Kiến nghị bỏ quy hoạch cấp tỉnh và xã, thiết lập thu phí nhà đất

Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM vừa có kiến nghị bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã, chỉ duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia, thiết lập nguồn thu phí nhà đất.

Ngày 9-9, Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM (Viện IEEr) có văn bản kiến nghị đến Thường trực Ban Bí thư, Thủ tướng về việc xem xét bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã, chỉ duy trì quy hoạch sử dụng đất cấp quốc gia, thiết lập nguồn thu phí nhà đất khi sửa đổi Luật Đất đai 2024.

Bỏ quy hoạch thuận tiện hơn cho chính quyền 2 cấp

Theo Viện IEEr, việc bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã là cuộc cải cách hành chính lớn và sâu rộng nhưng không làm mất vai trò quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư, vì đã có kế hoạch sử dụng đất từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt thuận tiện hơn cho chính quyền 2 cấp.

Theo phân tích của viện, trên thực tế nhiều năm qua quy hoạch sử dụng đất đến 90% không thực hiện được, hoặc phải điều chỉnh để thực hiện, tạo ra rào cản rất lớn trong đầu tư xây dựng.

Ví dụ việc phủ kín quy hoạch 1/500 hay 1/2000 ở đô thị cũng không giải quyết được vấn nạn vi phạm xây dựng, vì nhu cầu của người dân lớn hơn nhiều với quy hoạch sử dụng đất, hay khi phân chia đất lại vướng quy hoạch xây dựng mới không thể chia, từ đó bế tắc trong thực thi quy hoạch.

Hơn thế, việc quy hoạch lộ giới đường, hẻm, công viên cây xanh, bến bãi, trường trạm và các công trình công ích... cũng không thể thực hiện được do vướng quy hoạch.

"Các thành phố lớn như TP.HCM sử dụng kế hoạch sử dụng đất để triển khai quy chế quản lý kiến trúc đô thị được phê duyệt theo từng giai đoạn chứ không phải quy hoạch, nên việc loại bỏ quy hoạch sử dụng đất không ảnh hưởng đến phát triển đô thị lớn.

Trên thực tế, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia, cấp tỉnh, cấp xã là phù hợp, đủ để quản lý nhà nước về đất đai mà không bị ảnh hưởng bởi việc bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã..." - TS Phạm Viết Thuận, viện trưởng Viện IEEr, phân tích.

Thiết lập nguồn thu phí nhà đất

Từ việc bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp xã nêu trên và nhằm duy trì nguồn thu từ quản lý đất đai, Viện IEEr kiến nghị nên xây dựng lại nguồn thu từ thuế thổ trạch hiện nay thành phí đất ở và phí công trình kiến trúc đô thị (phí nhà).

Theo kiến nghị của TS Thuận, người dân nộp phí đất ở (như hiện nay) và phí nhà trên cơ sở kế hoạch sử dụng đất và kế hoạch quản lý kiến trúc đô thị, và tự đăng ký xây dựng thông qua UBND phường, xã.

Ví dụ, chủ đầu tư xây 3 tầng thu khác xây 5 tầng và được phân loại cấp nhà như hiện nay để thu (nhà cấp 1 đến cấp 4), riêng nhà cấp 4 thì miễn phí.

"Có thể thu phí đất ở bằng 0,01% giá đất ở trong bảng giá đất do UBND tỉnh ban hành, còn phí nhà thu 0,5% giá trị nhà khi hoàn công và để đảm bảo bảng giá đất hằng năm không tăng quá lớn, chỉ với biên độ tăng/giảm 3 - 5% là phù hợp.

Hai nguồn thu này bổ sung nguồn thu ngân sách ổn định và bền vững hơn so với tăng bảng giá đất như Luật Đất đai 2024 làm ảnh hưởng rất lớn đến nhà đầu tư vì thuê đất giá cao, trong khi thuế chuyển mục đích đất ở bằng 100% so với bảng giá đất lại làm khó cho người dân...", ông Thuận viện dẫn.