Đây là một món ăn quen thuộc với người dân ở nhiều độ tuổi.

Trong bữa ăn thường nhật ấm cúng hay mâm cỗ lễ hội sum vầy, gỏi cuốn Việt Nam luôn hiện diện như một món ăn dân dã mà thân thuộc. Trong ký ức mỗi người còn in đậm cảnh những buổi chiều hè oi ả, mẹ khéo léo cuốn chiếc bánh tráng mỏng chứa đầy rau thơm, bún tươi và tôm thịt ngọt bùi và cả gia đình quây quần đợi nhau thưởng thức vị tươi mát của gỏi.

Theo Znews, món gỏi cuốn hội tụ đủ tinh thần hài hòa của ẩm thực Việt: thành phần rau xanh tươi rói kết hợp cùng tôm thịt và nước chấm đặc trưng tạo nên dư vị thanh tao, dễ chịu. Chính sự giản dị mà tinh tế này giúp gỏi cuốn thỏa mãn tiêu chí "ngon, bổ, rẻ" được người Việt ca ngợi, đồng thời ghi dấu ấn toàn cầu khi từng được CNN xếp vào Top 50 món ngon thế giới. 

Dù xuất hiện trong khung cảnh phố phường sôi động hay góc bếp thân mật, gỏi cuốn vẫn luôn chinh phục thực khách bốn phương với sức hấp dẫn của mình: nó luôn tươi mới, có thể biến tấu linh hoạt mà vẫn giữ trọn hương vị Việt, khiến bao người say mê ngọt ngào.

Lịch sử và nguồn gốc của gỏi cuốn

Theo Tuổi trẻ, gỏi cuốn là món ăn mát lành, phổ biến khắp cả nước. Món này được cuốn từ bánh tráng gạo mỏng trong suốt, bên trong là tôm luộc, thịt heo luộc, bún tươi và nhiều loại rau thơm (xà lách, húng quế, tía tô, hẹ…). Sau khi cuốn, gỏi cuốn thường ăn kèm với các loại nước chấm như nước mắm tỏi ớt pha chua ngọt, tương đậu phộng hoặc mắm nêm, tạo ra hương vị đậm đà và cân bằng. Ở TP. Hồ Chí Minh, gỏi cuốn xuất hiện từ quán bình dân đến nhà hàng sang trọng và cả các gánh hàng rong, thể hiện sức hút "gần gũi, bắt mắt" của món ăn này.

The Spice Odyssey, gỏi cuốn (còn gọi là nem cuốn ở miền Bắc) có xuất xứ từ miền Nam Việt Nam, sau đó lan rộng ra khắp ba miền. Người ta cho rằng món này ra đời từ nông thôn Nam Bộ, sử dụng nguyên liệu địa phương tươi ngon. Theo thời gian, gỏi cuốn đã trở thành món ăn quốc dân, xuất hiện trong bữa cơm gia đình, đám tiệc hay quán ăn dân dã trên toàn Việt Nam. Mặc dù không có tư liệu chính thức ghi lại lịch sử cụ thể, gỏi cuốn được xem như một biểu tượng ẩm thực phản ánh lối sống thanh đạm, khoáng đạt của người Việt.

Thành phần, cách làm và biến thể vùng miền

Thông tin từ Báo ảnh Việt Nam, nguyên liệu chính của gỏi cuốn gồm bánh tráng gạo tươi, tôm luộc, thịt ba chỉ luộc, bún tươi và rau sống các loại. Khi cuốn, các thành phần được sắp xếp tỉ mỉ vào giữa miếng bánh tráng, sau đó cuộn gọn tay để bánh ôm chặt lớp nhân bên trong. Mỗi cuốn gói hoàn thiện có hình thức bắt mắt với lớp vỏ bánh tráng mỏng trong suốt khoe phần nhân đầy đặn. Gỏi cuốn Sài Gòn thường giữ nguyên hương vị tự nhiên của thực phẩm (ít qua chiên xào) và ăn kèm nhiều rau xanh.

