếp hiệu quả không nằm ở lời lẽ dài dòng hay áp đặt, mà ở đúng người, đúng lúc, đúng cách. Khi gặp người hoài nghi, lời phải gọn, sắc, rõ ý. Khi gặp người thích sĩ diện, cần mềm mỏng, uyển chuyển. Nói với người mưu trí, khôn ngoan thì cần có chiều sâu uyên bác; với học giả, phải hùng biện mạnh mẽ; với bậc tôn quý, cần khí thế đĩnh đạc; với người giàu có, nên dùng vẻ nho nhã, thanh cao; còn với người nghèo khổ thì nhấn mạnh lợi ích cụ thể. Đôi khi, phản biện không nhằm thắng thua, mà để khơi gợi suy nghĩ, khiến người nghe tự nhận ra điều cần tiếp thu.

Để thuật quyền thiên phát huy hiệu quả, cần phối hợp thuần thục ba giác quan: mắt quan sát, tai lắng nghe, miệng ứng đối. Sự kết hợp ấy giúp ta phản ứng linh hoạt, đọc vị tín hiệu ngầm và điều chỉnh thông điệp kịp thời. Cách nói quan trọng không kém nội dung. Giọng điệu, ánh mắt, biểu cảm, nếu được sử dụng đúng thời điểm, đều có thể trở thành "vũ khí" thuyết phục. Sự uyển chuyển này không phải là giả tạo, mà là nghệ thuật làm chủ không gian giao tiếp, tình huống và chính bản thân mình.

Trong quá trình đối thoại, sắc thái cảm xúc cũng phải linh hoạt - khi cần ai oán, khi âu lo, lúc vui mừng, khi phẫn nộ - sao cho phù hợp tình thế và mục tiêu. Chọn đúng phong thái giúp người thuyết phục kiểm soát mạch chính của câu chuyện và giữ thế chủ động, ngay cả khi hoàn cảnh thay đổi. Một lập luận đúng chưa chắc đã hiệu quả nếu sai người hoặc sai thời điểm; chỉ khi hợp người, hợp thời, lời nói mới đạt sức thuyết phục cao nhất.

Nguyên tắc quan trọng là biết giới hạn của lời nói. Không phải ai cũng có thể thuyết phục được. Có người không đủ năng lực tiếp nhận, có người cố chấp đến mức lời lẽ trở nên vô ích, thậm chí phản tác dụng. Khi ấy, biết dừng đúng lúc, tránh bế tắc hoặc chuyển hướng hợp lý không phải là thất bại, mà là biểu hiện của trí tuệ. Người nắm được nghệ thuật ứng biến sẽ biết khi nào nên lùi, khi nào nên tiến, khi nào cần nói cứng để đối phương lúng túng và khi nào nên mềm mỏng để mở đường thương lượng. Nói ít mà sâu, nói đúng thời điểm sẽ hiệu quả hơn trăm lời dài dòng.

Khổng Tử (551-479 TCN) là minh chứng sống động cho nghệ thuật này. Ông nổi tiếng biết tùy theo tính cách từng học trò để đưa ra lời khuyên khác nhau, tránh rập khuôn. Một lần, học trò Tử Lộ hỏi: "Nghe thấy một việc nên làm thì có làm ngay không?". Khổng Tử đáp: "Nhà ngươi còn cha và anh, hãy hỏi họ trước". Vài ngày sau, một học trò khác là Nhiễm Hữu cũng hỏi câu này, ông lại trả lời: "Có, làm ngay". Khi Công Tây Hoa thắc mắc, Khổng Tử giải thích: "Tử Lộ nóng nảy, cần kiềm chế; Nhiễm Hữu nhút nhát, cần thúc đẩy". Cùng một câu hỏi, hai câu trả lời - đó là nghệ thuật ứng biến dựa trên con người và hoàn cảnh.

Quỷ Cốc Tử đã nói: "Bình ngôn giả, quyết nhi cán dũng", tức dùng lời lẽ thẳng thắn, thẳng thắn để nói ra ý kiến, đồng thời dựa vào sự quả quyết, đáng tin cậy của bản thân trong lời nói để tăng sức thuyết phục. Nguyên tắc này vẫn còn nguyên giá trị: trong giao tiếp hiện đại, sự chân thành và bản lĩnh thường có sức thuyết phục hơn ngôn từ khéo léo.

Quỷ Cốc Tử cũng viết: "Người thông minh khi làm việc sẽ không dùng điểm yếu của mình, mà thường dùng điểm mạnh của người khác; không dùng cái lóng ngóng, vụng về của mình mà lợi dụng sự khéo léo, tinh tế của người khác, làm vậy mọi việc sẽ trở nên đơn giản, không còn khó khăn nữa". Ứng dụng trong đời sống hiện đại, đó là tinh thần biết khai thác trí tuệ, kinh nghiệm và nguồn lực của người khác để bổ sung cho thiếu sót của bản thân. Trong kinh doanh, điều ấy đồng nghĩa với việc học hỏi từ đối thủ, từ đồng nghiệp, từ đội ngũ để hoàn thiện sản phẩm, dịch vụ và nâng cao hiệu quả công việc.

Thuật "Quyền thiên" không phải là thủ thuật mưu mẹo, mà là nghệ thuật cân bằng, thấu cảm và điều hướng tinh tế. Người hiểu và vận dụng được sẽ tránh va vấp, vừa giữ lợi thế trong giao tiếp, lãnh đạo. Biết quan sát đúng lúc, lắng nghe đúng cách, nói đúng điều cần nói - đó chính là đỉnh cao của thuyết phục, khi người khác tự nguyện đồng hành cùng ta mà không thấy bị ép buộc.

"Quyền thiên" thuộc thiên thứ 9 trong 12 thiên mưu lược của cuốn sách "Quỷ Cốc Tử mưu lược toàn thư", được Nhà sáng lập - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ cẩn trọng tuyển chọn thuộc lĩnh vực Chính trị - Ngoại giao - Quân sự trong "Tủ sách Nền Tảng Đổi Đời".

(Đón đọc kỳ sau: Quỷ Cốc Tử Mưu lược toàn thư - Mưu thiên)