Kỳ bí 'động đá' đồi Cổ Thạch trăm năm tuổi

Tại xã Tuy An Đông, Đắk Lắk (xã An Ninh Đông, H.Tuy An, Phú Yên cũ), có một nơi lưu trữ những văn hóa đá trăm năm qua, người dân gọi nơi đây là 'động đá' hay còn tên gọi khác là đồi Cổ Thạch, với nhiều kiến trúc được làm bằng đá độc đáo.

"Động đá" còn lưu giữ những bờ, tường đá, giếng đá, nhà đá được xây dựng cách đây cả trăm năm, khiến du khách đến khám phá phải trầm trồ vì nét cổ kính, kỳ bí hiếm có này.

Theo ông Võ Văn Hùng (65 tuổi, ở thôn 6, xã Tuy An Nam), cái tênn"đồi Cổ Thạch" chỉ mới được du khách đến khám phá, tham quan đặt cho. Từ thời xưa, người dân vùng này quen gọi là "động đá", vì trên đồi chỉ toàn đá, những bờ, tường đá hay chuồng bò bằng đá cũng đã ngót nghét cả trăm năm tuổi.

Hệ thống bờ, tường đá cổ này không phải là những bờ đá đơn lẻ mà là một hệ thống liên kết dài hàng chục km trải khắp đồi rẫy. Các bờ tường đá có chiều cao trung bình từ 1 - 3 m, rộng từ 4 - 5 m, kéo dài từ lối đi trong làng lên khắp đồi rẫy.

Những bờ, tường đá ở đây được xây dựng bằng cách xếp những phiến đá chồng lên nhau mà không dùng chất kết dính, trải qua nhiều sương gió vẫn bền bỉ với thời gian. Áo ngoài những bờ thành là những mảng rêu phong đậm chất cổ điển, kì bí.

Ngoài hệ thống đường, bờ, tường độc đáo, những ngôi nhà cổ cũng góp phần làm nên vẻ đẹp bí ẩn của "động đá". Điều kỳ lạ là những ngôi nhà này đều được xây dựng theo một kiến trúc đặc biệt với tường nhà là những phiến đá được đẽo gọt từ những tảng đá lớn có sẵn trên đồi, được xếp chồng lên nhau mà không có chất kết dính. Nhà được xây một gian, khá thấp chỉ tầm 10 m, một cửa ra vào hướng đường đi.

Trải qua sự bào mòn của thời gian, "động đá" nay chỉ còn sót lại vài căn nhà cổ. Để tận dụng những công trình này, người dân địa phương cải tạo để trưng dụng làm chuồng nuôi bò.

Ông Hùng cũng cho biết: "Chuồng bò nhà tôi xây dựng cũng được gần 70 - 80 năm, từ thời ông bà để lại. Chẳng cần một chất kết dính nào, đá cứ vậy đem từ rẫy về dùng búa đập cho phẳng rồi chất lên. Ví dụ, chỗ nào chênh, thiếu thì mình dùng đá nhỏ để chêm vào tạo độ chắc. Ở đây còn có một giếng đá cũng được đào từ thời xưa, người dân làm nương rẫy ở lại qua trưa có nước để uống, sinh hoạt hoặc dùng cho bò uống".

Không chỉ thu hút du khách bằng những kiến trúc đá độc đáo từ thời xưa, "động đá" còn khiến du khách thích thú với cảnh quan cực đẹp khi phía đông giáp biển nhìn ra Vịnh Xuân Đài, xa xa là Hòn Yến (thuộc Vịnh Xuân Đài), mồm Cá Mập ngay dưới chân đồi cũng là một điểm check-in không thể bỏ lỡ.

Ông Trần Văn Biên, Chủ tịch UBND xã Tuy An Đông, cho biết: "Đồi đá nơi này có từ rất lâu, không nhớ thời gian cụ thể được, trước đây ông bà lấy đá từ trong rẫy để chất đá ranh bờ, dùng đá xây chuồng nuôi bò. Mục tiêu định hướng của địa phương cho khu vực "động đá" hay còn gọi là đồi Cổ Thạch này sẽ làm du lịch gắn liền với Gành Đá Đĩa để làm nên một tổng thể phát triển du lịch".