Tùy vùng miền, gỏi cuốn có những biến thể khác nhau. Nước mắm chua ngọt lại là lựa chọn nước chấm gỏi cuốn quen thuộc trải dài từ Bắc vào Nam. Được pha từ nước mắm, đường, giấm hoặc chanh, tỏi và ớt, loại chấm này có vị thanh nhẹ, hài hòa, dễ ăn, thích hợp với hầu hết các loại gỏi cuốn.

Ngoài ra, ở một số quán ở miền Bắc hoặc nhà hàng cao cấp còn dùng xì dầu pha mè rang, tạo ra loại nước chấm nhẹ nhàng, phù hợp với cuốn chay hoặc nem cuốn kiểu Bắc. Ở miền Trung, người ta có thể dùng tôm chua, mắm nêm Huế để tạo vị mới. Ở Hải Phòng nổi tiếng gỏi cuốn bún tôm Thủy Nguyên (còn gọi cuốn bỗng) chấm giấm bỗng đặc trưng.

Ngày nay, để chiều khẩu vị thực khách hiện đại, nhiều nơi còn sáng tạo thêm các loại nước chấm mới như sốt me, sốt bơ đậu phộng cay, sốt tắc chua ngọt kiểu Thái… Dù đi kèm loại chấm nào, gỏi cuốn vẫn giữ được bản sắc riêng: thanh mát, đậm đà và đầy cuốn hút.

Giá trị dinh dưỡng và ý nghĩa văn hóa

Gỏi cuốn được đánh giá cao về tính dinh dưỡng lành mạnh. Món ăn này "thuộc dạng ít thịt", người ăn sẽ cảm nhận vị tươi mát của rau thơm quyện với bún và thịt nhẹ nhàng. CNN ca ngợi gỏi cuốn là món ăn "wholesome" – bổ dưỡng, dễ ăn, và khiến người ta muốn ăn mãi. Đúng như vậy, các thành phần chính (tôm, thịt, rau, bún) đều cung cấp đủ chất đạm, chất xơ và vitamin với lượng calo vừa phải, phù hợp với lối sống hiện đại.

Ở Việt Nam, gỏi cuốn còn mang ý nghĩa văn hóa tích cực: nó là món ăn đại diện cho lối sống giản dị, quây quần, thường thấy trong các bữa ăn gia đình, tiệc tùng và dịp lễ hội. Người Việt quý trọng gỏi cuốn như một món khai vị thanh đạm nhưng tinh tế, thể hiện hài hòa giữa gia vị và nguyên liệu tươi ngon.

Gỏi cuốn trên bản đồ ẩm thực thế giới

Gỏi cuốn đã liên tục được quốc tế vinh danh. Năm 2017, CNN Travel công bố "Top 50 món ăn ngon nhất thế giới", trong đó phở Việt đứng thứ 28 và gỏi cuốn đứng thứ 30. Bản danh sách này là kết quả bình chọn của hàng chục ngàn độc giả toàn cầu. Năm 2019, CNN tiếp tục nhắc đến gỏi cuốn trong bài viết về 50 món ngon nhất (phở 28, gỏi cuốn 30). Năm 2011, CNN cũng từng xếp gỏi cuốn vào vị trí thứ 30 trong danh sách 50 món ăn ngon thế giới. Những ghi nhận này giúp gỏi cuốn ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lòng bạn bè quốc tế và thu hút du khách đến thưởng thức.

Địa chỉ gỏi cuốn nổi tiếng

Gỏi cuốn là món ăn quốc dân, vì thế hầu như ở bất cứ đâu tại Việt Nam cũng có thể tìm thấy địa chỉ làm gỏi cuốn ngon. Tại Hà Nội, nhiều quán ẩm thực dân dã phục vụ nem cuốn (ví dụ phố Hàng Điếu, Nhà Hàng Ngon…); tại TP. Hồ Chí Minh, gỏi cuốn có ở khắp các quận, từ nhà hàng đến quán ăn ven đường. Các thành phố du lịch như Đà Nẵng, Nha Trang, Hội An… cũng có những nhà hàng nổi tiếng với món này. Đặc biệt, nhiều khu du lịch sinh thái hay lễ hội văn hóa ẩm thực Việt Nam cũng thường giới thiệu gỏi cuốn như đặc sản tiêu biểu của đất nước.

Phản ứng của thực khách trong và ngoài nước

Người Việt Nam từ lâu đã yêu thích gỏi cuốn vì hương vị thanh mát và bổ dưỡng. Trên các diễn đàn ẩm thực, gỏi cuốn thường được đánh giá là "món ăn quốc dân", "dễ ăn, ăn mãi không ngán". Khách du lịch nước ngoài cũng bị chinh phục bởi sự tươi ngon và hài hòa gia vị của gỏi cuốn.

Gần đây, trào lưu gỏi cuốn lan rộng ở nhiều nước châu Á. Chẳng hạn tại Malaysia, gỏi cuốn Việt đang trở thành hiện tượng ẩm thực, được giới trẻ săn đón. Nhiều cửa hàng Malaysia bán gỏi cuốn (Vietnam roll) phải tăng số lượng bán và liên tục sáng tạo thêm loại nhân mới. Theo Vntravellive, người Malaysia nhận xét gỏi cuốn Việt Nam không chỉ ngon mà "lành mạnh, dễ ăn, phù hợp phong cách sống hiện đại".

Trên mạng xã hội, các video trải nghiệm gỏi cuốn (hashtags #VietnamRoll) thu hút cả trăm nghìn đến hàng triệu lượt xem, chứng tỏ sức hấp dẫn toàn cầu của món ăn này.

Tiềm năng quảng bá và kinh doanh

Là món ăn phổ biến và bình dân, giá của gỏi cuốn tại Việt Nam vô cùng phải chăng, phù hợp với túi tiền của đa số thực khách. Tại các quán ăn bình dân hay hàng rong ở TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng…, mỗi chiếc gỏi cuốn thường có giá từ 5.000 – 10.000 đồng. Một phần ăn đầy đủ gồm 3 – 5 cuốn và nước chấm thường dao động từ 20.000 – 40.000 đồng, đủ để no bụng mà vẫn thanh nhẹ. 

Ở các nhà hàng trung cấp, đặc biệt là những nơi phục vụ du khách nước ngoài, giá có thể nhỉnh hơn, từ 50.000 – 80.000 đồng/phần, đổi lại là không gian đẹp, nguyên liệu cao cấp và trình bày bắt mắt hơn. Dù ở phân khúc nào, gỏi cuốn vẫn giữ được ưu điểm "ngon, bổ, rẻ", là lựa chọn hàng đầu cho những ai muốn ăn ngon mà không lo tốn kém. Giá mềm, dễ tiếp cận chính là một trong những yếu tố giúp gỏi cuốn trở thành "món ăn quốc dân" và có tiềm năng phát triển mạnh trong lĩnh vực ẩm thực đường phố lẫn mô hình nhà hàng cao cấp.

Với những ghi nhận quốc tế và phản ứng tích cực từ thực khách, chính phủ và ngành du lịch Việt Nam trong chiến lược quảng bá ẩm thực quốc gia sẽ đưa nhiều đặc sản, trong đó có gỏi cuốn như một trong những món ăn biểu tượng gắn liền với hình ảnh đất nước. Cùng với các món đầu tàu như phở, nem rán, gỏi cuốn hội tụ cả yếu tố truyền thống lẫn sức hút hiện đại, xứng đáng được quảng bá mạnh mẽ để thu hút du khách và khởi nghiệp kinh doanh trong nước lẫn quốc tế.

(Tham khảo Znews, Tuổi trẻ, CNN)