Isarel và chiến lược tấn công để phòng thủ

Không chỉ là chiến dịch quân sự, Gaza phản ánh chiến lược an ninh dài hạn của Israel: kết hợp sức mạnh hỏa lực, tình báo hiện đại và ngoại giao khu vực để bảo đảm an ninh quốc gia.

Các hãng truyền thông Palestine đưa tin, vào ngày 15/9, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã tiến hành các đợt không kích dồn dập vào Gaza City, sử dụng đồng thời máy bay chiến đấu, pháo binh và máy bay không người lái.

Đêm ngày 15/9, Israel đã đánh sập và phá hủy tòa nhà dân cư cao nhất tại Gaza - chung cư Al-Ghafri trong một đợt không kích quy mô lớn, buộc hàng trăm nghìn người phải tiếp tục sơ tán khỏi thành phố.

Theo kênh Channel 12 của Israel, “các cuộc không kích với cường độ chưa từng có” tập trung vào khu vực phía bắc và tây thành phố. Trong khi đó, Cơ quan Phòng vệ Dân sự Palestine cho biết ít nhất 50 tòa nhà cao tầng đã bị san phẳng trong vài tuần qua khi Israel đẩy mạnh chiến dịch nhằm kiểm soát thành phố Gaza.

“Chúng tôi đã bắt đầu một chiến dịch dữ dội tại Gaza. Nhà nước Israel đang ở giai đoạn quyết định của cuộc chiến này”, Thủ tướng Benjamin Netanyahu phát biểu.

“Đánh vào mọi nơi”

Từ tháng 8, nội các an ninh Israel đã thông qua kế hoạch kiểm soát thành phố Gaza, kéo theo các cuộc không kích dồn dập, buộc dân thường di tản xuống phía nam, về khu al-Mawasi.

Nhiều người Palestine cho biết họ không tin sẽ được trở về nhà và lo sợ ngay cả hành trình sơ tán cũng đầy rẫy hiểm nguy.

“Hơn ba ngày qua, họ đánh vào mọi trường học, cưỡng bức sơ tán trại Shati gần bờ biển phía bắc Gaza, tấn công mọi khu vực. Không thể di chuyển được”, một cư dân nói với Al Jazeera.

Tuy nhiên, khu al-Mawasi - nơi Israel gọi là “vùng an toàn” - lại không hề an toàn khi các cuộc tấn công vẫn tiếp diễn. Bộ Y tế Gaza cảnh báo khu vực này thiếu nghiêm trọng các nhu yếu phẩm cơ bản như nước, thực phẩm và dịch vụ y tế, nguy cơ bùng phát dịch bệnh “rất đáng lo ngại”.

Bên cạnh việc tiếp tục cuộc chiến trên bộ ở Gaza, trước đó cũng đã Israel mở chiến dịch làm suy giảm năng lực hạt nhân - tên lửa của Tehran và ám sát nhiều quan chức an ninh, nhà khoa học hạt nhân cấp cao.

Tel Aviv cũng không kích các mục tiêu ở Li Băng nhằm ngăn Hezbollah tái vũ trang, thiết lập hiện diện quân sự tại Syria, can thiệp trực tiếp bảo vệ cộng đồng Druze trước các lực lượng thân chính quyền Syria, và tiến hành không kích nhằm vào nhân vật Hamas ở Qatar.

Các vụ “trừ khử” lãnh đạo Hamas, Hezbollah hay Iran ngay tại các quốc gia đồng minh của Mỹ như Qatar cho thấy Israel đã vượt qua những “lằn ranh đỏ” mà các nước láng giềng từng tin họ không dám chạm tới.

Giờ đây, Israel khẳng định không có bất kỳ lãnh đạo nhóm thù địch nào được “miễn trừ”, bất kể chức danh hay địa điểm, nếu Tel Aviv tin rằng họ dính líu đến hoạt động khủng bố.

Chiến lược an ninh mới của Israel cũng đồng nghĩa với việc giới lãnh đạo nước này không còn giới hạn trong các “khuôn mẫu” truyền thống khi xử lý cuộc chiến ở Gaza và căng thẳng âm ỉ tại Bờ Tây, theo Foreign Affair.

Trong cách tiếp cận mới, chỉ có một con đường duy nhất để chấm dứt xung đột tại Gaza: loại bỏ Hamas như một lực lượng thống trị và phi quân sự hóa vùng đất này bằng cách tước vũ khí khỏi tay các nhóm thù địch; tiêu diệt, bắt giữ hoặc trục xuất phần lớn chỉ huy và tay súng; đồng thời phá bỏ mọi hạ tầng cho phép Hamas sản xuất vũ khí hay duy trì quyền lực.

Chính vì vậy, Israel xác định sẵn sàng chiếm giữ và kiểm soát lãnh thổ Gaza cho tới khi vô hiệu hóa phần lớn tay súng còn lại, phá hủy mạng lưới đường hầm, kho vũ khí và xưởng chế tạo của Hamas.

Kết hợp đa tầng

Chiến lược “phòng thủ qua tấn công” không chỉ là đổi triết lý tác chiến, nó đòi hỏi sự đồng bộ cao giữa kỹ thuật, tổ chức, tình báo và công nghệ. Mọi khâu từ trinh sát đến phá hủy mục tiêu phải được điều chỉnh theo một quỹ đạo chiến dịch chặt chẽ.

Trong chiến dịch đổ bộ vào Gaza ngày 16/9, thiết giáp và bộ binh được huy động để phong tỏa các phân khu trọng yếu, đặc biệt là khu vực phía bắc và vành đai biên, nhằm cắt đứt nguồn tiếp tế, hạn chế di chuyển và chia nhỏ lực lượng Hamas thành từng cụm dễ kiểm soát.

Lộ trình tác chiến được tính toán kỹ lưỡng: các đơn vị tiến vào từng khối phố theo “hành lang” đã bị không kích làm suy yếu trước đó, sau đó lực lượng đặc nhiệm phối hợp với công binh quét sạch đường hầm, rà phá vật nổ và thiết lập chốt giữ để ngăn đối phương tái chiếm, theo Guardian.

Các xe tăng ngay sát biên giới Israel - Gaza ngày 16/9. Ảnh: Reuters.

Một điểm then chốt của chiến dịch là tiêu diệt mạng lưới đường hầm - xương sống hậu cần và tác chiến của Hamas. Điều này được thực hiện bằng bộ công cụ hiện đại: trinh sát địa hình, ảnh nhiệt, thiết bị dò ngầm và vật liệu nổ chuyên dụng, với nhiều nguồn mô tả việc “xóa sổ” một phần hệ thống hầm ngầm trong đợt tiến công.

Trên không, máy bay chiến đấu và máy bay yểm trợ liên tục xuất kích, nhắm vào các mục tiêu do trinh sát chỉ điểm từ nhà cao tầng đến các cơ sở chỉ huy ngầm và kết thúc bằng bom dẫn đường. Một số ghi nhận còn đề cập tới vai trò của pháo binh bắn yểm trợ từ hải trình hoặc bờ biển, nhằm phong tỏa đường tiếp ứng từ xa.

Ngoài ra, để thực hiện các đòn đánh vượt biên hoặc nhắm chính xác vào các vị trí trung gian, Israel phải dựa vào hệ thống tình báo tinh vi Aman, Mossad, Shin Bet cùng trinh sát vệ tinh, tác chiến điện tử, UAV và thu thập tín hiệu. Xu hướng đầu tư mạnh mẽ vào năng lực này đang ngày càng rõ nét, trở thành nhân tố quyết định cho mọi chiến dịch hiện đại.

Tự chủ với cả các đồng minh

Đối với người Israel, vụ thảm sát ngày 7/10 là lời nhắc nhở nhức nhối rằng đất nước này vẫn đang chiến đấu để tồn tại. Kết luận mà giới hoạch định chính sách - cùng phần lớn công chúng - rút ra là Israel buộc phải xây dựng một cách tiếp cận an ninh mới, dựa trên sức mạnh, khả năng răn đe và chủ động bảo vệ mình.

Cam kết phô diễn sức mạnh đồng nghĩa với việc Israel phải thay đổi cách tiếp cận đối tác nhằm bảo vệ quyền tự chủ chiến lược.

Giới lãnh đạo Israel tin vào hợp tác với các quốc gia Ả Rập và Hồi giáo, nhưng không đánh đổi lợi ích an ninh cốt lõi. Tel Aviv tiếp tục thúc đẩy Thỏa thuận Abraham, hợp tác với các đối tác hiện nay gồm Bahrain, Ai Cập, Jordan, Maroc và UAE để thúc đẩy phát triển khu vực và đối phó Iran cũng như các nhóm Hồi giáo cực đoan dòng Sunni.

Bộ trưởng Ngoại giao Bahrain Abdullatif Al Zayani, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Ngoại giao UAE Abdullah bin Zayed tham dự lễ ký kết Hiệp định Abraham ngày 15/9/2020. Ảnh: Reuters.

Israel cũng quan tâm đến các sáng kiến đa phương, như Hành lang Kinh tế Ấn Độ - Trung Đông - châu Âu, tuyến thương mại dự kiến nối Ấn Độ và châu Âu.

Tuy nhiên, giới lãnh đạo Israel vẫn thận trọng với các lãnh đạo khu vực có tư tưởng thù địch, chẳng hạn Tổng thống Syria Ahmed al-Shara, người từng thuộc một nhánh al-Qaeda.

Cách tiếp cận mới đòi hỏi Israel có thể hành động một mình nếu không còn lựa chọn nào khác.

Mỹ vẫn là đồng minh quan trọng nhất và giữ vai trò trung tâm trong chiến lược an ninh mới của Israel. Song, Tel Aviv buộc phải điều chỉnh quan hệ với Washington để mở rộng không gian tự chủ.

Meir Ben-Shabbat và Asher Fredman, Viện An ninh Quốc gia Misgav

Việc chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden trì hoãn hoặc ngăn một số thương vụ bán vũ khí cho Israel cùng sự ủng hộ từ một số nghị sĩ Mỹ với các biện pháp hạn chế xuất khẩu vũ khí cho thấy Israel cần tăng cường sản xuất quân sự trong nước, đa dạng hóa đối tác và củng cố chuỗi cung ứng.

Dù ông Trump từng hỗ trợ mạnh mẽ, giới lãnh đạo Israel nhận thức rõ rằng họ phải phát triển năng lực và quan hệ đối tác vượt ra ngoài Mỹ.

Trong thập niên tới, Israel dự kiến đầu tư lớn để tăng cường năng lực nghiên cứu, phát triển và sản xuất quốc phòng. Bên cạnh đó, Tel Aviv có thể nâng vị thế trong quan hệ với Mỹ bằng cách dần chuyển từ phụ thuộc vào nguồn tài trợ quân sự sang các dự án liên doanh chung.

Israel vẫn coi trọng liên minh với Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao và chia sẻ tình báo, nhưng cách tiếp cận mới đòi hỏi Israel phải sẵn sàng tự hành động khi cần thiết.