Kỳ 9: Gian nan ra hòn Bồ Cát, điểm A21 – A22

Hành trình đến hòn Bồ Cát là khó nhất trong các điểm cơ sở tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trên Vịnh Bắc Bộ; bởi hòn đảo này nằm sát đường phân định Vịnh Bắc Bộ (được Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ký cuối năm 2000) và được bảo vệ nghiêm ngặt.

Giám sát tác nghiệp

Để đặt chân lên Hòn Bồ Cát – nơi có 2 điểm A21 và A22 đường cơ sở tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trên Vịnh Bắc Bộ, phải có sự giới thiệu của Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng và từ đó, chúng tôi mới liên lạc được với thượng tá Lương Ngọc Trí (Chủ nhiệm chính trị Bộ đội biên phòng Quảng Ninh).

Sau vài ngày chờ đợi, xin ý kiến của đại tá Vũ Văn Hưng (Chính ủy Bộ đội biên phòng Quảng Ninh), cơ quan chính trị cũng chỉ đạo cơ sở và cho chúng tôi đầu mối liên lạc. Đầu mối gồm chính trị viên 2 đơn vị là Đồn biên phòng Trà Cổ, đóng quân ở phường Móng Cái 1 (phường Trà Cổ, thành phố Móng Cái cũ) và Đồn biên phòng Đảo Trần, ở thôn Đảo Trần, Đặc khu Cô Tô (huyện Cô Tô cũ, tỉnh Quảng Ninh).

Trung tá Đào Xuân Nguyên (Chính trị viên Đồn biên phòng Trà Cổ) chỉ dẫn cách đi từ đất liền ra đảo Trần và cho số điện thoại để liên hệ phương tiện. Sau khi liên lạc với chủ ca nô "Đảo Trần 01" (số hiệu QN-9579), chúng tôi được chốt mức giá 10 triệu đồng, chở từ chân cầu Hà Cối, xã Quảng Hà, tỉnh Quảng Ninh (thị trấn Quảng Hà, huyện Hải Hà cũ) ra đảo Trần – Hòn Bồ Cát và về lại bờ trong ngày. Chủ ca nô liên tục nhắc đi nhắc lại "giá cả hữu nghị dành cho bộ đội trên đảo".

Buổi chiều giữa tháng 5.2025, chúng tôi chạy xe từ Hà Nội xuống xã Quảng Hà, tỉnh Quảng Ninh (thị trấn Quảng Hà, huyện Hải Hà cũ) tìm chỗ nghỉ qua đêm và sáng hôm sau, lên ca nô đợi ngay chân cầu Hà Cối.

Sau gần 2 tiếng đồng hồ chạy từ cầu ra cửa sông Hà Cối, ra biển, ngang qua đảo Cái Chiên và Vĩnh Thực, ca nô cập vào cảng Vụng Tây của đảo Trần. Chúng tôi lên Trạm kiểm soát biên phòng Vụng Tây (Đồn biên phòng Đảo Trần) làm thủ tục trình báo. Sau đó, đồn biên phòng cử trung tá quân nhân chuyên nghiệp Nguyễn Văn Thủy lên ca nô đi cùng chúng tôi ra hòn Bồ Cát để giám sát việc tác nghiệp.

Tìm thấy mốc tọa độ, xác định lãnh hải ở hòn Bồ Cát Bắc

Từ đảo Trần, ca nô chạy khoảng 20 phút và cập vào bãi cát phía tây hòn Bắc Bồ Cát. Đây là hòn đảo có hình dáng như mặt trăng khuyết: Phía Bắc là vách đá thẳng đứng cao khoảng 100 m, giảm dần độ cao theo hướng đông bắc, tây bắc; phía nam như thảo nguyên hình cánh cung xuống bãi cát trắng tuyệt đẹp.

Do là đảo núi lửa, nên đất đá trên đảo chủ yếu là đá trầm tích và đá phiến sét. Thực vật trên đảo chủ yếu là cây bụi, hoa mẫu đơn, dứa dại và cây phong ba. Bước lên bãi cát, thấy nhiều tấm biển bê tông ghi "khu vực quân sự, cấm vào".

Trung tá Nguyễn Văn Thủy cho biết: Do nằm sát đường phân định Vịnh Bắc Bộ, có vị trí đặc biệt về quốc phòng – an ninh, nên nghiêm cấm các hoạt động du lịch và người không có nhiệm vụ đặt chân lên đảo. Đầu tháng 9.2022, nhóm 12 du khách nội địa ra cắm trại ở hòn Bắc Bồ Cát đã bị bộ đội biên phòng và chính quyền địa phương lập biên bản, trục xuất vì có hành vi tạm trú, lưu trú, đi lại trong khu vực biên giới không đúng quy định (cắm trại, ở qua đêm).

Leo lên điểm cao bên phải bãi cát (hướng đông), chúng tôi phát hiện mốc kết cấu bê tông ghi điểm tọa độ quốc gia, ghi "điểm tọa độ GPS 10941" được Cục đo đạc và bản đồ nhà nước (nay là Cục đo đạc, bản đồ và thông tin địa lý Việt Nam, Bộ Nông thôn và môi trường) xác lập tháng 10.1994.

Từ mốc tọa độ quốc gia, đi theo sườn núi lên phía đông bắc khoảng 200m là mốc định hướng, ghi thông tin: "Mốc tọa độ điểm xác định cơ sở lãnh hải – A23; HG IV; 03-2014" do Bộ Tài nguyên và môi trường xác lập tháng 3.2014.

Hòn Bồ Cát chính nằm ở phía nam

Căn cứ theo bản đồ minh họa đường cơ sở Việt Nam do Bộ Ngoại giao công bố và tọa độ của điểm A21 (21°11′19,6″ vĩ độ Bắc - 108°01′096″ kinh độ Đông), A22 (21°11′29,2″ vĩ độ Bắc - 108°01′17,1″ kinh độ Đông), chúng tôi rời hòn Bắc Bồ Cát sang hòn Bồ Cát nằm ở phía nam, cách khoảng 1km theo đường chim bay.

Hòn Bồ Cát (người dân địa phương còn gọi là đảo Trần Nhạn) có diện tích gấp 5 lần hòn Bắc Bồ Cát và nhìn từ trên cao xuống, giống hình chiếc lá đa. Phía nam của đảo là vách đá dựng đứng, cao hàng trăm mét, sóng dập vào rất mạnh nên không thể tiếp cận. Phía bắc, địa hình thoải dần và có 1 vụng nhỏ ở giữa, phía trong có bãi cát, đá ngầm, xuồng dừng phía ngoài và phải nhảy xuống lội bộ vào.

Trên đảo chủ yếu là cây bụi, trong đó có rất nhiều dứa dại, hoa mẫu đơn và đặc biệt là cây mây rừng tua tủa gai, khiến việc di chuyển rất khó khăn. Do không có đường mòn, chúng tôi tìm cách cắt rừng sang phía nam đảo, nhưng bất thành.

Trên hòn Bồ Cát cũng cắm biển "khu vực quân sự, cấm vào". Nhưng trên bãi cát của đảo, chúng tôi thấy phế tích của một số ngôi nhà và trụ dẫn cầu cảng. Hỏi được biết: Trước đây, có cơ sở nuôi trồng chế biến hải sản hoạt động ở đây.

Chạy ca nô xung quanh hòn Bồ Cát và Bồ Cát Bắc, chúng tôi gặp hàng chục tàu thuyền của bà con ngư dân đang đánh bắt xung quanh 2 đảo. Đặc biệt, chúng tôi còn gặp tàu của Hải đoàn biên phòng 38 đang nằm trực bảo vệ chủ quyền.

Tác nghiệp tại Đảo Trần, hòn Bồ Cát, chúng tôi không chỉ phải khai báo với bộ đội biên phòng, mà trạm ra đa hải quân cũng yêu cầu cung cấp đủ thông tin. Trung tá Hoàng Cương (Chính trị viên Đồn biên phòng Đảo Trần) cho biết: "Bên hải quân cũng phải thông báo với cấp trên" và căn dặn: "Tuyệt đối không ghi hình trạm ra đa hải quân. Không bay flycam ra xa, kẻo bên Trung Quốc… thu mất".

Kỳ tiếp theo: Trà Cổ - Điểm A23 và A24 đặc biệt.