Không nên 'đồng phục' một phường 40.000 - 50.000 dân với phường 140.000 dân

GS Nguyễn Quốc Sửu đề xuất bổ sung bài học dám quyết vào các bài học kinh nghiệm sau 40 năm Đổi mới tại dự thảo báo cáo chính trị và nhấn mạnh nếu vấn đề nào chín, đồng thuận cao, phải dám quyết luôn.

Sáng 31-10, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo khoa học đóng góp ý kiến cho dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng. 

"Số lượng cán bộ cấp xã không thiếu nhưng thiếu người làm đúng việc"

Tại phiên thảo luận 40 năm Đổi mới và kết quả nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng, GS Nguyễn Quốc Sửu, Phó giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công đã trao đổi về cuộc "cách mạng" sắp xếp tổ chức bộ máy, tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Ông Sửu nêu rõ vấn đề cải cách hành chính, cải cách bộ máy liên tục được Đảng, Nhà nước đặt ra. Đặc biệt trong một thập niên gần đây có nhiều thay đổi, nhưng đến 2025, là cuộc "cách mạng, đại cách mạng" và làm được rất nhiều việc.

"Việc này đã được đặt ra, nhưng xưa nay vẫn cứ hội thảo, lấy ý kiến, thành ra chưa dứt điểm, chưa đạt hiệu quả cao.

Đến nay đây là quyết định đúng đắn, việc làm triệt để trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy. Đặt trong cả chiều dài lịch sử, đây là cuộc cách mạng rất lớn", ông nêu.

Ông nhấn mạnh việc quyết nhanh, mạnh như vậy, ngay khi quyết Đảng đã xác định chắc chắc có thách thức, khó khăn.

Vì vậy Tổng Bí thư Tô Lâm đã từng nói phải "vừa chạy, vừa xếp hàng", vừa làm vừa điều chỉnh, có nghĩa điều chỉnh những thách thức, những khó khăn.

Ông chia sẻ sau khi nghiên cứu, đi khảo sát chính quyền 3 cấp, đặc biệt chính quyền địa phương 2 cấp đang nổi lên 3 thách thức.

Thứ nhất, việc đi từ chính quyền 4 cấp thành 3 cấp, sự phân cấp đã rõ ràng nhưng về triết lý phân quyền cần xác định lại.

"Nếu nhìn phân quyền của 28 nghị định vừa qua của các bộ xuống xã cho thấy vẫn có dáng dấp của phân quyền song trùng trực thuộc của chính quyền 4 cấp.

Khi bộ máy từ 4 cấp xuống 3 cấp cần xác định lại triết lý phân quyền. Làm thế nào để địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Địa phương phải làm gì, địa phương có quyền gì thì chỗ này phải rõ. Phân quyền bằng luật phải rõ ràng", ông nói thêm.

Theo ông, hiện có 4 triết lý phân quyền, gồm phân quyền song trùng trực thuộc, phân quyền giám sát, phân quyền điều chỉnh, phân quyền bổ trợ.

"Từ bộ máy 3 cấp chính quyền phải xác định được triết lý phân quyền và có thể tích hợp ở đâu đó để phù hợp địa văn hóa, kinh tế, chính trị ở Việt Nam", ông Sử nhấn mạnh.

Thách thức thứ 2, GS Nguyễn Quốc Sửu đánh giá từ ngày 1-7 đến nay, cấp xã mới đang là trạm trung chuyển, cung cấp dịch vụ công. Như vậy chưa thực hiện là cấp chính quyền vì thời gian rất gấp, rất nhiều công việc đặt ra.

Ông dẫn chứng các báo cáo vừa qua chỉ ra số lượng cán bộ cấp xã không thiếu nhưng thiếu người làm đúng việc. Cần thay đổi và không nên "đồng phục" số cán bộ ở một phường có 40.000 - 50.000 dân với một phường có 140.000 dân.

Ông nhắc lại, người đủ nhưng người làm đúng việc chưa chắc đủ, do vậy cần rà soát. Ví dụ trước đây quận có phòng giáo dục với 16 - 18 người quản lý 50 trường, nay về phường còn 2 người phụ trách giáo dục, quản lý 20 trường.

"20 trường tuy ít hơn 50 trường nhưng lượng công việc có khi nhiều hơn 50 trường, bởi chuyển toàn bộ nhiệm vụ của cấp huyện xuống, một số nhiệm vụ cấp tỉnh xuống. Nhiệm vụ nhiều hơn nhưng chỉ có 2 người làm và 2 người lại không đúng nhiệm vụ, chưa đúng chuyên môn. Đây là điều khó khăn", ông Sửu nói.

Một điểm khác, theo ông Sửu, trước đây nhiều người làm một việc còn hiện một người làm nhiều việc. Rõ ràng các chính sách về kinh tế, khuyến khích để giữ người phải thay đổi, song hiện chưa thay đổi.

"Việc nhiều, trách nhiệm cao nhưng tiền không thay đổi. Chỗ này rất khó khăn", ông Sửu nêu thêm và đề nghị cần giải quyết ngay.

Đề xuất bổ sung "bài học dám quyết"

GS Nguyễn Quốc Sửu đề xuất bổ sung thêm trong dự thảo về các công việc rất lớn đã thực hiện trong năm 2025, nhất là xây dựng nền hành chính công vụ hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. 

Các bài học kinh nghiệm sau 40 năm Đổi mới trong dự thảo báo cáo chính trị rất xác đáng, song có thể bổ sung bài học "dám quyết".

"Nếu vấn đề nào chín, đồng thuận cao, phải dám quyết luôn. Nếu nhìn vào lịch sử Đảng lãnh đạo vừa rồi, chúng ta rất mạnh khi dám quyết. Bài học thứ hai về quyết chính sách là không được quyết một lần ăn cả đời mà quyết theo vòng đời của chính sách.

Chính sách quyết đi vào thực tiễn và thực tiễn phải giám sát, phải quản trị được chính sách, đồng thời, bám thực tiễn để tổng kết. Khi tổng kết chính sách là phải tổng kết thật, chứ không ngồi bàn luận để tổng kết", ông nhấn mạnh.

Ông nêu ví dụ là chính quyền gần dân, phục vụ nhân dân, lấy nhân dân làm trung tâm, làm động lực và sự hài lòng của người dân làm tiêu chí để đánh giá cán bộ công chức.

Như vậy, phải khảo sát được, việc A, dịch vụ công A nếu chưa sáp nhập, cải cách, tiêu hết bao nhiêu ngày, bao nhiêu giờ, bao nhiêu tiền. Đến giờ này thì được bao nhiêu, như vậy đã được chưa ...

"Có nghĩa là chúng ta quyết chính sách, phải giám sát chính sách, quản trị chính sách và quản trị trong cả một vòng đời chính sách", GS Sử nêu thêm.

Mời bạn đọc xem toàn văn nội dung dự thảo các văn kiện Đại hội Đảng XIV tại các link dưới đây và gửi ý kiến góp ý về Tuổi Trẻ Online tham gia diễn đàn Ý dân gửi Đảng: