Không cần phương Tây, một địa điểm ít người biết đang giúp kinh tế Nga đứng vững, đưa hàng trăm triệu USD hàng hoá đến ‘xứ bạch dương’

Hoạt động thương mại giữa Nga và Trung Quốc ở khu vực biên giới 2 nước vẫn diễn ra sôi nổi, giúp Moscow tiêu thụ hàng hoá mà không cần các thương hiệu phương Tây.

Tại cửa khẩu Mãn Châu Lý, nằm giữa vùng Nội Mông của Trung Quốc và lãnh thổ Siberia rộng lớn của Nga, sự gắn bó kinh tế giữa Bắc Kinh và Moscow hiện rõ trong từng chuyến tàu, xe tải và cả các phòng trưng bày ô tô sang trọng.

Từ những chuyến tàu chở gỗ Siberia sẵn sàng để cưa, mài thành linh kiện đồ nội thất và đũa ăn, cho đến những xe tải chở hạt cải dầu Nga chuẩn bị được ép thành dầu ăn. Hoạt động thương mại giữa hai nước đang diễn ra sôi động chưa từng có.

Năm 2023, kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc và Nga vượt 240 tỷ USD, tăng gần 2/3 so với thời điểm trước khi xung đột Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022. Trung Quốc hiện là khách hàng lớn nhất mua dầu, than, gỗ và sắp tới là khí đốt tự nhiên từ Nga. Đồng thời, Bắc Kinh cũng đã cung cấp nhiều linh kiện và máy bay không người lái cho Moscow.

Mối quan hệ chặt chẽ này đã giúp Nga đứng vững trước làn sóng cấm vận tài chính và thương mại do phương Tây áp đặt. Trong khi hàng chục quốc gia phương Tây cô lập Nga khỏi hệ thống tài chính toàn cầu, Trung Quốc lại đi ngược dòng, ủng hộ và hỗ trợ Moscow mạnh mẽ.

Tuy nhiên, sự ủng hộ kiên định của Bắc Kinh đối với Nga đang khiến quan hệ Trung Quốc và châu Âu thêm căng thẳng. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh rằng lập trường của Trung Quốc với mâu thuẫn Nga - Ukraine sẽ là “yếu tố quyết định” cho quan hệ tương lai giữa EU và Trung Quốc.

Trong cuộc họp thượng đỉnh EU -Trung Quốc sắp diễn ra tại Bắc Kinh, các nhà lãnh đạo châu Âu dự kiến sẽ một lần nữa thúc giục Chủ tịch Tập Cận Bình giảm hỗ trợ kinh tế và công nghiệp đối với Nga.

Tại Mãn Châu Lý - nơi từng là tuyến đường sắt đầu tiên do Nga xây dựng nối đến Trung Quốc vào năm 1900, hoạt động sôi nổi. Gỗ thông, bạch dương, du của Nga được đưa sang Trung Quốc để gia công. Trong khi đó, xuất khẩu sang Trung Quốc đóng góp gần 6% GDP của Nga.

Chiến lược chính thức của Mãn Châu Lý là “nguồn cung Nga - thành quả Trung Quốc”, phản ánh rõ vai trò quan trọng của Trung Quốc với kinh tế Nga về hàng hóa tiêu dùng như quần áo, điện tử và xe hơi. Kể từ khi xung đột Ukraine bắt đầu, xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga đã tăng đến 71%.

Ngay cả trong các mặt hàng từng nhập khẩu từ phương Tây, Trung Quốc cũng đang thay thế bằng nguồn cung từ Nga. Ví dụ, sau khi Canada ủng hộ các biện pháp trừng phạt của Mỹ và tăng thuế với hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh đã áp thuế 100% lên dầu và bánh cải dầu Canada và chuyển sang mua cải dầu từ Nga. Tại nhà máy ép dầu ở Mãn Châu Lý, hạt cải dầu từ Nga được xử lý bằng dây chuyền tự động hóa cao, nơi này chỉ cách biên giới chưa đầy 1 km.

Gỗ từ Siberia được vận chuyển đến các xưởng cưa địa phương như của Hoàng Bảo Cường - nơi chúng được chế biến thành ván giường và linh kiện nội thất. Ông Hoàng cho biết, bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ và EU, công ty ông vẫn giao dịch thuận lợi thông qua ngân hàng VTB của Nga, sử dụng đồng nhân dân tệ hoặc rúp.

Song, quan hệ thương mại Nga - Trung không hoàn toàn êm ả. Nga đã cấm xuất khẩu gỗ thông tươi sang Trung Quốc, buộc các xưởng cưa tại Siberia phải cắt, xẻ gỗ trước khi xuất khẩu, điều khiến các doanh nghiệp Trung Quốc không hài lòng. Ngược lại, Trung Quốc cũng đã áp thuế nhập khẩu lên than đá của Nga sau khi các mỏ than quốc doanh nước này phàn nàn về sự cạnh tranh.

Lĩnh vực có nhiều căng thẳng nhất là ô tô. Trước năm 2021, xe Trung Quốc ít phổ biến tại Nga. Nhưng sau khi các hãng xe phương Tây rút khỏi thị trường, ô tô Trung Quốc tràn vào và chiếm 60% thị phần tại Nga vào giữa năm ngoái. Điều này khiến các nhà sản xuất xe Nga thất vọng, buộc chính phủ áp phí nhập khẩu 7.500 USD đối với ô tô mới, trừ trường hợp xe cũ do công dân Nga mua sử dụng cá nhân.

Xuất khẩu xe mới từ Trung Quốc sang Nga đã giảm 58% trong 5 tháng đầu năm nay, gây lo ngại lớn cho các hãng xe Trung Quốc từng xem Nga là thị trường trọng điểm.

Tuy vậy, các doanh nhân Trung Quốc vẫn tìm thấy cơ hội. Tại một showroom xe cũ sang trọng ở Mãn Châu Lý, những chiếc BMW, Land Rover và Volkswagen gần như mới được trưng bày để bán cho khách Nga. Theo nhân viên, xe mới không bán, nhưng xe đã qua sử dụng mới chỉ 1 tháng thì vẫn hợp lệ và có thể chuyển về Nga, né được khoản thuế cao.

Tham khảo NYT