Khi AI ngày một giỏi, nhân viên cần làm gì để 'sinh tồn'?

Bạn từng nghĩ mình viết tốt, có gu, biết lập trình, thiết kế ổn. Rồi AI viết hay hơn, chỉnh ảnh đẹp hơn, code logic chuẩn hơn. Và thế là bạn bắt đầu tự hỏi: Khi mọi thứ đều có AI làm giỏi hơn, rốt cuộc bạn giỏi điều gì?

AI không còn đơn thuần là công cụ hỗ trợ. Nó dần đảm nhiệm những thứ từng được xem là minh chứng cho năng lực con người: viết đúng, nói hay, trình bày đẹp, phân tích logic, thậm chí cả sáng tạo.

Con người vẫn làm ra sản phẩm. Nhưng niềm tự hào, sự gắn bó với kết quả lao động ấy đang nhạt phai. Ngày càng nhiều người chỉ còn là "người biết cách dùng công cụ" chứ không còn là "người sáng tạo".

AI che mờ giá trị thật của người lao động

Một thứ công bằng mới tưởng như đang được thiết lập: ai cũng có quyền dùng AI. Người viết dở cũng có thể viết hay, người không biết dựng video cũng có clip lung linh, sinh viên năm nhất làm báo cáo chuẩn như tiến sĩ...

Kỹ năng cá nhân không còn là rào cản. Nhưng nghịch lý bắt đầu lộ diện.

Khi ai cũng có thể tạo ra sản phẩm đẹp, xã hội mất khả năng phân biệt giữa người giỏi thực sự và người chỉ giỏi dùng công cụ. Những người từng tự hào về khả năng riêng bỗng nhận ra mình không còn nổi bật. Các điểm mạnh bị san phẳng bởi thuật toán. Khoảng cách giữa "giỏi" và "biết dùng AI" ngày càng mờ nhòe.

Ngay cả những người giỏi dùng AI cũng lờ mờ: mình đang phát triển kỹ năng gì? Chỉ thấy một điều rất thật: máy làm nhanh hơn còn chính mình thì ngày càng trở nên vô hình trong quá trình tạo ra sản phẩm.

Muốn không bị thay thế, đừng giao hết cho AI

Trong kỷ nguyên AI, "biết dùng công cụ" là kỹ năng cơ bản. Nhưng giỏi không còn được định nghĩa bằng tốc độ hay sự trơn tru của sản phẩm. Khi ai cũng có thể tạo ra một thứ nhìn đẹp, nghe hay, thì điều tạo nên khác biệt lại nằm ở lựa chọn: biết khi nào nên dùng AI, và khi nào nên tự làm.

Người giỏi không phải là người để máy móc làm thay tất cả, mà là người đủ tỉnh táo để bắt đầu từ trang giấy trắng, không hoảng loạn trước khoảng trống, không trao hết suy nghĩ cho thuật toán. Họ không hòa tan vào vô số sản phẩm na ná nhau được tạo ra từ cùng một công cụ.

Họ giữ lại phần duy nhất mà máy không thể sao chép: cái tôi, sự kiên nhẫn, và cảm xúc khi tự tay tạo ra điều gì đó dù chậm, dù chưa hoàn hảo, nhưng là của chính mình.

Bởi để sinh tồn trong thế giới do máy móc dẫn dắt, kỹ năng là chưa đủ, bạn cần bản lĩnh để không đánh mất chính mình.