Không để phân bón giả 'ém hàng', né truy quét

Các doanh nghiệp sản xuất phân bón nhiều năm nay vẫn đau đầu với nạn phân bón giả, chất lượng kém hoành hành. Vấn đề này còn ảnh hưởng nặng nề đến năng suất, chất lượng nông sản VN.

Phân bón giả "ngủ đông" né truy quét

Phân bón và các chế phẩm phục vụ sản xuất nông nghiệp bị làm giả là vấn đề rất nhức nhối lâu nay. Theo các doanh nghiệp trong ngành, kết quả các đợt kiểm tra, bắt quả tang, xử lý hành vi sản xuất, tiêu thụ phân bón giả còn khiêm tốn so với thực tế. 

Mới nhất, Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 3, Chi cục QLTT tỉnh Kiên Giang vừa tiến hành kiểm tra đột xuất hộ kinh doanh U.C tại địa bàn xã Vĩnh Phú, H.Giang Thành (Kiên Giang), phát hiện 2/3 mẫu phân bón không đạt chất lượng. Ngày 17.6, Đội QLTT số 3 đã lập biên bản vi phạm hành chính đối với hộ kinh doanh U.C về hành vi "Buôn bán hàng hóa có chất lượng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng" với hàng hóa là 60 bao phân bón NPK và 140 bao phân bón NP, tổng giá trị 140 triệu đồng. Do lô hàng vi phạm chưa được hộ kinh doanh tiêu thụ, Đội QLTT số 3 đã ban hành thông báo tạm dừng lưu thông hàng hóa đối với lô hàng này; đồng thời hoàn tất hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 55 triệu đồng.

Cũng trong tháng 6, Đội QLTT số 6 thuộc Chi cục QLTT Kiên Giang đã bắt giữ trên 60 tấn sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản không rõ nguồn gốc, không đủ điều kiện sản xuất tại một cơ sở ở H.Châu Thành. Tại thời điểm kiểm tra, cơ sở đang sử dụng máy trộn, máy khâu, cân đồng hồ để phối trộn nguyên liệu, san chia và đóng gói thành phẩm. Các sản phẩm đang trong quá trình đóng gói hoặc đã hoàn chỉnh, mang nhiều nhãn hiệu khác nhau. Đáng chú ý, toàn bộ nguyên liệu đều không có hóa đơn, chứng từ, vi phạm quy định về ghi nhãn.

Bên cạnh đó, từ đầu năm đến nay, cơ quan chức năng cũng đã tiến hành một số cuộc kiểm tra, phát hiện, bắt giữ phân bón giả. Đơn cử như vụ việc xảy ra tại Đắk Lắk, công an đã điều tra 2 doanh nghiệp là Công ty Nam Dương (Bình Định) và Công ty CP Tập đoàn phân bón Quốc tế Hoa Kỳ - VINA (tại Long An). Các công ty này đã lập tới 7 công ty thành viên để phân phối sản phẩm giả đi khắp cả nước. Khi khám xét, lực lượng chức năng thu giữ hơn 513 tấn phân bón NPK giả và hơn 4.000 tấn nguyên liệu sản xuất, cùng hàng loạt tài liệu liên quan. Mở rộng điều tra, 32 đại lý tại các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và Kon Tum đã bị kiểm tra và thu giữ hơn 848 tấn phân bón giả.

Tại Thanh Hóa, Công ty Sao Đỏ bị phát hiện sản xuất phân bón không có giấy chứng nhận đủ điều kiện, đồng thời giả mạo nhãn hiệu các sản phẩm phân bón đang được bảo hộ. Số lượng hàng giả bị thu giữ lên đến 67,2 tấn, Ngoài xử phạt số tiền 370 triệu đồng và đình chỉ hoạt động, công ty còn bị buộc tiêu hủy 2.000 bao bì giả nhãn hiệu Việt Xô và 1.300 bao nhãn hiệu Rồng Mỹ.

Tuy nhiên, các vụ việc nói trên chỉ là phần nổi của tảng băng. Các doanh nghiệp trong ngành vẫn đang mong mỏi lực lượng chức năng quyết liệt truy quét phân bón nhái, giả, kém chất lượng trong đợt cao điểm kiểm tra hàng giả, hàng lậu, kém chất lượng hiện nay, không để phân bón giả "ém hàng" chờ thời.

Nông dân khốn khổ vì phân bón giả

Nói về thực trạng phân bón giả hiện nay, ông Đặng Bá Long, giám đốc một công ty phân bón tại TP.HCM, phân tích: "Tình trạng sản xuất phân bón giả, phân bón kém chất lượng đã tồn tại từ lâu nay, còn nhức nhối hơn thực phẩm chức năng giả hay sữa giả. Nhu cầu sử dụng phân bón, đặc biệt là các loại phân bón hóa học như U rê, NPK, DAP… hằng năm ở VN rất lớn, lên đến hàng tỉ USD, chỉ cần giảm đi một vài chỉ tiêu hàm lượng thì lập tức thu được lợi nhuận khổng lồ. Khác với các mặt hàng mỹ phẩm, thực phẩm có thể bán thông qua kênh livestream hoặc mạng xã hội, đối tượng người mua là cư dân đô thị thì phân bón tập trung vào thị trường tiêu thụ ở các vùng sâu vùng xa, âm thầm hơn nên khó phát hiện".

Trò chuyện với PV Thanh Niên, ông Vũ Duy Hải, Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Vinacam, trăn trở: "Tôi đã đi khảo sát rất nhiều thị trường trong nước, đến tận những vùng trồng sầu riêng xa xôi. Tôi đã chứng kiến những người nông dân ngồi bệt dưới đất, nước mắt chảy ra quyện với bùn đất thành màu đỏ bầm bám chặt trên má. Đó là khi bao nhiêu công sức, tiền bạc đầu tư của họ bỏ ra bị tiêu tan khi sử dụng nhầm phân bón giả, phân bón kém chất lượng. 

Thậm chí có nhiều người phá sản, phải bỏ xứ đi vì vỡ nợ, trồng cây nhưng không có trái, rồi có trái lại bị ép giá vì thị trường đóng băng. Chứng kiến những hoàn cảnh đó, rồi thấy sản phẩm rau quả VN bị trả về vì dư lượng hóa chất quá cao, tôi chỉ mong cơ quan kiểm soát của VN phải làm việc minh bạch hơn nữa, với trách nhiệm cao hơn nữa để triệt tận gốc tình trạng này. Có vậy mới bảo vệ được người nông dân, bảo vệ người tiêu dùng và bảo vệ uy tín nông sản VN".

Là doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp phân bón cho cả nước, nhưng chính Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC) cũng rất vất vả khi đối mặt với những loại phân bón giả trên thị trường. Trao đổi với Thanh Niên, bà Nguyễn Thị Hiền, Phó tổng giám đốc Công ty PVCFC, bức xúc: Doanh nghiệp lớn có vốn nhà nước như Đạm Cà Mau khi đưa sản phẩm ra thị trường phải qua một quy trình sản xuất, kiểm định nghiêm ngặt, các tiêu chí chất lượng đều phải được đảm bảo đồng nhất. Nhưng hiện nay xuất hiện rất nhiều sản phẩm cạnh tranh bằng cách quảng cáo lố công dụng, công bố hàm lượng rất cao nhưng thực tế giá bán lại rẻ hơn nhiều để cạnh tranh. 

"Nhu cầu tiêu thụ phân bón mỗi năm của cả nước vào khoảng trên dưới 11 triệu tấn, trong đó PVCFC chỉ chiếm trên 10,6%, thị phần còn lại vẫn còn rất lớn. Các đơn vị làm ăn gian dối, chỉ cần giảm bớt đi 10% hàm lượng thì họ đã bỏ túi được thêm 10% lợi nhuận. Chính vì lợi nhuận cao như vậy nên vẫn có nhiều doanh nghiệp nhỏ sẵn sàng làm sai", bà Hiền phân tích.

Các doanh nghiệp trong ngành sản xuất phân bón cho rằng hiện nay hành lang pháp lý và các quy định pháp luật đã tương đối chặt chẽ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc thực thi còn nhiều bất cập. Cần có sự phối hợp đồng bộ hơn giữa các cơ quan chức năng từ T.Ư đến địa phương, kết hợp tăng cường thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất, cũng như nâng cao nhận thức của người dân về cách nhận biết sản phẩm cũng như cần thiết tố giác khi phát hiện hành vi vi phạm.