KTS Nguyễn Thu Phong: Kiến trúc là hơi thở cộng đồng

Sau 25 năm xây dựng thương hiệu Nhà Vui – XS Studio, ông Nguyễn Thu Phong không còn đơn thuần là một kiến trúc sư, mà là người dẫn dắt doanh nghiệp kiến trúc Việt chuyển mình sang những trụ cột mới: công trình cộng đồng, quy hoạch đô thị và kiến trúc trách nhiệm xã hội.

Ông Nguyễn Thu Phong đã chia sẻ về hành trình phát triển, những trăn trở nghề nghiệp và tầm nhìn 10 năm tới của một studio mang đậm bản sắc Việt.

Sau 25 năm phát triển, điều gì thôi thúc ông đưa Nhà Vui chuyển mình khỏi vùng an toàn của thiết kế nhà ở dân dụng?

Ông Nguyễn Thu Phong: Chúng tôi đã có một nền tảng vững chắc với hàng trăm công trình nhà ở nghệ thuật từ 2000 đến 2020. Nhưng càng làm lâu, tôi càng thấy rõ rằng nếu chỉ tập trung vào kiến trúc nhà ở thì chúng tôi sẽ không đóng góp đủ cho xã hội.

Tôi muốn Nhà Vui bước ra khỏi "phòng khách" để đến với "quảng trường", từ nhà riêng đến không gian cộng đồng – nơi kiến trúc có thể tạo ra tác động xã hội rõ rệt hơn. Bước chuyển này không chỉ là thay đổi sản phẩm, mà là đổi mới tư duy mô hình doanh nghiệp – từ một văn phòng kiến trúc thành một đơn vị có thể đồng hành trong các công trình văn hóa, quy hoạch đô thị và phát triển bền vững.

Việc mở rộng sang các công trình công cộng có phải là chiến lược dài hạn của Nhà Vui?

Ông Nguyễn Thu Phong: Hoàn toàn là như vậy. Công trình Cung văn hóa thiếu nhi Khánh Hòa, vừa khánh thành ngày 1/6, là một bước đánh dấu chuyển mình đó. Đây không chỉ là một thiết kế biểu tượng mà là một công trình mang tính chiến lược – có khả năng tạo ra tác động đô thị, truyền cảm hứng cho cộng đồng, đặc biệt là thế hệ thiếu nhi.

Từ 2020, chúng tôi đặt lại chiến lược 10 năm với 3 trụ cột mới: Công trình công cộng có giá trị giáo dục – văn hóa; Tham gia quy hoạch không gian sống đô thị mở; Phát triển kiến trúc bền vững với sự tham gia trách nhiệm xã hội của các bên.

Ông có gặp khó khăn gì khi chuyển dịch mô hình, nhất là trong các dự án có tính chất đầu tư công?

Ông Nguyễn Thu Phong: Mặc dù Nhà Vui vốn quen với nhóm khách hàng tư nhân, nhưng khi bước vào môi trường đầu tư công – nơi có quy trình kiểm duyệt, thẩm định và đấu thầu chặt chẽ – chúng tôi nhận ra rằng, nếu mình làm đúng, làm đủ và làm có trách nhiệm thì cũng không quá khác biệt.

Điều làm tôi thấy tự hào là đội ngũ trẻ của Nhà Vui không ngại thử thách. Họ không chỉ học nhanh, thích nghi tốt mà còn hiểu rất rõ rằng đây là cơ hội để mình tham gia vào những công trình có ảnh hưởng rộng lớn hơn – không chỉ về mặt kiến trúc mà còn là giá trị xã hội. Tất nhiên, công trình công cộng luôn có áp lực – từ thiết kế, kỹ thuật đến thời gian – nhưng chính sự minh bạch, rõ ràng của quy trình lại giúp chúng tôi tập trung hơn vào chất lượng.

Ngoài ra, sự đầu tư tâm huyết về thẩm mỹ kiến trúc giúp chúng tôi thổi hồn mới mẻ vào các công trình kiến trúc công cộng khiến chúng tôi gần gũi người dân công chúng.

Với Cung thiếu nhi Khánh Hòa, quá trình từ ý tưởng đến thi công kéo dài hơn 3 năm. Khó khăn nhất không phải ở thiết kế – mà ở việc bảo vệ từng đường cong, từng lớp vật liệu, từng quyết định kỹ thuật trước hàng loạt vòng xét duyệt, thẩm định. Nhưng tôi tin: nếu giữ vững nguyên tắc nghề, cộng thêm sự lắng nghe và đối thoại cầu thị, thì công trình sẽ tự thuyết phục từ các cấp thẩm quyền phê duyệt cho đến người dùng cuối.

Với tư cách là người sáng lập kiêm chủ nhiệm thiết kế, ông đã thay đổi phong cách lãnh đạo như thế nào để phù hợp với mô hình doanh nghiệp sáng tạo hiện đại?

Ông Nguyễn Thu Phong: Trước đây tôi thiên về vai trò quản lý doanh nghiệp. Còn bây giờ, tôi vừa là kiến trúc sư cầm bút, vừa là người kết nối – nắm định hướng thiết kế, xây dựng văn hóa làm nghề, điều phối mô hình vận hành đa chuyên môn.

Tôi có 3 nguyên tắc khi dẫn dắt dự án lớn: Một là, tôn trọng từng cá nhân trong đội ngũ, từ kiến trúc sư đến kỹ sư thi công. Hai là, luôn giữ lửa sáng tạo bằng những "nét vẽ khó" – không thỏa hiệp với sự đơn giản hóa. Và ba là, xem công trình là cơ hội để sống với nghề – không làm vì lợi nhuận, mà làm để kiến trúc trở nên hữu ích với đời sống.

Ông kỳ vọng điều gì cho Nhà Vui và ngành kiến trúc Việt Nam trong 5-10 năm tới?

Ông Nguyễn Thu Phong: Tôi mong rằng Nhà Vui sẽ không chỉ được biết đến như một công ty thiết kế, mà là một doanh nghiệp kiến trúc Việt có bản sắc – vừa sáng tạo, vừa có trách nhiệm xã hội. Mỗi công trình chúng tôi làm nên là một điểm chạm: giữa hiện đại và truyền thống, giữa cá nhân và cộng đồng, giữa kiến trúc và ký ức sống động của người Việt.

Với ngành kiến trúc, tôi hy vọng ngày càng nhiều studio Việt sẽ chủ động vươn ra khỏi vùng an toàn, xây dựng thương hiệu không chỉ bằng tác phẩm, mà bằng hệ giá trị lâu dài gắn liền với đất nước này.