Hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 14 của Đảng, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài từ Hungary, Đức, Pháp, Nhật Bản, Ba Lan, Australia… đã gửi nhiều góp ý tâm huyết cho Dự thảo Văn kiện.
Các ý kiến cơ bản nhấn mạnh lấy con người làm trung tâm, thúc đẩy ba chuyển đổi chiến lược (xanh - số - nhân lực), coi tri thức và mạng lưới Việt Nam toàn cầu là động lực then chốt, đồng thời đề xuất cơ chế kết nối – thực thi cụ thể để biến khát vọng thành kết quả đo đếm được.
Con người là trung tâm, ba chuyển đổi là trụ cột
Từ Hungary, TS Phan Bích Thiện (Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Diễn đàn Phụ nữ Việt Nam tại châu Âu) đánh giá, Dự thảo Văn kiện Đại hội 14 của Đảng đã bám đúng tinh thần kế thừa và đổi mới, hướng tới mục tiêu “phát triển nhanh, bền vững, phồn vinh, hạnh phúc”. Bà đề nghị Văn kiện cần thể hiện rõ hơn tầm nhìn phát triển con người Việt Nam toàn diện - không chỉ là nguồn lực mà còn là mục tiêu của mọi chính sách.
Theo bà Phan Bích Thiện, ba giá trị nền tảng cần khắc sâu là Độc lập dân tộc - Tự cường - Nhân văn. Ba trụ cột chiến lược của thời kỳ mới là chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và chuyển đổi nhân lực. Quan điểm phát triển cần dựa trên năng lực sáng tạo, văn hoá và tri thức Việt Nam trong hội nhập quốc tế sâu rộng, để định vị lại vai trò của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Một mạch góp ý nhất quán của kiều bào từ các nước nói trên là phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ, nhưng hội nhập sâu, hiệu quả. Cụ thể:
Kinh tế xanh, tuần hoàn: Không chỉ là xu thế, mà là lựa chọn chiến lược bắt buộc để ứng phó biến đổi khí hậu và mở dư địa tăng trưởng mới. Nhiều chuyên gia đề xuất coi năng lượng xanh (đặc biệt hydrogen xanh) là hướng công nghệ mũi nhọn; thúc đẩy kiến trúc xanh, phủ xanh mái và tường nhà, phát triển đô thị thích ứng, giảm phát thải.
Kinh tế tri thức và đổi mới sáng tạo: Cần cơ chế đột phá cho nghiên cứu và phát triển, ưu tiên doanh nghiệp công nghệ cao, hình thành trung tâm khởi nghiệp sáng tạo theo vùng, tận dụng lợi thế lực lượng trẻ. Kiến nghị xây dựng Quỹ hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo của kiều bào, hoàn thiện khung pháp lý về sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ.
Nông nghiệp - nông thôn: Bổ sung định hướng xây dựng nông thôn văn minh, sinh thái, hiện đại, gắn an ninh lương thực với bảo tồn bản sắc vùng miền và các mô hình chuỗi giá trị xanh.
Giảm bất bình đẳng vùng miền: Thiết kế cơ chế tài chính đặc thù cho miền núi, biên giới, hải đảo; đầu tư đồng bộ hạ tầng giao thông - năng lượng - logistics. Với Đồng bằng sông Cửu Long, cần coi đây là cực tăng trưởng xanh gắn năng lượng sạch, logistics bền vững, tạo động lực kinh tế – sinh thái cho khu vực.
Về môi trường, nhiều ý kiến đề nghị đưa tái tạo rừng thành mục tiêu chiến lược quốc gia, triển khai Chương trình phục hồi hệ sinh thái và tái tạo rừng tự nhiên trên phạm vi toàn quốc; mở rộng dịch vụ môi trường rừng, phát triển thị trường carbon để huy động nguồn lực xã hội; quản lý chặt chẽ tài nguyên rừng - đất - nước, chuyển từ “khai thác” sang “tái tạo”, từ “phát triển xanh” sang “phục hồi xanh”.
Nâng tầm “sức mạnh mềm” Việt Nam
Các góp ý từ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đều nhấn mạnh: văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, là sức mạnh nội sinh bảo đảm phát triển bền vững. Từ góc độ chính sách cần:
Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên không gian mạng; gắn bảo tồn di sản với du lịch bền vững; định vị văn hoá Việt như sức mạnh mềm quốc gia với các giá trị nhân ái, kiên cường, sáng tạo và hoà hiếu.
