"Kho báu" sinh học chỉ tồn tại 10 giờ: Các nhà khoa học Việt Nam và Nga phát hiện ở Bái Tử Long

Các nhà khoa học Việt Nam và Nga đã ghi nhận loài nấm báo mưa quý hiếm tại Vườn Quốc gia Bái Tử Long.

Một nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga vừa ghi nhận sự xuất hiện của nấm báo mưa (hay còn gọi là nấm tre, nấm tâm trúc, nấm cô dâu) tại khu rừng trạm Lách Chè, đảo Ba Mùn trong Vườn quốc gia Bái Tử Long (Quảng Ninh). Đây được xem là "kho báu sinh học" hiếm gặp, bởi quả thể nấm chỉ tồn tại trong khoảng 10 giờ trước khi bị côn trùng phá hại hoặc tự phân hủy.

Nấm báo mưa có tên khoa học Phallus indusiatus, phân bố chủ yếu tại các vùng nhiệt đới. Ở Việt Nam, loài nấm này thường mọc quanh rễ các loài tre, trúc, nứa nơi nguồn dinh dưỡng được tạo ra từ phần rễ và thân tre mục phân hủy. Chúng thường xuất hiện ngay sau những trận mưa lớn; vì vậy được dân gian gọi là nấm báo mưa.

Với hình dạng lạ mắt: phần mũ nấm có dạng lưới rủ xuống như chiếc váy cô dâu, màu trắng ngà đến nâu hồng, loài nấm này từ lâu đã được mệnh danh là "nữ hoàng nấm" và nằm trong danh sách 8 loài nấm quý hiếm ở châu Á.

Đặc điểm sinh học độc đáo

Theo mô tả khoa học, quả thể non của nấm báo mưa có đường kính 10–30 mm, màu trắng đến nâu. Khi trưởng thành, nấm cao 100–160 mm với cấu trúc dạng chuông, mặt lưới và phần mũ có mùi đặc trưng để thu hút côn trùng giúp phát tán bào tử. Tuy nhiên chính mùi này cũng khiến nấm dễ bị sâu bọ tấn công nếu không được phát hiện và thu hái kịp thời.

Thời điểm đẹp nhất để thu hoạch nấm là từ 7h đến 9h sáng sau mưa. Sau quá 10 giờ, quả thể sẽ nhanh chóng rũ xuống và tan biến.

Tại Trung Quốc nơi nấm báo mưa được đánh giá là một trong những loài nấm có giá trị dinh dưỡng cao nhất. Hàm lượng protein của nấm thậm chí cao hơn cả trứng gà, trong khi lượng chất béo lại rất thấp.

Ngoài protein, nấm còn chứa nhiều axit amin thiết yếu, vitamin và muối khoáng. Y học cổ truyền cho rằng nấm tre có tác dụng: Dưỡng can, bổ phế, an thần; Tăng cường miễn dịch; Hỗ trợ giảm huyết áp, mỡ máu và giảm cân; Bảo vệ gan, ngăn tích tụ mỡ nội tạng

Một số nghiên cứu gần đây cũng ghi nhận hoạt chất trong nấm báo mưa có khả năng hỗ trợ phòng ngừa và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.

Ghi nhận nấm Phallus indusiatus tại Vườn quốc gia Bái Tử Long là kết quả trong đề tài nghiên cứu "Đa dạng thành phần loài và đặc điểm sinh thái khu hệ nấm lớn" do Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga triển khai. Việc phát hiện loài nấm quý hiếm này góp phần làm phong phú dữ liệu về đa dạng sinh học của khu vực, đồng thời mở ra cơ hội bảo tồn và nghiên cứu sâu hơn về giá trị sinh thái – dược liệu của chúng.