Khai mạc kỳ họp Quốc hội lịch sử

Sáng 20.10, Quốc hội khai mạc kỳ họp thứ 10, kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Chiều 19.10, tại Nhà Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội (QH) Trần Thanh Mẫn chủ trì Hội nghị giữa Ban Thường vụ Đảng ủy QH với Tổ trưởng Tổ đảng - Trưởng đoàn, Phó trưởng Đoàn phụ trách Đoàn đại biểu QH các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư trước kỳ họp thứ 10, QH khóa XV.

Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch QH nêu rõ: Kỳ họp thứ 10 là kỳ họp cuối cùng của QH khóa XV với khối lượng công việc rất lớn. Kỳ họp này sẽ thể chế hóa kịp thời các chủ trương, kết luận mới của T.Ư, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, nhất là những định hướng quan trọng đã thông qua tại Hội nghị T.Ư 13, trong đó nhấn mạnh yêu cầu "biến cải cách thể chế thành lợi thế cạnh tranh, thành động lực phát triển", khơi thông nguồn lực, tạo nền tảng pháp lý và động lực cho phát triển đất nước trong giai đoạn tới.

49 dự luật, 4 nghị quyết

Kỳ họp thứ 10 được đánh giá là kỳ họp lịch sử, có thời gian làm việc lên tới 40 ngày, với nhiều nội dung quan trọng. QH vừa tiến hành các nội dung của kỳ họp thường kỳ vừa thực hiện việc tổng kết nhiệm kỳ khóa XV.

Tại kỳ họp lần này, QH sẽ xem xét, quyết định 66 nội dung. Trong đó, thông qua 49 dự án luật, 4 nghị quyết lập pháp; xem xét, quyết định 13 nhóm nội dung về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, giám sát và các vấn đề quan trọng khác.

Việc thông qua 49 dự án luật cùng 4 nghị quyết là con số luật, nghị quyết kỷ lục được xem xét, thông qua tại một kỳ họp trong nhiệm kỳ QH khóa XV vừa qua và có lẽ là cả lịch sử 80 năm qua của QH. Tại các kỳ họp thứ 7 (cuối năm 2024), kỳ họp thứ 8 và kỳ họp bất thường thứ 9, QH đã thông qua 33 dự án luật. Tại kỳ họp thứ 9 hồi tháng 6 vừa qua, QH đã thông qua tới 34 dự án luật. Với khoảng hơn 50 dự án luật, nghị quyết thuộc công tác lập pháp sẽ được QH bấm nút thông qua tại kỳ họp lần này, trong khoảng 1 năm qua, QH đã thông qua 120 dự án luật (chủ yếu là các luật sửa đổi) trong tổng số khoảng 213 dự án luật đang có hiệu lực (chiếm 56,3%).

Song "kỷ lục" của kỳ họp thứ 10 không chỉ nằm ở số lượng dự án luật, nghị quyết thông qua. Cả 49 dự án luật và 4 nghị quyết thuộc công tác lập pháp được thông qua tại kỳ họp lần này có 19 dự án luật được trình, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn, tức khoảng gần 40%.

Các luật dự kiến được trình thông qua bao gồm: luật An ninh mạng (sửa đổi toàn diện luật An ninh mạng và luật An toàn thông tin mạng thành 1 luật); luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi); luật Chuyển đổi số; luật Công nghệ cao (sửa đổi); luật Phòng chống ma túy (sửa đổi); luật Xây dựng (sửa đổi); luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Chuyển giao công nghệ; luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật liên quan an ninh, trật tự; luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật lĩnh vực nông nghiệp, môi trường…

Việc sửa đổi một số lượng lớn các luật theo hướng rút gọn một phần là để phục vụ việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp bắt đầu vận hành từ 1.7 vừa qua. Bên cạnh đó, một phần lớn các dự án luật, nghị quyết được trình QH tại kỳ họp lần này nhằm triển khai 7 nghị quyết gần đây của Bộ Chính trị (các nghị quyết 57, 59, 66, 68, 70, 71, 72), nhằm tháo gỡ hàng loạt điểm nghẽn trong các lĩnh vực, kiến tạo thể chế nhằm tạo nền tảng cho sự phát triển đột phá của đất nước trong thời gian tới.

Tháo gỡ điểm nghẽn

Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới ban hành cuối tháng 4 đặt mục tiêu trong năm 2025, cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" do quy định pháp luật. Cùng với đó, triệt để cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư, kinh doanh, hành nghề, thủ tục hành chính bất hợp lý. Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân cũng đặt mục tiêu trong năm 2025 cắt giảm ít nhất 30% điều kiện kinh doanh. Các mục tiêu này sau đó đã được thể chế hóa thành nhiệm vụ trong các nghị quyết của QH, Chính phủ.

Hầu hết các luật được trình QH sửa đổi, thông qua tại kỳ họp lần này đều hướng tới các nhiệm vụ trên. Đơn cử như các luật Quy hoạch sửa đổi hay Nghị quyết của QH quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành luật Đất đai… Luật Quy hoạch được QH thông qua năm 2017, song sau 8 năm đầy "gian truân" với nhiều lần sửa đổi, việc tổ chức thực hiện vẫn còn nhiều vướng mắc, đặc biệt là khi thực hiện việc sáp nhập tỉnh, xã, bỏ cấp huyện và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp. Vì vậy, việc sửa đổi của luật Quy hoạch lần này nhằm giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, khắc phục các chồng chéo, bất cập của quy định pháp luật và chồng lấn, trùng lặp giữa các quy hoạch; xử lý vướng mắc trong đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch. Song song đó là đơn giản hóa các quy trình, thủ tục và nội dung quy hoạch, rút ngắn thời gian lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong hoạt động quy hoạch.

Với luật Đất đai, kế hoạch ban đầu là sửa đổi toàn diện luật Đất đai tại kỳ họp lần này nhằm tháo gỡ các vướng mắc thực tiễn. Tuy nhiên, sau đó Chính phủ, Ủy ban Thường vụ QH quyết định sẽ trình QH thông qua một nghị quyết của QH nhằm tháo gỡ ngay các khó khăn, vướng mắc khi thực hiện quy định của luật Đất đai hiện hành, nhất là về cách tính giá đất.

Theo bà Phạm Thị Hồng Yến, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính, việc chưa sửa luật Đất đai ngay là vì cần phải đánh giá đầy đủ, toàn diện những khó khăn, vướng mắc hiện nay; đồng thời bảo đảm các giải pháp xây dựng luật mang tính tổng thể, đồng bộ và liên thông, trên cơ sở hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Việc ban hành nghị quyết của QH nhằm tháo gỡ ngay các vướng mắc vẫn đạt được mục tiêu đề ra, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất.

Cùng với tháo gỡ điểm nghẽn là cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư, kinh doanh, hành nghề, thủ tục hành chính. Tại dự án luật Đầu tư (sửa đổi), Chính phủ đề xuất loạt các biện pháp nhằm hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý giữa các cơ quan T.Ư và cơ quan địa phương trên cơ sở đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ "điểm nghẽn" về thể chế. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất cắt giảm 21 ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện như: kinh doanh dịch vụ kế toán; kinh doanh làm thủ tục về thuế; xuất khẩu gạo; kinh doanh tạm nhập, tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh; kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng xe ô tô; kinh doanh dịch vụ đóng mới, hoán cải, sửa chữa tàu biển; hoạt động xây dựng của nhà thầu nước ngoài; kinh doanh dịch vụ trung tâm dữ liệu; kinh doanh dịch vụ tư vấn du học.

Loạt chính sách mới

Nhiều dự án luật cũng được trình QH nhằm thể chế hàng loạt chính sách mới, các chủ trương mới tại các nghị quyết gần đây của Bộ Chính trị. Dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Giáo dục khắc phục những bất cập, điểm nghẽn của luật Giáo dục hiện hành. Cùng với đó, dự luật sửa đổi quy định việc Nhà nước sẽ cung cấp một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất trong phạm vi toàn quốc. Đồng thời, Chính phủ quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh; thực hiện các giải pháp xã hội hóa phù hợp về sách giáo khoa, bảo đảm tính bền vững và đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục…

Ở luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Chính phủ đề xuất sửa đổi nhiều quy định nhằm đổi mới quản trị đại học theo hướng tinh gọn bộ máy, giảm tính hình thức và thủ tục hành chính; chuyển đổi tư duy từ kiểm soát đầu vào sang quản lý theo chuẩn và giám sát quy trình, tăng tính tự chủ và linh hoạt cho cơ sở giáo dục đại học trong thực hiện nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Song song đó là đổi cơ chế tài chính cho giáo dục đại học; xác định vai trò chủ đạo của ngân sách nhà nước và vai trò, trách nhiệm của Nhà nước trong đầu tư cho giáo dục đại học…

Bên cạnh đó, tại kỳ họp lần này, QH cũng sẽ xem xét thông qua nhiều dự án luật liên quan tới y tế, triển khai Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Theo đó, tại Nghị quyết của QH về cơ chế, chính sách triển khai Nghị quyết 72, Chính phủ đề xuất từ năm 2026 thực hiện khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên. Đến năm 2030, thực hiện chính sách miễn viện phí theo lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và khả năng cân đối của Quỹ Bảo hiểm y tế và việc tăng mức đóng bảo hiểm y tế từ năm 2027. Từ năm 2027, người tham gia bảo hiểm y tế là đối tượng thuộc hộ gia đình cận nghèo, đối tượng người cao tuổi từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội được áp dụng mức hưởng 100% chi phí khám bệnh, chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế…