Kết thúc đóng cửa Chính phủ Mỹ: Ai thắng?

Chính phủ Mỹ hoạt động lại sau 43 ngày đóng cửa, nhưng dịch vụ công, kinh tế và tranh cãi giữa hai đảng vẫn chưa có lối ra.

Sau 43 ngày đóng cửa dài nhất lịch sử, Chính phủ Mỹ chính thức hoạt động trở lại vào tối 12-11 (giờ địa phương) sau khi Tổng thống Trump ký thành luật gói chi tiêu được Hạ viện và Thượng viện thông qua.

Hạ viện bỏ phiếu với kết quả 222 phiếu thuận - 209 phiếu chống vào ngày thứ 43 của đợt đóng cửa, chỉ vài ngày sau khi tám thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ chuyển sang ủng hộ dự luật, khiến nội bộ phe Dân chủ phẫn nộ. Đây là lần đầu tiên Hạ viện tổ chức bỏ phiếu trong gần hai tháng.

Khôi phục dịch vụ, khắc phục hậu quả

Các nhân viên liên bang sẽ quay trở lại làm việc sớm nhất ngày 13-11 nhưng vẫn chưa rõ các dịch vụ sẽ được khôi phục hoàn toàn trong bao lâu. Chương trình Hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP) có thể được khôi phục trong vài giờ, trong khi các tác động khác của đợt đóng cửa cần thêm thời gian để giải quyết.

Chính phủ mở cửa mang lại hy vọng các dịch vụ quan trọng đối với ngành hàng không sẽ phục hồi trước kỳ nghỉ lễ Tạ ơn, chỉ còn hai tuần nữa. Việc khôi phục chương trình trợ cấp thực phẩm cho hàng triệu gia đình trước lễ Giáng sinh cũng giúp túi tiền các hộ gia đình dư dả hơn trong mùa lễ hội.

Dữ liệu kinh tế từ các cơ quan thống kê chủ chốt sẽ được khôi phục trong những ngày tới. Việc thiếu dữ liệu trước đó đã khiến nhà đầu tư, các nhà hoạch định chính sách và hộ gia đình mù mờ về thị trường lao động, lạm phát cũng như tăng trưởng kinh tế.

Dự luật bao gồm gói chi tiêu cấp ngân sách cho chính phủ đến hết tháng 1-2026 cùng các khoản chi riêng cho chương trình nông nghiệp, xây dựng quân sự, cựu chiến binh và cơ quan lập pháp trong phần lớn năm 2026. Dự luật cũng đảo ngược việc sa thải nhân viên liên bang và đảm bảo trả lương bù cho những người bị tạm nghỉ làm.

Tuy nhiên dự luật còn điều khoản gây tranh cãi cho phép một số thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa - có dữ liệu điện thoại bị thu giữ trong cuộc điều tra về vụ tấn công Điện Capitol ngày 6-1-2021 - kiện chính phủ đòi bồi thường ít nhất 500.000 USD/người. Điều khoản này được lãnh đạo Thượng viện lặng lẽ thêm vào khiến nhiều nghị sĩ cả hai đảng tại Hạ viện phẫn nộ.

Dân chịu trận

Hãng tin Reuters bình luận không có bên nào giành chiến thắng rõ ràng. Cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos ngày 12-11 cho thấy 50% số người Mỹ đổ lỗi cho Đảng Cộng hòa, trong khi 47% đổ lỗi cho Đảng Dân chủ. 

Các cuộc thăm dò khác cho thấy phần lớn người Mỹ cho rằng Đảng Cộng hòa phải chịu trách nhiệm, theo báo New York Times. "Nhiều người đã bị tổn thương nghiêm trọng. Tôi chỉ muốn nói với người dân Mỹ rằng các vị không nên quên điều này" - ông Trump nói.

Dự luật chưa giải quyết vấn đề trợ cấp bảo hiểm y tế cho 24 triệu người Mỹ theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA) mà chính quyền ông Trump cho biết sẽ không gia hạn khi hết hạn vào cuối năm 2025. Cuộc bỏ phiếu về vấn đề này dự kiến diễn ra tại Thượng viện vào tháng 12.

Hầu hết nghị sĩ Đảng Cộng hòa phản đối gay gắt việc gia hạn như Đảng Dân chủ yêu cầu. Mặc dù ban đầu ông Trump tỏ ý muốn thúc đẩy thỏa thuận lưỡng đảng nhưng khi đợt đóng cửa kéo dài, ông khẳng định không có ý định đàm phán.

"Lịch sử nhắc nhở chúng ta rằng việc đóng cửa chính phủ chưa bao giờ làm thay đổi kết quả mà chỉ khiến người dân Mỹ phải trả giá" - dân biểu Đảng Cộng hòa Tom Cole, chủ tịch Ủy ban Phân bổ ngân sách tại Hạ viện, nhận định. 

"Nhiều nhân viên liên bang đã không nhận được lương. Hàng triệu người nhận SNAP có nguy cơ mất nguồn thực phẩm ổn định", dân biểu Đảng Dân chủ Alexandria Ocasio-Cortez từ New York bình luận. Bà nói chính quyền ông Trump đã thể hiện "sự tàn nhẫn" trong thời gian đóng cửa.

Việc một số thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ không tuân theo lập trường chung khiến nhiều nghị sĩ Dân chủ tại Hạ viện phẫn nộ. Họ cho rằng đảng mình lẽ ra nên đoàn kết phản đối bất kỳ dự luật nào không giải quyết được vấn đề chi phí y tế. 

Lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries nói: "Chỉ có hai cách kết thúc cuộc chiến này: Hoặc là phe Cộng hòa cuối cùng quyết định gia hạn các khoản tín dụng thuế trong Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền trong năm nay, hoặc là người dân Mỹ sẽ sa thải phe Cộng hòa vào năm tới".