Giáo dục toàn diện: Chú trọng công dân số, năng lực sáng tạo, kỹ năng xanh, đạo đức nghề nghiệp từ phổ thông đến trung cấp, cao đẳng. Giáo dục nghề cần được xác định là một trụ cột của nguồn nhân lực quốc gia, ngang hàng với đại học. Hệ thống giáo dục nghề phải gắn chặt nhu cầu doanh nghiệp và chuẩn kỹ năng trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Bình đẳng giới, an sinh xã hội, chăm sóc thế hệ trẻ: Xem đây là nền tảng của hạnh phúc quốc gia. Đề xuất Quỹ phát triển doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ, cơ chế ưu tiên đấu thầu – mua sắm công cho doanh nghiệp nữ; đào tạo quản trị số, kinh doanh bền vững.
Về cách tiếp cận, một số chuyên gia đề nghị điều chỉnh ngôn ngữ “ngang tầm” sang “đồng bộ” với khu vực và thế giới; xác lập nguyên tắc “lấy người học làm trung tâm”; đầu tư trọng điểm, có chọn lọc để hình thành đại học nghiên cứu mũi nhọn dẫn dắt đổi mới sáng tạo.
Kiều bào là nguồn lực chiến lược, đối ngoại nhân dân là trụ cột
Một điểm đạt được sự đồng thuận sâu sắc trong nhiều góp ý của các kiều bào đó là: Kiều bào là nguồn lực chiến lược trong hội nhập và phát triển, đối ngoại nhân dân cần được xác định là trụ cột chính thức, vận hành chuyên nghiệp, hiệu quả. Các góp ý cho rằng:
Cần coi tri thức và mạng lưới tri thức Việt Nam toàn cầu là động lực nâng tầm quốc gia; thiết lập hệ sinh thái kết nối kiều bào trong các ngành chiến lược: khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, môi trường, y tế, giáo dục, an ninh phi truyền thống.
Xây dựng nền tảng dữ liệu quốc gia về nhân lực chất lượng cao bằng việc: Quy tụ chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân, sinh viên kiều bào; giúp trường - viện - doanh nghiệp trong nước tìm đối tác nghiên cứu, mời cố vấn, tuyển dụng... ở nước ngoài; hình thành chuỗi hợp tác “chuyển giao tri thức hai chiều”.
Gìn giữ bản sắc: Tăng cường dạy - học tiếng Việt ở nước ngoài; nhân rộng mô hình lớp học tiếng Việt; phát triển nền tảng số học tiếng Việt toàn cầu; xây dựng hệ thống “Ngôi nhà Việt” ở các quốc gia có đông người Việt, coi đây là trung tâm giao lưu văn hoá, tư vấn pháp lý, hướng nghiệp, hỗ trợ du học và khởi nghiệp.
Thiết lập cơ chế phối hợp thường xuyên giữa cơ quan đại diện ngoại giao và hội đoàn kiều bào; phát triển mạng lưới “Đại sứ nhân dân”, để mỗi người Việt ở nước ngoài là một cầu nối tin cậy của Việt Nam.
Cùng với đó là kiến nghị đối thoại hai chiều định kỳ giữa lãnh đạo trong nước và cộng đồng kiều bào; đơn giản hoá thủ tục, công nhận bằng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho kiều bào hồi hương, đầu tư, hợp tác. Công tác người Việt Nam ở nước ngoài cần được nhìn nhận như cấu phần chiến lược của đại đoàn kết toàn dân tộc và sức mạnh mềm quốc gia, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.
“Hệ sinh thái văn hoá số” và “Cổng cơ hội quốc gia”: Hai đột phá cho thế hệ trẻ
Từ Pháp, TS Hoàng Thị Hồng Hà (Sứ giả Tiếng Việt ở nước ngoài năm 2025) đề xuất hai trụ cột để đưa định hướng phát triển về văn hoá - con người vào đời sống cộng đồng kiều bào:
Đầu tư chiến lược cho dạy và học tiếng Việt: Biên soạn giáo trình hiện đại, phù hợp tâm lý thế hệ trẻ lớn lên ở nước ngoài; phát triển ứng dụng, trò chơi học tiếng Việt; có cơ chế đào tạo, công nhận giáo viên tiếng Việt tại nước sở tại. “Ngôn ngữ là phương tiện chở văn hoá; mất tiếng Việt là mất phần lớn bản sắc”, bà nhấn mạnh.
Xây dựng “Hệ sinh thái văn hoá số” quốc gia: Thư viện số, bảo tàng lịch sử 3D, kho tư liệu phim ảnh - âm nhạc - nghệ thuật số hoá để thế hệ kiều bào “về nguồn trên không gian số”. Đồng thời, chuyên nghiệp hoá các tuần lễ văn hoá - ẩm thực Việt Nam ở nước ngoài như một kênh ngoại giao nhân dân hiệu quả.
Để khơi dậy khát vọng và tạo cơ hội cống hiến thực chất cho thanh niên kiều bào, TS Hoàng Thị Hồng Hà đề xuất xây dựng “Cổng thông tin cơ hội quốc gia”, coi đó là nền tảng tập trung, minh bạch, cập nhật cơ hội dự án và đề tài từ các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp; thí điểm “Visa trí thức trẻ/ Visa tình nguyện” (từ 1 - 2 năm) cho kiều bào dưới 35 tuổi về nước thực tập, nghiên cứu, khởi nghiệp, kèm cơ chế một cửa đặc thù để tháo gỡ điểm nghẽn thủ tục.
Từ Ba Lan, bà Tống Thu Hương (Chủ tịch Hội Phụ nữ Việt Nam tại Ba Lan) đề nghị Văn kiện cần nhấn mạnh hơn vai trò phụ nữ kiều bào trong đối ngoại nhân dân và quảng bá hình ảnh quốc gia. Đây là lực lượng giàu tiềm năng sáng tạo, có nhiều đóng góp trong văn hoá - giáo dục - thiện nguyện và giao lưu quốc tế.
Nhấn mạnh hạ tầng xanh và chuẩn năng lực số
Đại sứ quán Việt Nam tại Đức cũng đã tổ chức tọa đàm lấy ý kiến đóng góp của đội ngũ trí thức, doanh nhân người Việt Nam tại Đức vào Dự thảo Văn kiện Đại hội 14 của Đảng. Theo đó, ý kiến đội ngũ trí thức, doanh nhân Việt kiều xoay quanh ba trục lớn:
Tăng trưởng xanh, trung hoà carbon 2050: Xác định hydrogen xanh là hướng công nghệ trọng điểm; đầu tư hạ tầng chiến lược cho Đồng bằng sông Cửu Long gắn với năng lượng xanh, logistics bền vững.
Giáo dục - khoa học - công nghệ: Điều chỉnh mục tiêu theo hướng “đồng bộ” với khu vực; lấy người học làm trung tâm; đầu tư trọng điểm để hình thành đại học nghiên cứu mũi nhọn.
Nguồn nhân lực số: Xây dựng cổng thông tin nhân lực quốc gia, ban hành thang năng lực số quốc gia, chuẩn hóa đánh giá năng lực trong giáo dục; tạo cơ chế kết nối thường xuyên giữa mạng lưới trí thức Việt kiều với bộ, ngành, địa phương để tư vấn chính sách, chuyển giao công nghệ.
Thanh niên, sinh viên kiều bào là nguồn lực chiến lược
Hội Sinh viên Việt Nam tại Australia đại diện hơn 30.000 thanh niên, du học sinh và trí thức trẻ - khẳng định sự đồng lòng hướng về Tổ quốc, đề nghị Văn kiện cụ thể hoá vai trò thanh niên/sinh viên kiều bào bằng nguyên tắc chỉ đạo và cơ chế đo lường. Một số điểm nhấn đó là:
Kết nối và huy động thanh niên - sinh viên kiều bào: coi đây là nguồn lực chiến lược; thúc đẩy trao đổi ngắn hạn, công nhận kinh nghiệm quốc tế, gắn đóng góp với chương trình đổi mới sáng tạo trong nước.
Giáo dục - đào tạo: Công nhận tín chỉ/kinh nghiệm quốc tế, triển khai thực tập ngắn hạn giữa các trường trong và ngoài nước; mời giảng viên kiều bào giảng dạy, cố vấn để nâng cao năng lực nghiên cứu.
Văn hoá: Hỗ trợ Hội/câu lạc bộ sinh viên Việt Nam ở nước ngoài bảo tồn ngôn ngữ, văn hoá; liên kết trường học trong nước tổ chức trao đổi văn hoá và ngôn ngữ.
Công nghệ cao - chuyển đổi số: Thí điểm cơ chế ưu tiên dự án hợp tác doanh nghiệp trong nước với nhóm nghiên cứu/khởi nghiệp kiều bào kèm lộ trình chuyển giao - đào tạo nhân lực địa phương - tiêu chí đánh giá; bảo đảm quản trị dữ liệu minh bạch, bảo vệ quyền riêng tư.
Các góp ý của kiều bào cho Dự thảo Văn kiện Đại hội 14 đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, tầm nhìn dài hạn và khát vọng đồng hành cùng Tổ quốc. Khi cơ chế cởi mở, minh bạch và hiệu quả được thiết kế đồng bộ thì nguồn chất xám và sức mạnh mềm của người Việt toàn cầu sẽ trở thành động lực quan trọng đưa Việt Nam đi xa và vươn cao trong kỷ nguyên mới.
Gian số L4-07 tầng 4, nơ-2 - Gold Season, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn